Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/IAR2021-2012   IUP :10.26650/IAR2021-2012    Tam Metin (PDF)

Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri

Ayşe Yeşim Demir

Bu makalede, Anadolu’nun Gaziantep Baraklarında sönümlenmekte olan dövme pratiği, kimlik inşası ve cinsiyet ilişkileri bağlamında incelenmektedir. Dövme aracılığıyla, bir performans alanına dönüşen beden üzerinde kültürel örüntülerin nasıl somutlaştırıldığı sorgulanırken, bu süreçler, iktidar ilişkileri kapsamında ve tarihselleştirilerek irdelenmektedir. Makale, bedenin iktidar yapılarına koşulsuz tabi ve edilgen olmadığını, aksine kimlik inşasında kurucu bir unsur olduğunu savunmaktadır. Bu makale, 2014 yılı Mart ayında, Gaziantep’in Barak Ovası’nda bulunan köylerde katılarak gözlem ve derinlemesine görüşmeler yoluyla gerçekleştirilen bir alan araştırmasına dayanmaktadır. Araştırma, dövmenin ticarileştikten sonra Baraklar arasında moda haline geldiğini ortaya çıkarmıştır. Öte yandan bulgular, bu pratiğin ulusal/üst kimliğe bağlanma ve uyum süreçlerinde stratejik olarak terkedilmiş olabileceğini göstermektedir.

DOI :10.26650/IAR2021-2012   IUP :10.26650/IAR2021-2012    Tam Metin (PDF)

Traditional Tattoos among the Baraks of Gaziantep, Identity Construction, and Gender Relations

Ayşe Yeşim Demir

This article examines, in the context of identity construction and gender relations, the fading practice of tattooing among the Gaziantep Baraks of Anatolia. From a historical perspective and specifically in the context of power dynamics, the study explores the embodiment of cultural patterns as the body becomes a ‘space of performance’ through tattooing. It argues that the body is not unreservedly and passively subject to power structures —rather, it is a constituent element in identity construction. The article is based on field research conducted through participant observation and in-depth interviews in March 2014 in the villages located in Barak plain, Gaziantep Province. The research reveals that the tattoo became fashionable among the Baraks shortly after it was commercialized. The findings also indicate that this practice may have been strategically abandoned in the process of connecting and adapting to the national/supraethnic identity.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


The traditional practice of tattooing stands out in various regions of Anatolia, particularly in the Southeast, and is practiced by various ethnic groups using common motifs (Yenipınar and Tunç, 2013). This article explores this tradition with a focus on the Gaziantep–Barak plain, wherein the practice is less common compared to other cities in the region (see Akalın, 2019; Begiç and Çapık, 2020). Today, tattooing is observed only among the elderly in the Barak region.

This study examines the practice of tattooing among the Gaziantep Baraks of Anatolia in the context of identity construction and gender relations. It is based on the findings obtained from a March 2014 field research conducted among the tattooed and non-tattooed residents of the Tüm, Kemlim, Keçebaş, Kersentaş, Şivip, and Güneyse villages. The research was conducted through participant observations and in-depth interviews. The researcher found the chance to observe the everyday life of the Baraks during her stay in the village, where she was hosted by a female participant.

All of the tattooed research participants were women aged 70 or above. It was found that there used to be a few Barak men sporting tattoos; however, none of them are alive today. The practice of tattooing was brought to the Baraks by the Gurbets, another ethnic group in the region. The practice gained popularity primarily as a decorative art form shortly after it had become commercialized. For women, a tattoo often indicated one’s affiliation to the Barak group and served among women as a symbol of superior social status. However, it was also practiced for healing. Tattoos were also applied on male bodies, particularly because they were believed to increase fertility.

Previous studies on traditional Anatolian tattoos have focused primarily on tattoo motifs (see Hazar, 2006; Begiç and Çapık, 2020). It was observed that the tradition of tattooing practiced by the Baraks shared common patterns with other tattooing practices in Anatolia. However, unlike their neighbors, the Baraks were not aware of the motifs behind these tattoo designs and even stated that they were not interested in learning about such symbolic meanings. This research seeks to understand the significance of the tattoo tradition in the Baraks’ social lives as opposed to focusing on the local interpretations of the tattoo motifs. 

