Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/iutd.1080819   IUP :10.26650/iutd.1080819    Tam Metin (PDF)

Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi

Abdulkasım Gül

Bu makalede Osman tarihinin oldukça ilgi çeken konularından biri olan, yeniçerilik ve Bektaşîlik arasındaki ilişki ele alındı. Çalışmada arşiv kayıtları ve Osmanlı yazarlarının eserlerine dayanılarak; önce yeniçerilerle Bektaşîlik arasındaki bağın kuruluşu ve gelişimi ortaya koyuldu, ardından neferlerin ne kadar Bektaşî olduğu gösterilmeye çalışıldı, üçüncü başlıkta ilişkinin tezahürleri literatür bağlamında değerlendirildi ve en son olarak yeniçeriliğin kaldırılmasının hemen ardından Bektaşîliğin yasaklanmasını sağlayan şartlar incelendi. Sonuç olarak efsane halinde gelişen bağın on altıncı yüzyıl sonunda kendisini belli ettiği, teşkilat ve neferlerin kabulüyle on yedinci yüzyıl başında resmî hale dönüştüğü, adet ve geleneklere yansıyarak yeniçeriliğin bütün tarihine yansıyacak bir şekle büründüğü ortaya koyuldu. Yine on sekizinci yüzyılın ikinci yarısında gelişen şartlarda, bazı Bektaşîlerle bir kısım yeniçerinin aynı cephede yer almaları 1826’da aynı akıbeti yaşamalarına sebep olduğu ve bunun temel alınmasıyla ilişkinin efsaneleşmesinin halen devam ettiği sonucu çıkarıldı.

DOI :10.26650/iutd.1080819   IUP :10.26650/iutd.1080819    Tam Metin (PDF)

The Power of a Legend: Examining the Historical Development of the Relationship Between the Janissaries and Bektashi

Abdulkasım Gül

This article discusses the relationship between the Janissary and Bektashism, one of the most interesting topics in Ottoman history. Based on archival records and the works of Ottoman writers, the study first reveals how the bond between the Janissaries and Bektashism was established and developed, then under the third heading attempts to show how Bektashi soldiers evaluated the manifestations of the relationship in the context of the literature, and finishes by examining the conditions that led to the prohibition of Bektashism right after the abolition of the Janissary organization. As a result, the bond was revealed to have developed as a legend that manifested itself at the end of the 16th century and became the official order of the Janissary Army at the beginning of the 17th, with the acceptance of the organization and Janissaries. It took a form that would be reflected in the entire history of the janissary in their customs and traditions. Some Bektashi and Janissary were concluded to have been on the same front under the conditions that developed again in the second half of the 18th century, which caused them to suffer the same fate in 1826. Based on this, the legend of the relationship still continues.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


The relationship between the Janissaries and the Bektashi order, namely Bektashism of the Janissaries and the Janissary Corps, attracts much attention among researchers and readers. The reason for this interest naturally involves the parties in the relationship, because this relationship between the organization that had the greatest influence on Ottoman politics and society and the Bektashi order, a cult and religious sect, had some quite exciting aspects. For this reason, not only historians but also those studying the Alevi-Bektashi belief have focused on this issue. In this way, a very large volume of literature has been formed on the subject, with many ideas having been expressed and many books and articles having been written on the evidence and nature of the relationship between these two structures.

Despite the many studies, the developmental line and nature of the relationship has yet to actually be determined. On the contrary, the literature has resulted in the issue becoming even more mysterious and legendary. The main reason for this involves the attempts to generally understand the connection by going back from the historical line in general or to focus on its signs and consequences by accepting its existence as absolute and extremely common in all eras. 1826 is when Bektashism was banned and its Janissaries abolished and has generally been the main starting point from which to go back; the intensity of the relationship at that time became a punishment for both institutions by the state while at the same time is considered to have deepened the relationship. Aside from this date, however, even the works and official records of the 17th century or the information pertaining to the period that followed are no help at understanding the founding period, as records and other resources are not at all abundant. Records related to the Janissary-Bektashism relationship and that have information about the Janissary Corps have undergone many changes over the centuries. In addition, some developments have occurred since the second half of the 18th century involving both the Janissaries and Bektashi in which both groups found themselves opposite the empire. However, the Ottoman empire’s resentment for both institutions was due to their involvement as its opposition rather than their connection with one another.

