Galactic Astronomy Workshop Proceedings Book

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/PS01.2021.001.012   IUP :10.26650/PB/PS01.2021.001.012    Full Text (PDF)

Galaksi’nin Anatomisi

Serap Ak

Galaksimizin incelenmesinin tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Eski çağlarda gökyüzünü bir baştan öbür başa kuşatan puslu şerit “Samanyolu” olarak isimlendirilmiştir. Bugün, bu puslu şeridin Güneş’in de içinde bulunduğu milyarlarca yıldız içeren disk şeklinde bir yapısı olduğu bilinmektedir. Gece gökyüzünde gördüğümüz bu yapı Galaksimizin en basit şeklidir. Oysa içinde bulunduğumuz Galaksi bu puslu şeritten çok daha fazla öğe içeren bir sistemdir. 1610 yılında bir teleskop ile Samanyolu’nu ilk inceleyen Galileo’dan bu yana, uzaya gönderilen çeşitli uydular yardımıyla Galaksimizin oluşumu, evrimi ve yapısını hala öğrenmeye çalışıyoruz. Bir galaksi olarak Samanyolu’nun yapısının incelenmesinde hem galaksi-dışı astronomiden hem de yıldız popülasyonlarından yararlanılır. Galaksimizin yapısı araştırılırken karşılaştırma yapmak için astrometrik, tayfsal ve fotometrik yöntemler kullanılır. Samanyolu’nun yapısı ve özellikleri hakkında yıldız popülasyonlarından doğrudan doğruya elde edilen bilgiler ile diğer galaksilerin incelenmesinden elde edilen bilgilerin birleştirilmesi sonucunda Galaksimizin yapısı hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşılabilir. Yaklaşık 30 kpc büyüklüğünde olan Samanyolu galaksisi, Yerel Grup adı verilen küçük bir galaksi kümesinin en büyük ikinci üyesidir. İlk başta, Hubble sınıflamasına göre Sb veya Sc türü sarmal bir galaksi olduğu düşünülen Galaksimizin şimdi merkezi bir çubuğa sahip gevşek sarılmış çubuklu bir galaksi (SBb) olduğuna inanılmaktadır. Galaksimizi oluşturan ayırt edilebilir bileşenleri genel olarak disk ve halo olarak verilebilir. Fakat ayrıntı istenirse bileşen sayısı artar ve Galaksimizin başlıca yapısal bileşenleri olarak Şişkin Bölge/Çubuk, İnce ve Kalın Diskler, Sarmal Kollar, Yıldız Halosu ve Karanlık Halo söylenebilir.



References

  • Abadi, M. G., Navarro, J.F., Steinmetz, M., Eke, V.R., 2003, ApJ, 597, 21 google scholar
  • Ak, S., Bilir, S., Karaali, S., Buser, R., 2007a, AN, 328, 169 google scholar
  • Ak, S., Ak, T., Karaali, S. ve diğ., 2014, PASA, 31, 14 google scholar
  • Ak, T., Bilir, S., Ak, S., Retter, A., 2007b, NewA, 12, 446 google scholar
  • Ak, T., Bilir, S., Ak, S., Eker, Z., 2008, NewA, 13, 133 google scholar
  • Ak, T., Bilir, S., Özdönmez, A., Soydugan, F., Soydugan, E., Püsküllü, Ç., Ak, S., Eker, Z., 2015, Ap&SS, 357, 72 google scholar
  • Alexander, T., 2005, PhR, 419, 65 google scholar
  • Athanassoula E., 2005, MNRAS, 358, 1477 google scholar
  • Baade, W., 1944, ApJ, 100, 137 google scholar
  • Bahcall, J.N., 1986, ARA&A, 24, 577 google scholar
  • Bahcall, J.N., Soneira, R.M., 1980, ApJS, 44, 73 google scholar
  • Bahcall, J.N., Soneira, R.M., 1984, ApJS, 55, 67 google scholar
  • Balick, R., Brown, R.L., 1974, ApJ, 194, 265 google scholar
  • Becker, W., 1965, ZA, 62, 54 google scholar