Previous researches conducted on this subject in other Anatolian cities misleadingly represent tattooing as a “tradition of the elderly” (see Hazar, 2006; Akalın, 2019). Moreover, in some of these studies, the tradition is considered a strategy for city branding (Çağlayandereli and Göker, 2016). However, it is unclear why and how the practice of tattooing has faded over time. This article aims to fill this gap in the literature by historicizing the emergence and abandonment of the tattoo tradition among the Baraks. The research has revealed that this practice may have been strategically abandoned in the process of connecting and adapting to national/supraethnic identity.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Akalın, E. O. (2019). Şanlıurfa’nın Harran İlçesi’nde Dövme Geleneği. Folklor Akademi Dergisi, 2(3), 422-439. google scholar
  • Allhoff, F. (Ed.). (2012). Tattoos: Philosophy for Everyone, I Ink, Therefore I Am. İngiltere: Wiley-Blackwell. google scholar
  • Aydın, S. (2012). “Türkiye’nin Etnik Yapısı”, 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim. Ankara: Phoenix Yayınevi. google scholar
  • Begiç, N. ve Çapık, H. Ö. (2020). Anadolu Toplumunda Damga/Tamga/Dövme: Mardin Örneği. Millî Folklor Dergisi, 16(126), 153-174. google scholar
  • Bourdieu, P. (2015). Eril Tahakküm (B. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık. google scholar
  • Butler, C. (2014). Cinsiyet Belası, Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (B. Ertür, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
  • Büyüksaraç, G. B. (2017). Trans-Border Minority Activism and Kin-State Politics: The Case of Iraqi Turkmen and Turkish Interventionism. Anthropological Quarterly, 90(1), 17-53. google scholar
  • Canatan, K. (Ed.). (2011). Beden Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Yayınları. google scholar
  • Çağlayandereli, M. ve Göker, H. (2016). Anadolu Dövme Sanatı; Tunceli İli Örneği. Journal of Human Sciences, 13(2), 2545-2562. google scholar
  • Çerikan, F. U. ve Alanko, M. R. (2016). Dövme”nin Çeşitli Dillerdeki Etimolojisi ve Kısa Tarihçesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Ek1), 166-193. google scholar
  • DeFrees, M. (1987). Imaginary Ancestors: The Giraffe Women of Burma. Northwest Review, 25(3), 433. google scholar
  • Delaney, C. (1995). Naturalizing Power: Essays in Feminist Cultural Analysis. In S. Yanagisako & C. Delaney (Eds.). Father State, Motherland, and the Birth of Modern Turkey (pp.178-200), New York: Routledge. google scholar
  • DeMello, M. (2011). Blurring the divide: Human and animal body motification. Mascia-Lees, F. E. (Ed.). A Companion to the anthropology of the body and embodiment (pp. 338-352). England: Wiley-Blackwell. google scholar
  • Deter-Wolf, A., Robitaille, B, Krutak, L., & Galliot, S. (2016). The World’s Oldest Tattoos. Journal of Archaeological Science: Reports, 5, 19-24. google scholar
  • Donnan, H. ve Wilson, T. M. (2002). Sınırlar: Kimlik, Ulus ve Devletin Uçları (Z. Yaş, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi. google scholar
  • Dökmen, Ü. (2010). İnsanın Korunakları 1: Deriden Kültüre. İstanbul: Remzi Kitapevi. google scholar
  • Eco, U. (2012). Güzelliğin Tarihi (A. C. Akkoyunlu, Çev.). İstanbul: Doğan Yayıncılık. google scholar
  • Fırat, M. (2017). Kaybolan İzler - Güneydoğu’da Geleneksel Dövme ya da Dek ve Dak. İstanbul: YKY Yayınları. google scholar
  • Foucault, M. (2011). Özne ve İktidar (I. Ergüden ve O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
  • Foucault, M. (2013). Cinselliğin Tarihi (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
  • Hazar, M. (2006). Mardin “Kızıltepe-Bozhöyük” Yöresinde Beden İşaretleri. AKADER Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, (8), 293-305. google scholar
  • İlkkaracan, P. (Ed.). (2011). Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik. (E. Salman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Kadıoğlu, N. (1996). Anadolu’nun Bazı Yörelerinde Dövme Adeti ve Bu Adetin Çağdaş Yaşamdaki Yeri, I. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu, Bildiriler 1, Ankara: Hagem Yayınları, 222-227. google scholar
  • Kandiyoti, D. (2011). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
  • Karatay, S. K. (2018). Aksaray’da Unutulan Bir Gelenek ‘‘Dövme Sanatı”. Journal of Awareness, 3(Özel), 151-156. google scholar
  • Keser, U. ve Özdemir, M. (2018). Kıbrıs’ta Azınlıklar: Ermeniler, Maruniler ve Gurbetler. Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 17(35), 317-344. google scholar
  • Ko, D. (2001). Every Step a Lotus: Shoes for Bound Feet. University of California Press. google scholar
  • Le Breton, D. (2010). Acının Antropolojisi (İ. Yergüz, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları. google scholar
  • Le Breton, D. (2011). Ten ve İz: İnsanın Kendini Yaralaması Üzerine (İ. Yergüz, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları. google scholar
  • Le Breton, D. (2018). Yüz Üzerine Antropolojik Bir Deneme (O. Türkay, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. google scholar
  • Le Breton, D. (2019). Bedene Veda (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları. google scholar
  • Longman, C., & Bradley, T. (2016). Lip-Plates,“Harm” Debates, and the Cultural Rights of Mursi (Mun) Women. In Interrogating Harmful Cultural Practices (pp. 183-206). New York: Routledge. google scholar
  • Marcos, S. (Ed.). (2006). Bedenler, Dinler ve Toplumsal Cinsiyet (B.Şafak, İ. Çayla, S. Özbudun, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınları. google scholar
  • Öncül, K. (2012). Kültürümüzde Dövme Geleneği. Kafkas Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları. google scholar
  • Öztürk, R. (2009). Kıbrıs Gurbetlerinin Gizli Dili. Kıbrıs Konuşuyor, Kıbrıs Ağzı Üzerine İncelemeler. İstanbul: Kesit Yayınları, 229-241. google scholar
  • Salvador-Amores, A. I. V. (2002). Batek: Traditional Tattoos and Identities in Contemporary Kalinga, North Luzon Philippines. Humanities Diliman: A Philippine Journal of Humanities, 3(1). google scholar
  • Sanders C, R., & Vail, D. A. (2008). Customizing The Body The Art and Culture of Tattooing Philadelphia: Temple University. google scholar
  • Scheinfeld, N. (2007). Tattoos and religion. Clinics in Dermatology, 25(4), 362-366. google scholar
  • Sezen, L. (2005). Türkiye’de Evlenme Biçimleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 11(27), 185-195. google scholar
  • Tanyol, C. (1952). Baraklarda Örf Adet Araştırmaları. Sosyoloji Dergisi, (7), 71-108. google scholar
  • Vigarello, G. (2013). Güzelliğin Tarihi (E. Ataçay, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi google scholar
  • Yenipınar, U. ve Tunç M. S. (2013). Beden Yazıtları: Güneydoğu Anadolu Geleneksel Dövme Sanatı. İzmir: Etki Yayınları google scholar
  • Zeyrek, G. (2009). Barak Türkmenleri. (Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=cLkWWFjEKK6DQv2ORmYQww&no =fvZUwWknD6MdMTQL9CYS3g google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Demir, A.Y. (2021). Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri. İstanbul Antropoloji Dergisi, 0(1), 59-85. https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012