The origin and historical development of their connection has not been able to be fully determined, as reflected in the opinions of those who’ve studied it. Except for some who’ve claimed that a very tight connection had previously existed, people have maintained reservations about this issue or completely rejected the connection. This article aims to illuminate all the points that have caused hesitation and therefore to also discuss the history of the relationship between the Janissary and the Bektashi order in line with its development. The article is shaped under four headings that consider the purpose and the various aspects of the subject. 

The first part of the article examines the historical process of the relationship (i.e., its founding and developments) up to its maturation based on archival records and Ottoman writers. Only the one element, which strengthens the rumor about the Janissary based on akbörk [a Bektashi symbol Janissary would wear with permission] and the conditions that were required for this to be accepted, was attempted to be displayed in terms of both parties. According to the findings, the actual connections (i.e., symbols) of the relationship between the Bektashis and the Janissary emerged at the end of the 16th century when the bond was became well-established in minds. The relationship grew stronger in relation to the change the Janissaries experienced, becoming both official and legendary in the early 17th century.

The second part of the article involves the nature of the bond whose development was described in the first section. In other words, the second part discusses the nature of Bektashi order in the Janissaries based on the results obtained in the first part. It attempts to understand whether or not being a member of the Hearth mean being in a sect and whether the soldiers held the belief structure of Bektashism. Although the sheikhs and dervishes of the Bektashi order were within the body of the Janissary organization, and the soldiers were also members of this order, the relationship is understood to have actually developed through the spiritual personality of Haji Bektash Veli. Therefore, the heterodoxy of Bektashism, which did not comply with the official religious understanding, is understood to have not had much connection with the organization or the Janissaries.

The third part evaluates the existence and soundness of some of the practices, customs, and other issues that have been presented as evidence of this relationship using archival records and Ottoman sources. The particular purpose of this section is to show that the acceptance of myth and the intensity of the relationship actually originated from the literature. Although this section does make some general evaluations of the literature, it specifically addresses the essential studies in terms of their inclusiveness and impact. As a result, the following points have been determined: The literature is constantly repeating other works within it, and the information that is produced is used without looking at its soundness; also, some issues from the last period have been generalized for the entire history of the Janissary organization, with the mythologizing having increased and continuing to still, even after the abolition of Janissaries.

The fourth part of the study discusses the state of the connection during the time leading up to the abolition of the Janissary and the prohibition of Bektashism. Although Bektashi-Albanian Janissaries and their supporters have existed and the janissaries did resort to the traditional defense mechanism of the Haji Bektash Hearth for their existence, this link was not the main reason for the abolition of Janissaries. Nor was the reason for the prohibition of Bektashism their direct relations with the Janissaries. Both of these institutions suffered a similar fate because of their positions opposite the Ottoman power and the sultan. The Rumelian-centered opposition, which became evident in the second half of the 18th century, included both groups, and they became a common enemy opposing the state. Movements against the weakening legitimacy of the empire included certain nations and the Janissaries, from whom the empire who felt endangered and who were its biggest opposition.

These decisions affected the fate of both institutions in 1826 and determined the history of their ties and the shape they would take in the future. Upon retrospection, this decision fed the conviction that they had had a very strong connection that had roots in the past. The fact that the Bektashi order is future-oriented is why the mythicizing gradually increased after this date. The most important issue affecting the future was that the Bektashi order, which would carry forward the reason why they had experienced the same victimization as the Janissary, would continue to survive. The Bektashi had always ensured the development and richness of the relationship and tried to express their past qualities as strongly as possible when they were revived during the reign of Abdulmejid I (reign 1839-1861). Bektashi greatly influenced the literature after this period, and in this way, they became entwined with the Janissaries in almost all aspects. This situation still continues, with researchers constantly developing this legend with their studies. 


