Essays on Disability History
Nineteenth-Century Ottoman State Perceptions of the “Disabled” and Its Approaches in the Context of Migration
Ayşe PulSince the middle of the nineteenth century, the significant migrations from the Balkans and Caucasus to Anatolia have been studied in terms of the various problems experienced by immigrants, such as shelter, food and clothing shortages, illness, and becoming orphaned. In these assessments, the situations of immigrants with disabilities, or those who became disabled after their experiences during migration, have not been considered independently. Although existing studies have undertaken general evaluations of the aids and measures taken by the state, the perspective of disabled people/immigrants has not been examined. However, thanks to its understanding of the social state, the Ottoman Empire did support refugees with various physical or mental disabilities despite the difficult conditions of the day. In fact, the Ottoman Empire extended the definition of disability to include social disability, classifying it under the name of “those in need.” This category included physically (orthopaedic, vision, hearing, language, and speech) and mentally disabled persons, orphans, children, sufferers of chronic illnesses, elderly people, widowed women, and those incapable of working. The Ottoman State used this classification to determine the aid framework. Priority for admission to social institutions such as the “Dârülaceze/Poorhouse,” salaries, home rent, land allocation, treatment facilities, and provision of food and clothing were the main types of aid. In short, the state tried to protect and supervise immigrants, and subjects who became dependent as a result of adverse conditions, as much as possible. In this study, the situation of disabled immigrants, state aid, and measures taken by the state were evaluated in light of Ottoman archival documents.
19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin “Engelli” Algısı ve Muhacirler Özelinde Engellilere Yaklaşımı
Ayşe Pul19. yüzyılın ortalarından itibaren gerek Balkanlardan gerekse Kafkaslardan Anadolu’ya yapılan göçlere yönelik
değerlendirmeler muhacirlerin/göçmenlerin yaşadığı sıkıntılar, barınma, gıda-giyim sıkıntısı, hastalık, kimsesizlik
gibi çeşitli meseleler üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu değerlendirmeler yapılırken engelli muhacirlerin ya da göç
esnasında yaşadıkları olaylardan sonra engelli hale gelen muhacirlerin durumları müstakil olarak ele alınmamıştır.
Mevcut çalışmalarda devletin yaptığı yardımlar ve aldığı tedbirler genel olarak ele alınmakla birlikte, engelliler
özelinde bir değerlendirme yapılmamıştır. Oysaki sosyal devlet anlayışı gereği Osmanlı Devleti, günün zor şartlarına
rağmen bedensel veya zihinsel çeşitli engeli olan muhacirlere desteğini esirgememiştir. Hatta engellilik algısını
toplumsal engellilik bağlamında genişleterek muhtaç adı altında genel bir sınıflama yapmıştır. Bu sınıflamaya
bedensel (ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma) ve zihinsel engellilerle birlikte kimsesizler, çocuklar, süreğen
hastalığa sahip olanlar, yaşlılar, dul kadınlar ve iş göremez (amel-mande) durumda olanlar dâhil edilmiş, yardım
çatısı buna göre belirlenmiştir. Bu yardımlar içerisinde, Dârülaceze gibi sosyal kurumlara kabul önceliği, maaş, ev
kirası, arsa tahsisi, tedavi imkânları, gıda ve giyim önde gelmiştir. Kısacası olumsuz koşullar neticesinde yardıma
muhtaç olanları ve yardıma muhtaç hale gelenleri devlet, aldığı tedbirlerle -görece yeterli veya yetersiz- mümkün
olduğunca korumaya ve gözetmeye çalışmıştır. Bu çalışmada; Osmanlı arşiv belgeleri ışığında engelli muhacirlerin
durumlarını, devletin yaptığı yardımları ve aldığı tedbirler ortaya koyulmaya gayret edilmiştir.
