MEHMED AĞA CAMİİ’NDE GÖRÜLEN TAŞ İŞLEMECİLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Kadriye Figen Vardarİstanbul’un Fatih ilçesinde, Çarşamba semtinde bulunan Mehmed Ağa Camii, tekke, hamam, türbe ve çeşmeden oluşan bir külliye içinde yer almaktaydı. Türbe ve hamam yapısı ile birlikte günümüze ulaşan cami, 1585 yılında Dârüssaâde Ağası Mehmed Ağa tarafından Davud Ağa’ya inşa ettirilmiştir. Arşiv belgelerine göre camide, Sultan II. Mahmud (1808-1839), Sultan Abdülaziz (1861-1876) ve Sultan II. Abdülhamid (1876-1909) dönemlerinde birtakım onarımlar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, 16. yüzyıl eseri olan Mehmed Ağa Camii’nin taş işlemeciliği incelenmiş, taş malzemenin yapısal ve süsleyici unsurlardaki kullanımı hakkında bilgiler verilmiştir. Taş malzeme kullanımında döneminin karakteristik özelliklerini gösteren yapının duvar örgüsünde tuğla ile almaşık olarak küfeki taşı kullanılmıştır. Mimar Sinan’ın eserlerinde olduğu gibi yapısal kullanımda tercih edilen küfeki taşının yanı sıra Marmara mermeri ve serpantin breşi gibi nitelikli taşlar, süsleyici özellikleriyle mimari unsurlarda yer almıştır. Eserin üzerinde yer alan taş süslemelerin kullanım alanlarına baktığımızda; taçkapı, mihrap, minber, mahfil korkulukları, kapı ve pencere söveleri, kemerler, sütunlar, sütun başlık ve kaideleri ve kitabeleri görmekteyiz. Taş süslemelerde kabartma, kazıma, kafes oyma, yontma, geçme ve boyama ile oluşturulan süsleme teknikleri yer almaktadır. Geleneksel yöntemlerle oluşturulan süslemelerde, geometrik süslemeler, bitkisel süslemeler, yazılar, mimarlık biçimleriyle oluşturulan süslemeler etkili olmakta, sınırlı ölçüde de olsa devşirme malzeme ile oluşturulan renkli taş işlemeciliği örnekleri de görülmektedir.
AN EVALUATION OF THE STONE DECORATION IN MEHMED AGA MOSQUE
Kadriye Figen VardarMehmed Aga Mosque was located in a külliye comprising of a dervish lodge, a Turkish bath, a mausoleum, and a fountain in Çarşamba quarter of Istanbul’s Fatih district. Still existing with its mausoleum and Turkish bath, the mosque had been built by Davud Agha on the order of Chief Harem Eunuch Mehmed Agha. According to documents from archives, some restorations took place on the Mosquein the periods of Sultan Mahmud II (1808-1839), Sultan Abdulaziz (1861-1876) and Sultan Abdulhamid II (1876-1909). Stone decorations in Mehmet Aga Mosque, a building from the 16th century, we studied decorative use of stone material in structural and ornamental elements in this building. A showcase of the characteristic features regarding the use of stone material in its period, structure’s masonry consists of bricks and limestone used alternative manner. Along with the “kufeki” limestone, which is preferred in structural utilisation just like in the buildings of Sinan the Architect, quality stones such as Marmara marbles and serpentine breccia were used as ornamental features in the structure. When we examine the area of utilization for the stone ornaments we can see that they were used on the portal, mihrab, mimbar, mahfils, door and window frames, arches, pillars, pillar caps and bases, and inscriptions. Ornamentation techniques on the stone ornaments are made by ways of relief, engraving, latticework, sculpturing, inserting, and painting. Within the ornamentations made by ways of the traditional methods, geometric and floral ornamentations, calligraphies, and ornamentations depending of architectural shapes have a dominant effect. However, although limited, we can also see the examples of coloured stone decorations made by spolia.
