The Journal of Southeastern European Studies

SUBMITINFORMATION
EnglishTürkçe

Research Article


Full Text (PDF)

Population of Lesvos Island (1830-1842)

Metin Ünver

This article deals with the population of Mytilene Island and its demographic structure with reference to the mufassal and icmal registers, which belong to the first census of the Ottoman State. Moreover, it focuses on the change in the population of Mytilene Island between 1830 and 1842 by using the data available in another population register belonging to the first years of Tanzimat Era. It is especially possible to present the ratio, distribution and various demographic characteristics of the Muslim and non-Muslim Greek population in the island based on the first census data created in the year H.1246 (1830-1831). The population structure of the two ethnic-religious groups could be understood and partially compared thanks to the census conducted in order to understand the availability of the Muslim population for the military service and the jizya amount due to be paid by non-Muslim population. Besides, the changes in the ethnic-religious structure of the villages, the ratio of Muslim and non-Muslim populations, the situation of refugees as well as subjects under the auspices of foreign powers on the island in the same period are presented. From a broader perspective, I discuss the meaning and importance attributed to the population registers and their updating in the context of an Ottoman sanjak in the process of institutional change and transformation that began in the Ottoman State in the second quarter of the 19th century. 

Keywords: Mytilene Island, Ottoman State, Population Census, Tanzimat Era, Population Registers.
Full Text (PDF)

MIDILLI ADASI’NIN NÜFUSU (1830-1842)

Metin Ünver

Bu makalede Osmanlı Devleti’nde gerçekleştirilen ilk nüfus sayımına ait mufassal ve icmal defterlerinden hareketle Midilli Adası’nın nüfusu, nüfus yapısı ve Tanzimat’ın ilk yıllarına ait bir diğer nüfus defterindeki verilerin kullanılmasıyla 1830-1842 yılları arasındaki yaklaşık on yıllık dönem içinde Midilli Adası’nda yaşanan nüfus değişimi ele alınmıştır. Özellikle H. 1246 yılındaki ilk nüfus sayımına ait verilerden hareketle Midilli Adası’nın tamamındaki Müslüman ve gayrimüslim Rum nüfusun miktarını, dağılımını ve çeşitli demografik özelliklerini ortaya koymak mümkün olmuştur. Nüfus sayımı için belirlenen Müslüman nüfusun özellikle askerliğe elverişlilik durumunu, gayrimüslim nüfusun ise ödenmesi gereken cizye miktarını anlamayı amaçlayan kategorilerden hareketle iki etnik-dini grubun nüfus yapısının anlaşılması ve kısmen mukayesesi yapılabilmiştir. Bunların haricinde aynı periyotta, Midilli Adası’ndaki köylerin etnik-dini yapısı, ada genelindeki Müslüman-gayrimüslim nüfus oranı, muhacirler ve yabancı himayesinde bulunanların durumuna dair değişiklikler gösterilmiştir. Daha genel bir bakışla, 19. Yüzyılın ikinci çeyreğiyle birlikte Osmanlı Devleti’nde başlayan kurumsal değişim ve dönüşüm sürecinde nüfus verilerinin tutulması ve güncellenmesinin ifade ettiği anlam ve konuya atfedilen önem Osmanlı taşrasındaki bir sancak özelinde anlaşılmaya çalışılmıştır.

Keywords: Midilli Adası, Osmanlı Devleti, Nüfus Sayımı, Tanzimat Dönemi, Nüfus Defterleri.