PDF Görünüm

Referanslar

  • Arşiv Kaynakları google scholar
  • Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
  • Bâb-ı Âsafî google scholar
  • Mühimme Defterleri (A.DVN.MHM.d), 6, 10, 25, 39, 49, 76, 77, 78, 134, 138, 139, 140, 147, 153, 163, 164, 168, 172, 173, 175, 176, 178, 179, 181, 182, 183, 186, 199, 211, 240, 242. google scholar
  • Kalebend Defterleri (A.DVN.KLB.d), 43, 44, 929. google scholar
  • Ruus Kalemi Defterleri (A.RSK.d), 1474, 1482. google scholar
  • Bâb-ı Defteri google scholar
  • Başmuhasebe Kalemi Defterleri (D.BŞM.d), 4007. google scholar
  • Yeniçeri Kalemi Defterleri (D.YNÇ.d), 33630, 34247, 36347. google scholar
  • Yeniçeri Kalemi Evrakları (D.YNÇ), 13, 19, 68, 85, 98, 107, 112, 131, 164, 221, 226, 234, 240, 248, 257, 264, 285, 349, 427. google scholar
  • Cevdet Tasnifi google scholar
  • Adliye (C.ADL), 6/400, 9/593, 29/1734. google scholar
  • Askeriye (C.AS), 200/8593, 203/8714, 630/26595. google scholar
  • Belediye (C.BLD), 146/7292. google scholar
  • Dahiliye (C.DH), 102/5071. google scholar
  • Evkaf (C.EV), 118/5864, 280/14281. google scholar
  • İbnülemin-Vakıf (İE.EV), 35/4053, 51/5707. google scholar
  • Hatt-ı Hümâyûn (HAT), 120/4900, 223/12435, 275/16147, 289/17322, 284/17078, 289/17328, 290/17351, 290/17383, 290/17385, 290/17386, 293/17451, 293/17474, 340/19426, 409/21257A, 419/21894, 500/24493, 1571/10. google scholar
  • Kamil Kepeci (KK.d), 70, 209, 222, 230, 246. google scholar
  • Maliyen Müdevver Defterler (MAD.d), 1772, 1786, 2301, 2484, 3969, 4064, 4300, 4317, 5550, 5865, 5901, 5976, 5981, 6313, 6316, 6323, 6325, 6331, 6335, 6357, 6359, 6538, 6546, 6681, 6682, 6691, 6694, 6697, 6709, 6713, 6798, 6802, 6912, 6937, 6964, 6986, 7008, 7020, 7029, 7167, 7227, 7232, 7245, 7471, 7485, 12872, 14488, 16273, 16309, 16370, 17134, 17423. google scholar
  • Tapu Tahrir Defterleri (TT.d), 745. google scholar
  • Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi google scholar
  • Defterler (TSMA.D), 3248. google scholar
  • Kaynak ve Araştırma Eserler google scholar
  • III. Selim’e Sunulan Islahat Lâyihaları, haz. Ergin Çağman, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2010. google scholar
  • Abdi Tarihi, haz. Faik Reşit Unat, TTK Basımevi, Ankara 2014. google scholar
  • Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi‘-nâmesi, haz. Fahri Ç. Derin, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2008. google scholar
  • Adalıoğlu, Hasan Hüseyin, Muhyiddin Cemâlî’nin Tevârih-i Âl-i Osman’ı, Marmara Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1990. google scholar
  • Afyoncu, Erhan, Necati Efendi, Tarih-i Kırım, Marmara Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1990. google scholar
  • Ahmed Cevad, Târîh-i Askerî-i Osmânî, İstanbul 1297. google scholar
  • Ahmed Vâsıf Efendi, Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakâ’iku’l-Ahbâr, haz. Hüseyin Sarıkaya, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2017. google scholar
  • ________, Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakâikü’l-Ahbâr, yay. haz. Mücteba İlgürel, İÜEF Basımevi, İstanbul 1978. google scholar
  • Alkan, Mustafa, “Yeniçeriler ve Bektaşilik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşî Veli Araştırma Dergisi, sayı 50 (2009), s. 243-250. google scholar
  • Altı, Aziz, Balkanlarda Bektaşi Tekkeleri ve Bektaşilerin Devlet Erkânıyla İlişkileri (XVII ve XVII. Yüzyıl), Erciyes Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, Kayseri 2018. google scholar
  • Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116/1688-1704), yay. haz. Abdulkadir Özcan, TTK Basımevi, Ankara 2000. google scholar
  • Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman, nşr. F. Giese, haz. Nihat Azamat, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1992. google scholar
  • Âşıkpaşazâde Tarihi, haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • Barkan, Ömer Lütfi, Kolonizatör Türk Dervişleri ve Süleymaniye Camii ve İmareti Muhasebesi (1585-1586), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2013. google scholar
  • Barl, Peter, Milli Bağımsızlık Hareketleri Esnasında Arnavutluk Müslümanları, çev. Ali Taner, Bedir Yayınları, İstanbul 1998. google scholar
