The 1st International Prof. Dr. Fuat Sezgin Symposium on History Of Science in Islam Proceedings Book
Contributions of the Illustrations in Jarrāḥiyyat Al-Khāniya with Regard to the Identification of the Surgical Instruments in Kitāb Al-Taṣrīf
Nil SarıIn examining the Ottoman surgical instruments of the classical period, it is necessary to examine Zahrawi’s (937-1013) instrument drawings, and the main source of their descriptions is his Taṣrīf. The oldest of the known manuscripts of classical Ottoman surgery is Jarrāḥiyyat Al-Khāniya (1465) of Sabuncuoghlu (1385-1468), basically a translation of Zahrawi’s Taṣrīf into Turkish. However, Sabuncuoghlu’s “translation-copyright” writing procedure can be seen throughout the whole book. In addition to illustrations of surgical instruments, miniature pictures showing patient and physician positions are also included. It is difficult to define some surgical instruments that are depicted differently from each other in various copies of Taṣrīf. Schematic drawing of tools is a factor that can make identification difficult. Some of the tools are not depicted in accordance with the descriptions as the drawings are perhaps the guesswork of non-surgeons. It is not possible to understand how to use some tools from the drawings. However, it is seen that most of the tool drawings in Jarrāḥiyyat Al-Khāniya can be defined more easily. It is possible that Sabuncuoghlu himself drew the tools and miniatures in the author’s copy. Sabuncuoghlu’s drawings provide more reliable conclusions in identifying the tool drawings in Taṣrīf. The subject is explained with examples.
Tasrîf’te Yer Alan Cerrahi Aletlerin Tanımlanmasına Cerrâhiyetü’l-Hâniye’de Bulunan Alet Çizimlerinin Katkısı
Nil SarıOsmanlı cerrahisinin klasik dönem aletlerini incelerken Zehravi’nin (937-1013) çizimlerini ve tanımlarını da incelemek gerekir, çünkü başlıca kaynak onun Kitâbü’t-Tasrîf isimli eserinin cerrahi bölümüdür. Bilinen en eski Osmanlı cerrahi kitabı olan Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun (1385- 1468) Cerrâhiyetü’l Hâniye (1465) isimli eseri esasen Zehravi’nin cerrahi metnini izlemektedir. Ancak, Zehravi’nin metnini Türkçe’ye aktarırken Sabuncuoğlu’nun “çeviri-telif” yazım usulünü kitabının tümünde tespit etmek mümkündür. Ayrıca, cerrahi alet çizimlerine ek olarak Cerrâhiyetü’l Hâniye’de tabipleri hasta tedavi ederken gösteren minyatürlerde de alet resimleri bulunur. Müellif nüshasındaki alet ve minyatürleri Sabuncuoğlu’nun kendisinin çizmiş olması muhtemeldir. Tasrîf’in çeşitli nüshalarında birbirinden farklı resmedilmiş olan birtakım cerrahi aletlerin tanımlanması zordur. Alet çizimlerinin şematik olarak çizilmiş olması da tanımlamayı zorlaştırabilen bir etkendir. Tasrîf nüshalarındaki bazı aletler ise aslına uygun tasvir edilmediğinden - belki de cerrah olmayanların tahmini çizimleri olduğundan- karıştırılabilmekte, aletlerin çizimleri metindeki tarifleriyle uyuşmamakta ve nasıl kullanılabilecekleri anlaşılamamaktadır. Cerrâhiyetü’l Hâniye’deki alet çizimlerinin ise birçoğunun daha kolay tanımlanabildiği görülür. Sabuncuoğlu’nun çizimleri Tasrîf nüshalarındaki alet çizimlerini tanımlamada daha güvenilir sonuçlara varılmasını sağlamaktadır. Cerrâhiyetü’l Hâniye’de verilen alet isimleri, tanımları ve minyatürler ile alet çizimlerinin bir arada değerlendirilmesi cerrahi aletlerin tanınmasına katkı yapmaktadır. Konu örneklerle açıklanmıştır.
