The 1st International Prof. Dr. Fuat Sezgin Symposium on History Of Science in Islam Proceedings Book
An Ottoman Translation of Ptolemy’s Geography Made in the 15th Century: The Importance of an Unknown Work
Mohamed BenabbesIn 1465, George Amirutzes and his son, two Greek scholars who had entered the service of the Ottoman Sultan Mehemet II, produced an Arabic translation of Ptolemy’s Geography, certainly based on one of the Greek manuscripts preserved in Constantinople. This translation does not seem to have attracted much attention from researchers for many reasons. Although it was made in Arabic, it does not seem to have been of great interest to specialists in medieval Arabic geography, who have difficulties in deciphering its “classical” content. Despite the ancient character of this translated work, its usefulness was also not recognized by the specialists of Classical studies, often little was initiated into Arabic manuscripts. However, must this 15th Century translation be known, firstly, as a modern work which should be studied by modernists, particularly those who specialize in Ottoman studies? In this paper, we examine first the “scientific” context in which this translation took place. One wonders about the reasons for this translation and who sponsored it. One also wonders about the value of this Arabic translation for our knowledge of the original text of Ptolemy’s Geography. Can it help us to better understand the source text? And finally, what is its interest for linguists?
15. Yüzyılda Yapılan Batlamyus’un Coğrafya Eserinin Osmanlıca Tercümesi: Bilinmeyen Bir Çalışmanın Önemi
Mohamed Benabbes1465’te, Osmanlı Sultanı II. Mehmet’in hizmetine giren iki Rum Bilim adamı George Amirutzes ve oğlu, İstanbul’da mevcut olduğu kesin olan Rum el yazmalarını kullanarak Batylamus’un Coğrafya eserinin Arapça bir tercümesini yaptılar. Birçok sebepten dolayı tercümenin araştırmacıların ilgisini çekemediği anlaşılmaktadır. Arapça olarak hazırlanmış olmasına rağmen, “klasik” içeriğini çözmekte zorlandıkları Ortaçağ Arap Coğrafyası üzerine çalışan uzmanların çok da ilgisini çekmedi. Bu tercüme eserin eski karakterine rağmen, Klasik Dönem çalışmaları yapan uzmanlar tarafından çalışmanın kullanışlılığı da rağbet görmedi; zaten Arapça el yazmaları alanında çok az sayıda çalışma başlatılmıştı. Eğer bu 15. yüzyıl tercüme çalışmasının bilinmesi gerekiyorsa, bu eserin öncelikle modernistler tarafından, özellikle de Osmanlı çalışmalarında uzman olan modernistler tarafından çalışılması gerekmez miydi? Bu makalede, öncelikle tercüme çalışmasının yapılmış olduğu “ilmi” içeriği inceleyeceğiz. Belki bu tercümenin hangi sebeplerden dolayı yapıldığı ve bu çalışmayı kimin finanse ettiği soruları akla gelebilir. Bu Arapça tercüme çalışmasının bizim Batlamyus’un Coğrafya eserinin orijinali hakkındaki bilgimize nasıl bir katkı sağlayacağı da akla gelebilir. Bu çalışma orijinal çalışmayı daha iyi anlayabilmemize yardımcı olacak mıdır? Ve son olarak bunun Dil Bilimcilerle ile ne ilgisi vardır? soruları yönlendirilecektir.
