Article


DOI :10.18345/iuturkiyat.370058   IUP :10.18345/iuturkiyat.370058    Full Text (PDF)

LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS

Mehmet Turgut Berbercan

The Old Turkic texts which were written in “Old Turkic”, the first period of Turkish literary language, are the first and the main sources for illuminating grammar, vocabulary and etymological specialities of Turkish via its witnessing to the literary development of Turkish language and literature. These texts are the literary works of Turkish from the centuries 7th-8th to the 13rd century, in the time of advance period for Turkish as a literary language. Thus, “Old Turkic” became a common literary language for the Turks from utterly different cultures and varied civilisations. This language was the common literary language of Turks who were at first under the effects of Shamanism and after that affected by the way of various philosophies such as Buddhism, Brahmanism and Manichaeism and in addition religions such as Judaism and Christianity. This language was also the language of the first Muslim Turkish government Karakhanids naturally and other Turks from many lands finally and substantially came under the influence of Islam. Although Old Turkic texts were belonging to the different philosophies, religions and civilisations, “Old Turkic” studies are very important in order to understand Old Turkish culture in detail and to determine the variances in Turkish language, literature and culture and also to specify the unchanging and progressing cultural traces today. Herein, Turkish Christian texts written in Old Uigur period after the Kokturkic period in the era called “Old Turkish Language” or “Old Turkic” in the Turkish Language History, were selected as the main subject of this work. In the first place, cultural background of the religious texts written by Turks who were belonging to Nestorian church of Christianity is metioned and afterwards various philological determinations and examinations are presented from the perspective of grammar, vocabulary and etymology on a selected exemplary Old Turkic Christian text. Consequently, this lesser known aspect of the Old Turkic is pointed out on a philological methodology. 

DOI :10.18345/iuturkiyat.370058   IUP :10.18345/iuturkiyat.370058    Full Text (PDF)

DİL VE KÜLTÜR İNCELEMELERİ: ESKİ TÜRKÇE HRİSTİYAN METİNLERİ

Mehmet Turgut Berbercan

Türkçenin dil bilgisini ve söz varlığını, köken bilgisi özelliklerini aydınlatan, Türk dili ve edebiyatının yazılı olarak gelişme sürecine tanık olan birinci ve asıl kaynaklar Türk yazı dilinin ilk dönemi olan “Eski Türkçe” döneminde yazılmış Eski Türk metinleridir. Bu metinler, Türkçenin bir edebiyat dili olarak yükseldiği 7.-8. yüzyıllardan 13. yüzyıla kadar süren yaklaşık 600 yıllık bir dönemin mahsulüdür. “Eski Türkçe”, farklı kültüre sahip ve birbirinden değişik medeniyet dairelerine mensup Türklerin ortak yazı dili olmuştur. Bu dil, ilkin Şamanizm inancı çerçevesinde, sonrasında çeşitlenerek Budizm, Brahmanizm ve Maniheizm gibi felsefelerin, Musevîlik ve Hristiyanlık gibi inançların ve nihayetinde büyük nispette İslam etkisine giren Türklerin ve tabii olarak ilk Müslüman Türk devleti Karahanlıların edebiyat dilidir. Farklı felsefe, inanç ve medeniyet alanlarına ait Eski Türkçe metinler bulunmuş olsa da “Eski Türkçe”yi incelemek, Eski Türk kültürünü tüm yönleriyle anlamak, en eski kaynaklardan bugüne, Türk dili, edebiyatı ve kültüründeki değişmeyi tespit edebilmek ve ayrıca değişmeden devam eden kültürel izleri belirlemek için oldukça önemlidir. İşte bu noktada, Türk dili tarihi içinde “Eski Türk Dili” ya da “Eski Türkçe” olarak anılan Türk yazı dili içinde Köktürkçeden sonraki dönem olan Eski Uygur Türkçesi devrinde yazılmış Türk Hristiyan metinleri, bu çalışmanın temel zemini olarak belirlenmiştir. Çalışmada ilkin Hristiyanlığın Nesturîlik mezhebine bağlanan Türklerin dinî metinlerinin kültürel alt yapısına temas edilmiş, daha sonra Eski Türk Hristiyan metinlerinden seçilmiş örnek bir metin üzerinde dil bilgisi, söz varlığı ve köken bilgisi açısından çeşitli filolojik tespitlere, incelemelere yer verilmiştir. Sonuç olarak, Eski Türkçenin az bilinen bir yönüne filolojik bir metodoloji ile dikkat çekilmiştir. 