AMA

Demir A Y. Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri. İstanbul Antropoloji Dergisi. 2021;0(1):59-85. https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012


ABNT

Demir, A.Y. Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri. İstanbul Antropoloji Dergisi, [Publisher Location], v. 0, n. 1, p. 59-85, 2021.


Chicago: Author-Date Style

Demir, Ayşe Yeşim,. 2021. “Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri.” İstanbul Antropoloji Dergisi 0, no. 1: 59-85. https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012


Chicago: Humanities Style

Demir, Ayşe Yeşim,. Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri.” İstanbul Antropoloji Dergisi 0, no. 1 (Apr. 2024): 59-85. https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012


Harvard: Australian Style

Demir, AY 2021, 'Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri', İstanbul Antropoloji Dergisi, vol. 0, no. 1, pp. 59-85, viewed 25 Apr. 2024, https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012


Harvard: Author-Date Style

Demir, A.Y. (2021) ‘Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri’, İstanbul Antropoloji Dergisi, 0(1), pp. 59-85. https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012 (25 Apr. 2024).


MLA

Demir, Ayşe Yeşim,. Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri.” İstanbul Antropoloji Dergisi, vol. 0, no. 1, 2021, pp. 59-85. [Database Container], https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012


Vancouver

Demir AY. Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri. İstanbul Antropoloji Dergisi [Internet]. 25 Apr. 2024 [cited 25 Apr. 2024];0(1):59-85. Available from: https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012 doi: 10.26650/IAR2021-2012


ISNAD

Demir, AyşeYeşim. Gaziantep Baraklarında Dövme Geleneği, Kimlik İnşası ve Cinsiyet İlişkileri”. İstanbul Antropoloji Dergisi 0/1 (Apr. 2024): 59-85. https://doi.org/10.26650/IAR2021-2012



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim09.11.2021
Kabul29.11.2021
Çevrimiçi Yayınlanma20.12.2021

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.