  • Benjamin, R.A., Churchwell, E., Babler, B.L. ve diğ., 2005, ApJ, 630, L149 google scholar
  • Bensby, T., Feltzing, S., Lundstrom, I., 2003, A&A, 410, 527 google scholar
  • Bilir, S., Karaali, S., Ak, S., Yaz, E., Hamzaoğlu, E., 2006a, NewA, 12, 234 google scholar
  • Bilir, S., Karaali, S., Gilmore, G., 2006b, MNRAS, 366, 1295 google scholar
  • Bilir, S., Karaali, S., Güver, T., Karataș, Y., Ak, S.G., 2006c, AN, 327, 72 google scholar
  • Bilir, S., Cabrera-Lavers, A., Karaali, S., Ak, S., Yaz, E., López-Corredoira, M., 2008a, PASA, 25, 69 google scholar
  • Bilir, S., Ak, S., Karaali, S., Cabrera-Lavers, A., Chonis, T.S., Gaskell, C.M., 2008b, MNRAS, 384, 1178 google scholar
  • Bilir, S., Ak, T., Soydugan, E. ve diğ., 2008c, AN, 329, 835 google scholar
  • Bilir, S., Karaali, S., Ak, S., Daǧtekin, N.D., Önal, Ö., Yaz, E., Coșkunoǧlu, B., Cabrera-Lavers, A., 2011, MNRAS, 417, 2230 google scholar
  • Bilir, S., Karaali, S., Daǧtekin, N.D., Önal, Ö., Ak, S., Ak, T., Cabrera-Lavers, A., 2012, PASA, 29, 121 google scholar
  • Bilir, S., Ak, T., Ak, S., Yontan, T., Bostancı, Z.F., 2013, NewA, 23, 88 google scholar
  • Binney, J., Gerhard, O., Spergel, D., 1997, MNRAS, 288, 365 google scholar
  • Boehle, A., Ghez, A.M., Schödel, R. ve diğ., 2016, ApJ, 830, id. 17, 23 417, 2230 google scholar
  • Cabrera-Lavers, A., Hammersley, P. L., González-Fernández, C., López-Corredoira, M., Garzón, F., Mahoney, T.J., 2007, A&A, 465, 825 google scholar
  • Cabrera-Lavers, A., González-Fernández, C., Garzón, F., Hammersley, P.L., López-Corredoira, M., 2008, A&A, 491, 781 google scholar
  • Camargo, D., Bonatto, C., Bica, E., 2015, MNRAS, 450, 4150 google scholar
  • Carney, B.W., Aguilar, L., Latham, D.W., Laird, J.B., 1990, AJ, 99, 201 google scholar
  • Carollo, D., Beers, T.C., Lee, Y.S. ve diğ., 2007, Nature, 450, 1020 google scholar
  • Chen, B., Stoughton, C., Smith, J.A. ve diğ., 2001, ApJ, 553, 184 google scholar
  • Chiappini, C., Matteucci, F., Gratton, R., 1997, ApJ, 477, 765 google scholar
  • Chiba, M., Beers, T. C., 2000, AJ, 119, 2843 google scholar
  • Churchwell, E., Babler, B.L., Meade, M.R. ve diğ., 2009, PASP, 121, 213 google scholar
  • Cox, A.N., 2000, Allen’s Astrophysical Quantities, ISBN: 0387987460 google scholar
  • Curtis, H.D., 1917, PASP, 29, 206 google scholar
  • Çelebi, M., Bilir, S., Ak, S., Ak, T., Bostancı, Z.F., Yontan, T., 2019, Ap&SS, 364, 172 google scholar
  • de Vaucouleurs, G., 1964, The Galaxy and the Magellanic Clouds, ed. F. J. Kerr, 20, 195 google scholar
  • Du, C., Zhou, X., Ma, J. ve diğ., 2003, A&A, 407, 541 google scholar
  • Dwek, E., Arendt, R.G., Hauser, M. G. ve diğ., 1995, ApJ, 445, 716 google scholar
  • Eckart, A., Genzel, R., 1996, Nature, 383, 415 google scholar
  • Eckart, A., Genzel, R., 1997, MNRAS, 284, 576 google scholar
  • Eggen, O.J., Lynden-Bell, D., Sandage, A.R., 1962, ApJ, 136, 748 google scholar
  • Eker, Z., Bilir, S., Yaz, E., Demircan, O., Helvacı, M., 2009, AN, 330, 68 google scholar
  • Englmaier, P., Gerhard, O., 1999, MNRAS, 304, 512 google scholar