  • Bayram, Ü. Filiz, Enverî Tarîhi Üçüncü Cild, (Metin ve Değerlendirme), İstanbul Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, İstanbul 2014. google scholar
  • Beydilli, Kemal, Osmanlı Döneminde İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü, Pınar Yayınları, İstanbul 2018. google scholar
  • Birbiçer, Ali, Anonim Tevârih-i Âl-i Osman, Marmara Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1989. google scholar
  • Birdoğan, Nejat, Çelebi Cemaleddin Efendi’nin Savunması (Müdafaası), Berfin Yayınları, İstanbul 1994. google scholar
  • Birge, John Kingsley, Bektaşilik Tarihi, çev. Reha Çamuroğlu, Ant Yayınları, İstanbul 1991. google scholar
  • Bozbora, Nuray, Osmanlı Yönetiminde Arnavutlar ve Arnavut Ulusçuluğu, Marmara Üniversitesi SBE, Yayımlanmış Doktora Tezi, İstanbul 1994. google scholar
  • Câbî Ömer Efendi, Câbî Târihi, I, haz. Mehmet Ali Beyhan, TTK Basımevi, Ankara 2003. google scholar
  • Civelek, Yakup, “Yeniçeriliğin Kuruluşu ve Hacı Bektaş Veli”, I. Uluslararası Hacı Bektaş Veli Sempozyumu (Çorum, 07-09 Mayıs 2009) Bildirileri Kitabı, c. II, Ankara 2011, s. 853-872. google scholar
  • Clayer, Nathalie, Arnavut Milliyetçiliğinin Kökenleri, çev. Ali Berktay, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • ________ - Alexandre Popovic, “Osmanlı Döneminde Balkanlardaki Tarikatlar”, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler, TTK Basımevi, Ankara 2005, s. 301-321. google scholar
  • Çamuroğlu, Reha, Yeniçerilerin Bektaşiliği ve Vaka-i Şerriye, Kapı Yayınları, İstanbul 2005. google scholar
  • Çan, Şamil, XVI. Yüzyıla Ait Anonim Bir Tevârih-i Âl-i Osman (Gramer İncelemesi, Metin-Sözlük), Dumlupınar Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2006. google scholar
  • Çınar, Ali Osman, Es-Seyyid Mehmed Emin Behîc’in Sevâihü’l-Levâyih’i ve Değerlendirmesi, Marmara Üniversitesi TAE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1992. google scholar
  • ________, Mehmed Emin Edîp Efendi’nin Hayatı ve Târîhi, Marmara Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, İstanbul 1999. google scholar
  • Çiçek, Hikmet, Vekâyi'nüvis Sadullah Enverî Efendi ve Tarihi’nin II. Cildinin Metin ve Tahlili (1187-1197/1774-1783), Atatürk Üniversitesi TAE, Doktora Tezi, Erzurum 2018. google scholar
  • Çimen, Cihan, Anonim Tevârih-i Âl-i Osman (Kuruluştan 897/1487"ye kadar), Marmara Üniversitesi TAE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006. google scholar
  • Dalkesen, Nilgün, 15. ve 16. Yüzyıllarda Safevî Propagandası ve Etkileri, Hacettepe Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1999. google scholar
  • Dedebaba, Bedri Noyan, Bütün Yönleriyle Bektâşîlik ve Alevîlik, I, Ardıç Yayınları, Ankara 1998. google scholar
  • Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât, haz. Abdülkadir Özcan, TTK Basımevi, Ankara 1998. google scholar
  • Demirkol, Şehnaz-İbrahim Çifçi-Hatice Çifçi, “Kaya Tuzunun Gastronomi ve İnanç Açısından Önemi: Hacıbektaş Kaya Tuzu”, 1. Uluslararası Turizmde Yeni Jenerasyonlar ve Yeni Trendler Konferansı (1-3 Kasım 2018) Bildiriler Kitabı, Sapanca 2018, s. 298-309. google scholar
  • Derin, Fahri Çetin, “Kabakçı Mustafa Ayaklanmasına Dair Bir Tarihçe”, Tarih Dergisi, sayı 27 (1973), s. 99-110. google scholar
  • Dervişoğlu, Muhammed, III. Ahmed’in Hatt-ı Hümâyûn Mecmuası, (İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, TY, nr.6094, vrk. Ib-30a), İÜEF Mezuniyet Tezi, İstanbul 1974. google scholar
  • Dihanîzâde Ubeydullâh Kuşmânî, Zebîre-i Kuşmânî Fî Ta‘rîf-i Nizâm-ı İlhâmî, haz. Ömer İşbilir, TTK Basımevi, Ankara 2006. google scholar
  • Eğri, Osman, “Yeniçeri Ocağının Manevi Eğitimi ve Bektaşilik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, sayı 24 (2002), s. 113-132. google scholar
  • Es‘ad Efendi, Üss-i Zafer, haz. Mehmet Arslan, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005. google scholar
  • Evliya Çelebi Seyahatnamesi, haz. Seyit Ali Karaman-Yücel Dağlı, I-X, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003. google scholar
  • Fakazlı, Ahmet Rüştü, Azizzâde Hüseyin Râmiz Efendi, Zübdetü’l-Vâkı’ât, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2016. google scholar
