Geriatrik Nefroloji
Yaşlanma Ve Glomerüler Fi̇ltrasyon Hızı
Cebrail Karaca, Nurhan SeyahiYaşlılık yahut normal fizyolojik yaşlanma tüm vücutta olduğu gibi böbreklerde de bir takım değişikliklere neden omaktadır. Günümüzde 65 yaş üstü nüfus hızla artmakta ve gelecek yıllarda bu artışın daha büyük boyutlarda olacağı ön görülmektedir. Nüfustaki değişime paralel olarak günlük hasta pratiğinde giderek artan sıklıkta yaşlı hasta görülmektedir. Yaşlı hasta ve böbrek, belki de yaşlanan böbrek olarak isimlendirmesi daha doğru olacaktır, geriatri ile nefroloji pratiğinde önemli yer işgal etmektedir. Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde serum kreatinin değerinin yerine glomerüler filtrasyon hızı (GFH) kullanılmaya başlanması önemli bir adımdır. Kronik böbrek hastalığı (KBH) ile ilgili tanımlamalar 2002 ve 2012 yıllarında National Kidney Foundation Kidney Disease Outcomes Quality Initiative(NKF-KDOQI) ve Kidney Disease Improving Global Outcomes (KDIGO) tarafından yayınlanmış iki rehber ile büyük oranda standard hale getirilmiştir. Güncel rehberlerde GFH’nin belirlenmesiiçin ilk aşamada kreatinin temelli bir tahmini (estimating) GFH’nin (tGFH) formülünden yararlanılması önerilmektedir.3 Ekstremite amputasyonu, kas atrofisi (yatalak hasta), kas hipertrofisi(ağır izometrik egzersiz yapanlar) veya vejetaryen diyet yapmak gibi bazı durumlarda öngürü formüllerinin doğruluğu azalır, bu gibi durumlarda sistatin C ölçümü veya klirens çalışması yapılması önerilmektedir. Ancak tGFH temelli değerlendirmeler neticesinde giderek daha fazla yaşlı birey KBH olarak kabul edilmektedir. 70 yaşın üzerindeki yetişkinlerin yaklaşık yarısında ölçülen (measured) GFH (mGFH) veya tahmin edilen GFH (tGFH) <60 ml/dk/1,73m2 ’dir, ki bu KBH tanısı için savunulan bir eşiktir. Bu nedenle, tGFH ile teşhis edilen KBH, yaşlı yetişkinlerin önemli bir sorunudur. Yaşlanan böbrekte diğer bütün organlarda gözlendiği gibi hücre sayısından ve yapısında değişikliklerin görülmesi kaçınılmazdır. Yaşlı popülasyonunda artan KBH tanı oranlarının çoğunluğu,bu yapısal ve fonksiyonel değişikliklerin “böbreğin kronik hastalığının” bir tezahürü olarak yorumlanmasına dayanmaktadır. Toplumda KBH olarak sınıflandırılan bireylerin büyük çoğunluğu 60 yaşın üzerindedir, bu da kısmen yaşa bağlı böbrek fonksiyonlarında fizyolojik azalmanın yansımasıdır.