  • Erwin, P., Debattista, V.P., 2016, ApJ, 825L, id. L30, 6 google scholar
  • Fenkart, R., 1989a, A&AS, 78, 217 google scholar
  • Fenkart, R., 1989b, A&AS, 79, 51 google scholar
  • Fenkart, R., 1989c, A&AS, 80, 89 google scholar
  • Fenkart, R., 1989d, A&AS, 81, 187 google scholar
  • Figer, D.F., 2003, AN, 324, 255 google scholar
  • Freeman, K., 2012, ASSP, ISBN 978-3-642-18417-8, 26, 137 google scholar
  • Fux, R., 1999, A&A, 345, 787 google scholar
  • Gerhard, O., 2002, ASPC, ISBN: 1-58381-114-1, 273, 73 google scholar
  • Ghez, A.M., Duchêne, G., Matthews, K. ve diğ., 2003, ApJ, 586, L127 google scholar
  • Gillessen, S., Plewa, P.M., Eisenhauer, F. ve diğ., 2017, ApJ, 837, id. 30, 19 google scholar
  • Gilmore, G., Reid, N., 1983, MNRAS, 202, 1025 google scholar
  • Gilmore, G., Reid, N., Hewett, P., 1985, MNRAS, 213, 257 google scholar
  • Gilmore, G., Wyse, R.F.G., 1985, AJ, 90, 2015 google scholar
  • Gilmore, G., Wyse, R.F.G., Kuijken, K., 1989, ARA&A, 27, 555 google scholar
  • Gilmore, G., Wyse, R.F.G., Norris, J. E., 2002, ApJ, 574, 39 google scholar
  • Grillmair, C.J., Carlin, J.F., 2016, ASSL, ISBN: 978-3-319-19335-9, 420, 87 google scholar
  • Häfner, R., Evans, N.W., Dehnen, W. Binney, J., 2000, MNRAS, 314, 433 google scholar
  • Hamadache, C., Le G. L., Tisserand, P. ve diğ., 2006, A&A, 454, 185 google scholar
  • Hammersley, P. L., Garzón, F., Mahoney, T.J., López-Corredoira, M., Torres, M.A.P., 2000, MNRAS, 317, L45 google scholar
  • Haywood, M., Snaith, O., Lehnert, M.D., Di Matteo, P., Khoperskov, S., 2019, A&A, 625, id.A105, 13 google scholar
  • Herschel, W., 1785, RSPT, 75, 213 google scholar
  • Hubble, E.P., 1925, Obs, 48, 139 google scholar
  • Jurić, M., Ivezić, Ž., Brooks, A. ve diğ., 2008, ApJ, 673, 864 google scholar
  • Kapteyn, J.C., 1922, ApJ, 55, 302 google scholar
  • Karaali, S., Ak, S.G., Bilir, S., Karataș, Y., Gilmore, G., 2003a, MNRAS, 343, 1013 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Karataș, Y., Ak, S.G., 2003b, PASA, 20, 165 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Hamzaoğlu, E., 2004, MNRAS, 355, 307 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Tunçel, S., 2005, PASA, 22, 24 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Yaz, E., Hamzaoğlu, E., Buser, R., 2007, PASA, 24, 208 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Ak, S., Yaz, E., Coșkunoğlu, B., 2011, PASA, 28, 95 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Gökçe, E.Y., 2012, PASA, 29, 509 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Gökçe, E.Y., 2013a, PASA, 30, 8 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Gökçe, E.Y., 2013b, PASA, 30, 11 google scholar
  • Karaali, S., Bilir, S., Gökçe, E.Y., 2013c, Ap&SS, 346, 89 google scholar
  • Karaali, S., Gökçe, E.Y., Bilir, S., Güçtekin, S.T., 2014, PASA, 31, 27 google scholar
  • Karaali, S., Gökçe, E.Y., Bilir, S., 2016, Ap&SS, 361,354 google scholar
  • Lin, C.C., Shu, F.H., 1964, ApJ, 140, 646 google scholar
  • Lin, C.C., 1971, HiA, 2, 88 google scholar
  • Lindblad, B., 1942, StoAn, 14, 1 google scholar