  • Faroqhi, Suraiya, “Çatışma, Uzlaşma ve Uzun-Dönemli Bekâ: Bektaşi Düzeni ve Osmanlı Devleti (On Altıncı-On Yedinci Yüzyıllar)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sayı 12 (1999), s. 149-160. google scholar
  • ________, Anadolu’da Bektaşilik, Simurg Yayınları, İstanbul 2003. google scholar
  • Gelibolulu Mustafa Âli Efendi, Kitâbü’t-Târih-i Künhü’l-Ahbâr, I. Cilt- 1. Kısım, haz. Ahmet Uğur, Ahmet Gül, Mustafa Çuhadar, İ. Hakkı Çuhadar, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 1997. google scholar
  • Goodwin, Godfrey, Yeniçeriler, çev. Derin Türkömer, Doğan Yayıncılık, İstanbul 2008. google scholar
  • Göynüklü Ahmed Efendi, Târîh-i Göynüklü, haz. Songül Çolak-Metin Aydar, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2019. google scholar
  • Gül, Abdulkasim, “Yeniçeri Teşrifat Mecmuası (Transkripsiyon ve Değerlendirme)”, ETÜT Dergisi, sayı 1 (2020), s. 37-66. google scholar
  • ________, Yeniçeriliğin Tarihi, I-II, Küre Yayınları, İstanbul 2022. google scholar
  • Güzel, Abdurrahman, Abdal Musa Velâyetnâmesi, TTK Basımevi, Ankara 2009. google scholar
  • Hadîdî Tarihi, haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2015. google scholar
  • Hafız Hızır İlyas Ağa, Letâif-i Vekâyi‘-i Enderûniyye, haz. Ali Şükrü Çoruk, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2011. google scholar
  • Hasluck, Frederick William, Bektaşilik Tetkikleri, çev. Ragıp Hulusi, Devlet Matbaası, İstanbul 1928. google scholar
  • ________, Sultanlar Zamanında Hıristiyanlık ve İslam, çev. Timuçin Binder, II, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osmân, haz. Sevim İlgürel, TTK Basımevi, Ankara 1998. google scholar
  • Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, neşr. Halil İnalcık, TTK Basımevi, Ankara 1987. google scholar
  • Hoca Sadettin Efendi, Tâcü-t Tevârih, Matbaa-ı Âmire, 1279. google scholar
  • İğci, Alper, Anonim Tevârih-i Âl-i Osman (687-920/1288-1514), Marmara Üniversitesi TAE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011. google scholar
  • İnalcık, Halil, “Otman Baba ve Fatih Sultan Mehmed”, Doğu Batı Makaleler- I, İstanbul 2005, s. 139-163. google scholar
  • Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi, Ravzatü’l-Ebrâr Zeyli, haz. Nevzat Kaya, TTK Basımevi, Ankara 2003. google scholar
  • Karadeniz, Hasan Basri, “Osmanlı-Hacı Bektaş Veli İlişkisi veya “Ak Börk” Meselesi”, Akademik Bakış, sayı 8 (Ocak 2006), s. 1-9. google scholar
  • Kâtip Çelebi, Fezleke I-II, haz. Zeyneb Aycibin, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2016. google scholar
  • Kemal, Selâtinnâme (1299-1490), haz. Necdet Öztürk, TTK Basımevi, Ankara 2001. google scholar
  • Kitâb-ı ‘İbretnümây-ı Devlet, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Yazma Eserler, No TY5945. google scholar
  • Koca, Şevki, Bektaşi Kültür Argümanlarına Göre Yeniçeri Ocağı ve Devşirmeler, Nazenin Yayıncılık, İstanbul 2000. google scholar
  • Koca Sekbanbaşı Risalesi, haz. Abdullah Uçman, Tercüman 1001 Temel Eser, Tarihsiz. google scholar
  • Koçu, Reşat Ekrem, Yeniçeriler, Koçu Yayınları, İstanbul 1964. google scholar
  • Köprülü, Fuad, “Hacı Bektaş Veli”, İA, c. II, s. 461-464. google scholar
  • ________, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, TTK Basımevi, Ankara 1959. google scholar
  • ________, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1976. google scholar
  • ________ - Franz Babinger, Anadolu’da İslamiyet, çev. Ragıp Hulusi, yay. haz. Mehmet Kanar, İnsan Yayınları, İstanbul 1996. google scholar
  • Köse, Metin Ziya, “Yeniçeri Ocağının Bektaşîleşme Süreci ve Yeniçeri-Bektaşî İlişkileri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sayı 49 (2009), s. 195-208. google scholar
  • Küçükyalçın, Erdal, Turna’nın Kalbi Yeniçeri Yoldaşlığı ve Bektaşilik, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • Külçe, Süleyman, Osmanlı Tarihinde Arnavutluk, İzmir 1944. google scholar
  • Lala, Avni, Arnavutluk’taki Bektâşî İnanç ve Ritüellerinin Sosyolojik Analizi, Uludağ Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, Bursa 2015. google scholar