PDF View

References

  • Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi Belgeleri google scholar
  • Bâb-ı Defterî Ceride Odası (D. CRD. d.) 40150, 40522, 40697. google scholar
  • Kamil Kepeci (KK. d.) 6387. google scholar
  • Nüfus Defterleri (NFS. d.) 772, 3788, 3789, 3790, 3791, 3793, 3794. 3795, 3796, 3818, 4206, 7198. google scholar
  • Araştırma Eserleri google scholar
  • 1830 Sayımında Ankara, haz. Musa Çadırcı, A. Latif Armağan, Sedat Bingöl, Bekir Koç, Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi Eğitim Kültür Daire Başkanlığı, 2000. google scholar
  • Ahmed Lutfi, Tarih, III, İstanbul 1292. google scholar
  • Akarlı, Engin Deniz, Ottoman Population in Europe in the 19th Century. Its Territorial, Recial, and Religious Composition, University of Wisconsin, (Yayımlanmamış Master Tezi), 1972. google scholar
  • Akbal, Fazıla, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nda İdarî Taksimat ve Nüfus”, Belleten, XV/60, 1951, s. 617-628. google scholar
  • Akdemir, Dilek, 1831 Nüfus Sayımına Göre Ulubey Kazası Nüfusu, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,) Ordu 2017. google scholar
  • Anagnostou, Stratis, Η Οικιστικη Εξελιξη τησ Λεσβου (1462–1912) Η Μεταβαση Απο Την Αγροτικη Συγκροτηση του Χωρου Στην Αστικη Διαρθρωση Του, Ege Üniversitesi Coğrafya Bölümü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Midilli 2004. google scholar
  • Aydın, Mahir, “Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri”, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri (28-30 Haziran 1989) Bildiriler, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1990, s. 81-106. google scholar
  • Bingöl, Sedat, 1829 İstanbul Nüfus Sayımı ve Tophane Kasabası, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2004 google scholar
  • Bingöl, Sedat, “İstanbul’da 1829 Nüfus Sayımı ve Bazı Mahallelerin Müslüman Nüfusu Üzerine Bir İnceleme”, Tarih Araştırmaları Dergisi, XXIII/36, 2004, s. 43-60. google scholar
  • Bostan, İdris, “Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti’nin Kuruluşu (1534)”, Tarih Dergisi, 38, 2003, s. 61-76. google scholar
  • Bursa Nüfus Kütüğü 1830 (Bursa Şehri Mahalleleri Müslüman Nüfusu), I-IV, haz: Muammer Demirel, Raşit Gündoğdu, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kitaplığı, 2015. google scholar
  • Ceyhan, Muhammed, H. 1249-1253 (1833-1837) Tarihli Şer’iye Sicili’nin Transkripsiyonu ve Tahlili (Midilli Adası), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2010. google scholar
  • Çadırcı, Musa, “1830 Genel Sayımına Göre Ankara Şehir Merkezi Nüfusu Üzerinde Bir Araştırma”, Osmanlı Araştırmaları I, 1980, s. 109-132. google scholar
  • Dalgın, Nihat, “Mürahik”, DİA, 32, İstanbul 2006, s. 40-41. google scholar
  • Demirci, Süleyman, Kazım KARTAL, “1833/34 (H. 1249) Tarihli Kayseri Sancağı, Karahisar-i Develi (Yeşilhisar) ve Talas Kazası Müslim Nüfus Defteri İncelemesi”, History Studies, VI/4, 2014, s. 1-29. google scholar
  • Doğan, Aylin, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Modern Anlamda Yapılan İlk Nüfus Sayımı Verilerine Göre Antalya Kaleiçi Nüfusu Üzerine Demografik Bir İnceleme”, Mediterranean Journal of Humanities, IV/2, 2014, s. 71-88. google scholar
  • Efe, Ayla, Muhassıllık Teşkilatı, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir 2002. google scholar
  • Emecen, Feridun, Ayhan Yüksel, Giresun Kazası Nüfus Defteri (1251/1835), Trabzon: Serander Yayınları, 2015. google scholar
  • Erkal, Mehmet, “Cizye”, DİA, 8, İstanbul 1993, s. 42-45. google scholar
  • Γ.Αριστείδου [Aristidis Georgios], Πανηγυρική Τετραλογία [Tetralogia Panigyriki], Atina, 1863. google scholar
  • Günaydın, Suat Feyyaz, 1831 Nüfus Sayımına Göre Ordu Merkez Kazası Nüfusu, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ordu 2011. google scholar
  • Hürol, Erdal, 1831 Nüfus Sayımına Göre Pazarsuyu ve Akköy Kazaları Nüfusu, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ordu 2017. google scholar
  • İnalcık, Halil, “Cizye (Osmanlılar’da)”, DİA, 8, İstanbul 1993, s. 45-48. google scholar
  • İpek, Nedim, Rıza Karagöz, Cihat Uslucan, Canik Sancağı Samsun Kazasının Nüfus Yapısı (1834-1845), Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, 2016. google scholar
  • Kaplanoğlu, Raif, “1830 Nüfus Sayımına Göre Bursa’da Sosyal Yapı ve Kölelik Kurumu”, Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Dergisi, Festschrift in Honor of Heath Lowry, 40, 2013, s. 189-206. google scholar
  • Karal, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları 1943. Karpat, Kemal H., Osmanlı Nüfusu 1830-1914, çev. Bahar Tırnakçı, İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. google scholar
  • Kiel, Machiel, “Midilli”, DİA, 30, İstanbul 2005, s. 11-14. Küçük, Cevdet, “Ceride Nezareti”, DİA, 7, İstanbul 1993, s. 409-410. google scholar
  • Kütükoğlu, Mübahat, Menteşe Sancağı 1830 (Nüfus ve Toplum Yapısı), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2010. google scholar
  • Muşmal, Hüseyin, Mehmet Özçelik, “1834 ve 1840/41 Tarihli Nüfus Defterlerine Göre Karasınır ve Elmasun (Güneysınır)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (SUTAD), 44, 2018, s. 183-215. google scholar
  • Nedkoff, Boris Christoff, “Osmanlı İmparatorluğunda Cizye (Baş Vergisi)”, (çev: Şinasi Altundağ), Belleten, VIII/32, 1944, s. 599-652. google scholar
  • Örenç, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, İstanbul: BKY Yayınları, 2009. google scholar
  • Örenç, Ali Fuat, Yakındönem Tarihimizde Rodos ve Oniki Ada, İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları, 2006. google scholar
  • Saat, Şerife, 1830 ve 1840 Tarihli Nüfus Defterlerine Göre Yalvaç Kazasının Nüfus Yapısı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta 2014. google scholar
  • Sabri Can Sannav, Yakındönem Tarihimizde Sakız Adası (1821-1923), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1995. google scholar
  • Şahin, İlhan, “Nahiye”, DİA, 32, İstanbul 2006, s. 306-308. google scholar
  • Şakiroğlu, Mahmut H., “Cezayir-i Bahr-i Sefid”, DİA, 7, İstanbul 1993, s. 500-501. google scholar
  • Türk Hakimiyetinde Ege Adalarının Yönetimi, ed. Cevdet Küçük, Hazırlayanlar: Feridun M. Emecen, İlhan Şahin, Ömer İşbilir, Ali Fuat Örenç, Ankara: Stratejik Araştırma ve Etüdler Milli Komitesi (SAEMK) Proje Dizini, 2002. google scholar
  • Ünver, Metin, “XIX. Yüzyılda Midilli Adası’nda Nüfus ve Yerleşim”, Mübadil Kentler: Mekan ve İnsan, ed. Müfide Pekin, İstanbul: Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları, 2014, s. 86-98. google scholar
  • Ünver, Metin, Midilli Adası’nın İdarî ve Sosyo-Ekonomik Yapısı (1876-1914), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), 2016. google scholar
  • Yağcı, Zübeyde Güneş, Serdar Genç, H. 1256/M. 1840-41 Tarihli Balıkesir Nüfus Defteri (Değerlendirme ve Transkripsiyon), Balıkesir: Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları, 2013. google scholar
  • Yazak, Zehra, XIX. Yüzyılda Adranos Nüfusu (H- 1246 /M- 1831 tarihli 1377 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirmesi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir 2018. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Ünver, M. (2018). Population of Lesvos Island (1830-1842). The Journal of Southeastern European Studies, 0(33), 43-77. https://doi.org/null