PDF View

References

  • ATALAY, B., 2006, Kaşgarlı Mahmud Divanu Lugati’t-Türk I-III, IV (Dizin), Ankara: TDK Yayınları. google scholar
  • BARTHOLD, W., 1925, “Orta Asya’da Moğol Fütuhatına Kadar Hristiyanlık”, Çev. Köprülüzade Ahmed Cemal Bey, Türkiyat Mecmuası, c. I, s. 47-100. google scholar
  • BERBERCAN, M. T., 2013, “Kutadgu Bilig’de Fiillerin Çok Anlamlı Yapısına Genel Bir Bakış”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, S. 24, s. 83-98. google scholar
  • CLAUSON, G., 1972, An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press. google scholar
  • CLAYTON, M., 1998, The Apocryphal Gospels of Mary in Anglo-Saxon England, Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
  • DİLÇİN, C., 1983, Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. google scholar
  • ERCİLASUN, A. B., Z. AKKOYUNLU, 2014, Kaşgarlı Mahmud Divanü Lugâti’tTürk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin), Ankara: TDK Yayınları. google scholar
  • ERÖZ, M., 1983, Hıristiyanlaşan Türkler, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. google scholar
  • ESİN, E., 1978, İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş (Türk Kültürü El Kitabı II, Cild I/b’den Ayrı Basım), İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası. google scholar
  • GÜNGÖR, H., 2002a, “Türklerle Hristiyanlar Arasındaki İlişkilere Genel Bir Bakış”, Dinler Tarihi Araştırmaları-III, 2000. Yılında Hıristiyanlık (Dünü, Bugünü ve Geleceği), Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları, s. 457-476. google scholar
  • GÜNGÖR, H., 2002b, “Eski Türklerde Din ve Düşünce”, Türkler Ansiklopedisi, c. 3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 463-503 (261-282). google scholar
  • HOCK, R. F., 1996, The Infancy Gospels of James and Thomas, Santa Rosa: Polebridge Press. google scholar
  • KAYA, C., 1994, Uygurca Altun Yaruk (Giriş, Metin ve Dizin), Ankara: TDK Yayınları. google scholar
  • LE COQ, A. von, 1922, Türkische Manichaica aus Chotscho III, Berlin: Verlag der Königl. Akademie der Wissenschaften. google scholar
  • LIDDELL, H. G., R. SCOTT, 1996, A Greek-English Lexicon, Oxford: Clarendon Press. google scholar
  • LIGETI, L., 1966, Un Vocabulaire sino-ouigoure des Ming, le Kao-tch’ang-kouan Yi-chou du Bureau des Traducteurs, Dissertationes Sodalium Instituti Asiae Interioris II, Budapest. google scholar
  • MACKENZIE, D. N., 1971, A Concise Pahlavi Dictionary, Oxford: Oxford University Press. google scholar
  • MULLER, F. W. K., 1908, Uigurica. Berlin: Verlag der Königl. Akademie der Wissenschaften. google scholar
  • Nestorius, 1925, The Bazaar of Heracleides, Trans. G. R. DRIVER, Leonard HODGSON, Oxford: Clarendon Press. google scholar
  • PSALTY, Fr., 1943, “Türklerde Hıristiyanlık”, II. Türk Tarih Kongresi Tebliğleri Kitabı, s. 887-895. google scholar
  • TARAKÇI, M., 2010, “Nestorius ve Kristolojisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 19, S. 1, s. 215-241. google scholar
  • TEKİN, Ş., 2014, İştikakçının Köşesi - Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler, İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
  • TEKİN, T., 1994, Tunyukuk Yazıtı, 5, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi. The Oxford Dictionary of the Christian Church, 2005, Haz. F. L. CROSS, E. A. google scholar
  • LIVINGSTONE, Third Edition Revised, New York: Oxford University Press. google scholar
  • Türkçe Sözlük, 1955, Ankara: TDK Yayınları. google scholar
  • Türkmence-Türkçe Sözlük, 1995, Haz. M. ÖLMEZ vd., 18, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi. google scholar
  • ZIEME, P., 1974, “Zu den nestorianisch-türkisschen Turfantexten”, Sprache, Geschichte und Kultur der Altaischen Völker Protokollband der XII. Tagung der Permanent International Altaistic Conference, Haz. G. KARA, P. ZIEME, Berlin: Akademie Verlag, s. 661-668. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Berbercan, M.T. (0001). LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS. Journal of Turkology, 27(2), 85-100. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058


AMA

Berbercan M T. LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS. Journal of Turkology. 0001;27(2):85-100. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058


ABNT

Berbercan, M.T. LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 27, n. 2, p. 85-100, 0001.


Chicago: Author-Date Style

Berbercan, Mehmet Turgut,. 0001. “LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS.” Journal of Turkology 27, no. 2: 85-100. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058


Chicago: Humanities Style

Berbercan, Mehmet Turgut,. LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS.” Journal of Turkology 27, no. 2 (Dec. 2024): 85-100. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058


Harvard: Australian Style

Berbercan, MT 0001, 'LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS', Journal of Turkology, vol. 27, no. 2, pp. 85-100, viewed 24 Dec. 2024, https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058


Harvard: Author-Date Style

Berbercan, M.T. (0001) ‘LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS’, Journal of Turkology, 27(2), pp. 85-100. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058 (24 Dec. 2024).


MLA

Berbercan, Mehmet Turgut,. LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS.” Journal of Turkology, vol. 27, no. 2, 0001, pp. 85-100. [Database Container], https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058


Vancouver

Berbercan MT. LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS. Journal of Turkology [Internet]. 24 Dec. 2024 [cited 24 Dec. 2024];27(2):85-100. Available from: https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058 doi: 10.18345/iuturkiyat.370058


ISNAD

Berbercan, MehmetTurgut. LANGUAGE AND CULTURE STUDIES: OLD TURKIC CHRISTIAN TEXTS”. Journal of Turkology 27/2 (Dec. 2024): 85-100. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370058



TIMELINE


Submitted29.05.2017
Accepted14.09.2017

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.