  • Maden, Fahri, “Yeniçerilik-Bektaşilik İlişkileri ve Yeniçeri İsyanlarında Bektaşiler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sayı 73 (2015), s. 171-202. google scholar
  • ________, Bektaşî Tekkelerinin Kapatılması (1826) ve Bektaşîliğin Yasaklı Yılları, Gazi Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, Ankara 2010. google scholar
  • Matrakçı Nasuh, Rüstem Paşa Tarihi Olarak Bilinen Târîh-i Âl-i Osmân, haz. Göker İnan, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2019. google scholar
  • Melikoff, İrene, Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 2004. google scholar
  • ________, Kırklar’ın Cemi’nde, çev. Turan Alptekin, Demos Yayınları, İstanbul 2007. google scholar
  • ________, Uyur İdik Uyardılar, çev. Turan Alptekin, Demos Yayınları, İstanbul 2011. google scholar
  • Mevlânâ Mehmed Neşrî, Cihânnümâ, haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2014. google scholar
  • Mihailoviç, Konstantin, Bir Yeniçerinin Hatıraları, çev. Nuri Fudayl Kıcırıoğlu-Behiç Anıl Ekin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • Mouradgea D’Ohsson, Tableau General De l’Empire Ottoman, De L’imprimerie De Monsieur, Paris 17871790, Tome VII. google scholar
  • Mutlu, Şamil, Yeniçeri Ocağının Kaldırılışı ve II. Mahmud’un Edirne Seyahati, (Mehmed Daniş Bey ve Eserleri), İÜEF Basımevi, İstanbul 1994. google scholar
  • Mütercim Ahmed Âsım Efendi, Âsım Efendi Tarihi, II, haz. Ziya Yılmazer, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2015. google scholar
  • Na‘îmâ Mustafa Efendi, Târih-i Nâima, haz. Mehmet İpşirli, IV, TTK Basımevi, Ankara 2014. google scholar
  • Nev‘îzâde Atâyî, Hadâ’iku’l-Hakâ’ik Fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik Nev‘îzâde Atâyî’nin Şakâ’ik Zeyli, I, haz. Suat Donuk, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2017. google scholar
  • Ocak, Ahmet Yaşar, “Babaîler İsyanından Kızılbaşlığa: Anadolu’da İslâm Heterodoksisinin Doğuş ve Gelişim Tarihine Kısa Bir Bakış”, Belleten, LXIV/239 (2000), s. 129-160. google scholar
  • ________, “Bektaşîlik”, DİA, c. V, s. 373-379. google scholar
  • ________, “Osmanlı İmparatorluğunda Din 14-17. Yüzyıllar”, Yeniçağlar Anadolu’sunda İslâm’ın Ayak İzleri, Osmanlı Dönemi, İstanbul 2011, s. 84-147. google scholar
  • ________, Türkiye’de Tarikatlar Tarih ve Kültür, (Bektaşiyye), İSAM Yayınları, İstanbul 2015. google scholar
  • Oruç Beğ Tarihi, haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2007. google scholar
  • Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, haz. Ahmed Akgündüz, IX/1, Osmanlı Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul 1996. google scholar
  • Otman Baba Velâyetnâmesi (Tenkitli Metin), haz. Filiz Kılıç-Mustafa Arslan-Tuncay Bülbül, Ankara 2007. google scholar
  • Öz, Gülağ, Yeniçeri-Bektaşi İlişkileri ve II. Mahmut, Uyum Yayınları, İstanbul 1997. google scholar
  • Öztürk, Yaşar Nuri, Tarih Boyunca Bektaşilik, Yeni Boyut Yayınları, İstanbul 1990. google scholar
  • Palmer, J.A.B., “Yeniçerilerin Kökeni”, Söğüt’ten İstanbul’a, İmge Yayınevi, İstanbul 2000, s. 475-516. google scholar
  • Râşid Mehmed Efendi-Çelebizâde İsmaîl Âsım Efendi, Târîh-i Râşid ve Zeyli, III, haz. A. Özcan, Y. Uğur, B. google scholar
  • Çakır, A. Z. İzgöer, Klasik Yayınları, İstanbul 2013. google scholar
  • Ricaut, Paul, Osmanlı İmparatorluğu’nun Hâlihazırının Tarihi (XVII. Yüzyıl), çev. Halil İnalcık-Nihan Özyıldırım, TTK Basımevi, Ankara 2012. google scholar
  • Sağırlı, Abdurrahman, Mehmed b. Mehmed Er-Rûmî (Edirneli)’nin Nuhbetü’t-Tevârih Ve’l-Ahbâr’ı ve Târîh-i Âl-i Osmanı’ı, İstanbul Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, İstanbul 2000. google scholar
  • Sahhâflar Şeyhi-zâde Seyyid Mehmed Es‘ad Efendi, Vak‘a-nüvîs Es‘ad Efendi Tarihi, haz. Ziya Yılmazer, Osman Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2000. google scholar
  • Saray Günlüğü (25 Aralık 1802-24 Ocak 1809), haz. Mehmet Ali Beyhan, Doğu Kütüphanesi Yayınevi, İstanbul 2007. google scholar
  • Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî, I, haz. Mehmet İpşirli, TTK Basımevi, Ankara 1999. google scholar