AMA

Ünver M. Population of Lesvos Island (1830-1842). The Journal of Southeastern European Studies. 2018;0(33):43-77. https://doi.org/null


ABNT

Ünver, M. Population of Lesvos Island (1830-1842). The Journal of Southeastern European Studies, [Publisher Location], v. 0, n. 33, p. 43-77, 2018.


Chicago: Author-Date Style

Ünver, Metin,. 2018. “Population of Lesvos Island (1830-1842).” The Journal of Southeastern European Studies 0, no. 33: 43-77. https://doi.org/null


Chicago: Humanities Style

Ünver, Metin,. “Population of Lesvos Island (1830-1842).” The Journal of Southeastern European Studies 0, no. 33 (Apr. 2024): 43-77. https://doi.org/null


Harvard: Australian Style

Ünver, M 2018, 'Population of Lesvos Island (1830-1842)', The Journal of Southeastern European Studies, vol. 0, no. 33, pp. 43-77, viewed 18 Apr. 2024, https://doi.org/null


Harvard: Author-Date Style

Ünver, M. (2018) ‘Population of Lesvos Island (1830-1842)’, The Journal of Southeastern European Studies, 0(33), pp. 43-77. https://doi.org/null (18 Apr. 2024).


MLA

Ünver, Metin,. “Population of Lesvos Island (1830-1842).” The Journal of Southeastern European Studies, vol. 0, no. 33, 2018, pp. 43-77. [Database Container], https://doi.org/null


Vancouver

Ünver M. Population of Lesvos Island (1830-1842). The Journal of Southeastern European Studies [Internet]. 18 Apr. 2024 [cited 18 Apr. 2024];0(33):43-77. Available from: https://doi.org/null doi: null


ISNAD

Ünver, Metin. “Population of Lesvos Island (1830-1842)”. The Journal of Southeastern European Studies 0/33 (Apr. 2024): 43-77. https://doi.org/null



TIMELINE


Published Online30.06.2018

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.