  • Lindblad, P.O., 1960, StoAn, 21, 63 google scholar
  • López-Corredoira, M., Cabrera-Lavers, A., Gerhard, O. E., 2005, A&A, 439, 107 google scholar
  • López-Corredoira, M., Lee, Y. -W., Garzón, F., Lim, D., 2019, A&A, 627, id.A3, 5 google scholar
  • Majewski S.R., 1993, ARA&A, 31, 575 google scholar
  • Minchev, I., Nordhaus, J., Quillen, A.C., 2007, ApJ, 664, L31 google scholar
  • Minchev, I., Famaey, B., 2009, ApJ, 722, 112 google scholar
  • Momany, Y., Zaggia, S., Gilmore, G., Piotto, G., Carraro, G., Bedin, L.R., de Angeli, F., 2006, A&A, 451, 515 google scholar
  • Ness, M., Lang, D., 2016, AJ, 152, id. 14, 4 google scholar
  • Önal Taș, Ö., Bilir, S., Plevne, O., 2018, Ap&SS, 363, 35 google scholar
  • Özdönmez, A., Ak, T., Bilir, S., 2015, NewA, 34, 234 google scholar
  • Pearson, S., 2018, Thesis (Ph.D.), “Stellar Streams, Dwarf Galaxy Pairs, and the Halos in Which They Reside”, ISBN: 9780438159884 google scholar
  • Perets, H.B., Hopman, C., Alexander, T., 2007, ApJ, 656, 709 google scholar
  • Plevne, O., Ak, T., Karaali, S., Bilir, S., Ak, S., Bostancı, Z.F., 2015, PASA, 32, 43 google scholar
  • Quinn P. J., Hernquist L., Fullagar D.P., 1993, ApJ, 403, 74 google scholar
  • Robin, A.C., Reylé, C., Crézé, M., 2000, A&A, 359, 103 google scholar
  • Roškar, R., Debattista, V. P., Quinn, T. R., Stinson, G. S., Wadsley, J., 2008, ApJ, 684, 79 google scholar
  • Schödel, R., Ott, T., Genzel, R. ve diğ., 2002, Nature, 419, 694 google scholar
  • Searle, L., Zinn, R., 1978, ApJ, 225, 357 google scholar
  • Sellwood, J.A., Binney, J.J., 2002, MNRAS, 336, 785 google scholar
  • Shapley, H., 1919, ApJ, 49, 311 google scholar
  • Shapley, H., 1938, Nature, 142, 715 google scholar
  • Siegel, M.H., Majewski, S.R., Reid, I.N., Thompson, I.B., 2002, ApJ, 578, 151 google scholar
  • Soubiran, C., Bienayme, O., Siebert, A., 2003, A&A, 398, 141 google scholar
  • Stanek, K.Z., Udalski, A., SzymaŃski, M., KaŁuŻny, J., Kubiak, Z.M., Mateo, M., KrzemiŃski, W., 1997, ApJ, 477, 163 google scholar
  • Trumpler, R.J., 1930, PASP, 42, 214 google scholar
  • Tunçel Güçtekin, S., Bilir, S., Karaali, S., Ak, S., Ak, T., Bostancı, Z.F., 2016, Ap&SS, 361, 186 google scholar
  • Tunçel Güçtekin, S., Bilir, S., Karaali, S., Plevne, O., Ak, S., Ak, T., Bostancı, Z.F., 2017, Ap&SS, 362, 17 google scholar
  • Urquhart, J.S., Figura, C.C., Moore, T.J.T., Hoare, M.G., Lumsden, S.L., Mottram, J. C., Thompson, M.A., Oudmaijer, R.D., 2014, MNRAS, 437, 1791 google scholar
  • Villalobos, A., Helmi, A., 2008, MNRAS, 391, 1806 google scholar
  • Yaz, E., Bilir, S., Karaali, S., Ak, S., Coșkunoğlu, B., Cabrera-Lavers, A., 2010, AN, 331, 807 google scholar
  • Yaz Gökçe, E., Bilir, S., Karaali, S., Plevne, O., 2017, Ap&SS, 362, 185 google scholar
  • Yontan, T., Bilir, S., Bostancı, Z. F. ve diğ., 2019, Ap&SS, 364, 152 google scholar
  • York, Donald G., Adelman, J., Anderson, John E., Jr. ve diğ., 2000, ApJ, 120, 1579 google scholar
  • Yoshii, Y., Ishida, K., Stobie, R.S., 1987, AJ, 93, 323 google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.