  • Seslikaya, Ali, Haydar Çelebi Rûznâmesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Tokat 2014. google scholar
  • Seyyid Lokman, Tomar-ı Hümâyûn, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, H. 1321. google scholar
  • Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa, Nusretnâme, İnceleme-Metin (1106-1133/1695-1721), haz. Mehmet Topal, Türkiye Bilimler Akademi Yayınları, İstanbul, 2018. google scholar
  • Soyer, Yılmaz, 19. Yüzyılda Bektaşîlik, Frida Yayınları, İstanbul 2012. google scholar
  • Sönmez, Banu İşlet, II. Meşrutiyettte Arnavut Muhalefeti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007. google scholar
  • Steinherr, Irene Beldiceanu, “Osmanlı Tapu-Tahrir Defterleri Işığında Bektaşiler (XV.-XVI. Yüzyıllar)”, çev. İzzet Çıvgın, Alevilik- Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, sayı 3 (2011), s. 130-187. google scholar
  • Sunar, M. Mert, “Chasing Janissary Ghosts: Sultan Mahmud II’s Paranoia about a Janissary Uprising after the Abolition of the Janissary Corps”, Cihannüma, 1 (8), 2022, 146-168. google scholar
  • Süleyman İzzî Efendi Târihi, İstanbul 1199. google scholar
  • Şânî-zâde Mehmed ‘Atâ’ullah Efendi, Şânî-zâde Târîhi, (Osmanlı Tarihi 1223-1237/1808-1821), I-II, haz. Ziya Yılmazer, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2008. google scholar
  • Şirvânlı Fatih Efendi, Gülzâr-ı Fütûhât, haz. Mehmet Ali Beyhan, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2001. google scholar
  • Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi, İstanbul’un Uzun Dört Yılı (1785-1789), haz. Feridun M.Emecen, Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, İstanbul 2003. google scholar
  • Topçular Kâtibi Abdüllkâdir (Kadrî) Efendi Tarihi, (Metin ve Tahlil), I, yay. haz. Ziya Yılmazer, TTK Basımevi, Ankara 2003. google scholar
  • Türkal, Nazire Karaçay, Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Zeyl-i Fezleke (1065-22 Ca.1106/1654-7 Şubat 1695), Marmara Üniversitesi TAE, Doktora Tezi, İstanbul 2012. google scholar
  • Ulutaş, Selcen Özyurt, XIV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde Alevî-Bektaşî Toplulukların Oluşumu ve Merkezi Yönetim İle İlişkileri (Sivas-Dobruca Örneğinde Karşılaştırmalı İncelenmesi), Ege Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, İzmir 2014. google scholar
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Meşhur Rumeli Ayanlarından Tirsinikli İsmail, Yılık Oğlu Süleyman Ağalar ve Alemdar Mustafa Paşa, TTK Basımevi, İstanbul 1942. google scholar
  • ________, Osmanlı Teşkilatında Kapıkulu Ocakları, I, TTK Basımevi, Ankara 1998. google scholar
  • Üsküdarî Abdullah Efendi, Vâkı‘at-ı Rûz-merre, I, haz. Muzaffer Doğan, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara 2017. google scholar
  • Vak‘anüvis Halil Nuri Bey, Nûrî Tarihi, haz. Seydi Vakkas Toprak, TTK Basımevi, Ankara 2015. google scholar
  • Vak‘anüvis Subhî Mehmed Efendi, Subhî Tarihi Sâmi ve Şâkir Tarihleri İle Birlikte, (İnceleme ve Karşılaştırmalı Metin), haz. Mesut Aydıner, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007. google scholar
  • Yaşar, Ahmet, “18. Yüzyıl Osmanlı İstanbul’unda Hamam Tellakları Üzerinde İktidarın Gözetimi”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, VII/18 (Temmuz 2020), s. 405-417. google scholar
  • Yeşil, Fatih, “III. Selim Devri Siyasi Literatürüne Bir Katkı: Yeni Bir Layiha Üzerine Notlar” Belleten, LXXVI/275 (2012), s. 75-146. google scholar
  • Yılmaz, Gülay, “Bektaşilik ve İstanbul’daki Bektaşi Tekkeleri Üzerine Bir İnceleme”, Osmanlı Araştırmaları, XLV, (2015), s. 97-136. google scholar
  • Yurtlak, Rıdvan, 66/1 Numaralı Kayseri Şer’iye Sicili (H.1067/1657) Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi, Erciyes Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 1998. google scholar
  • Zens, Robert, “Pazvantoğlu Osman Paşa ve Belgrad Paşalığı 1791-1807”, ed. Jane Hathaeay, Osmanlı İmparatorluğu’nda İsyan ve Ayaklanma, çev. Deniz Berktay, Alkım Yayınevi, İstanbul 2010, s. 141-178. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Gül, A. (2022). Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi. Tarih Dergisi, 0(77), 107-163. https://doi.org/10.26650/iutd.1080819


AMA

Gül A. Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi. Tarih Dergisi. 2022;0(77):107-163. https://doi.org/10.26650/iutd.1080819


ABNT

Gül, A. Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi. Tarih Dergisi, [Publisher Location], v. 0, n. 77, p. 107-163, 2022.


Chicago: Author-Date Style

Gül, Abdulkasım,. 2022. “Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi.” Tarih Dergisi 0, no. 77: 107-163. https://doi.org/10.26650/iutd.1080819


Chicago: Humanities Style

Gül, Abdulkasım,. Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi.” Tarih Dergisi 0, no. 77 (Apr. 2024): 107-163. https://doi.org/10.26650/iutd.1080819


Harvard: Australian Style

Gül, A 2022, 'Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi', Tarih Dergisi, vol. 0, no. 77, pp. 107-163, viewed 25 Apr. 2024, https://doi.org/10.26650/iutd.1080819


Harvard: Author-Date Style

Gül, A. (2022) ‘Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi’, Tarih Dergisi, 0(77), pp. 107-163. https://doi.org/10.26650/iutd.1080819 (25 Apr. 2024).


MLA

Gül, Abdulkasım,. Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi.” Tarih Dergisi, vol. 0, no. 77, 2022, pp. 107-163. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iutd.1080819


Vancouver

Gül A. Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi. Tarih Dergisi [Internet]. 25 Apr. 2024 [cited 25 Apr. 2024];0(77):107-163. Available from: https://doi.org/10.26650/iutd.1080819 doi: 10.26650/iutd.1080819


ISNAD

Gül, Abdulkasım. Bir Efsanenin Gücü: Yeniçeri-Bektaşîlik Münasebetinin Tarihî Gelişiminin İncelenmesi”. Tarih Dergisi 0/77 (Apr. 2024): 107-163. https://doi.org/10.26650/iutd.1080819



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim01.03.2022
Kabul07.07.2022
Çevrimiçi Yayınlanma20.07.2022

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.