Medical Informatics IV

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/B/T3.2024.40.014   IUP :10.26650/B/T3.2024.40.014    Full Text (PDF)

The Role of Artificial Intelligence-Based Methods in Personalizing Informed Consent Forms

Zeynep Reva, Özlem İnanç Şenses

Obtaining informed consent from the patient is a prerequisite for medical interventions. This study aims to discuss the use of artificial intelligence-based methods in preparing informed consent forms duly. The Supreme Court decisions, which were decided between 2012-2022, were analyzed retrospectively and the decisions on “informed consent” were reviewed. Thus, the size of the problem was revealed and the role of artificial intelligence-based methods in solving the problem was discussed. The Supreme Court decisions concluded between 2012-2022 were retrospectively screened and 160 decisions containing the determined keywords were identified. It was observed that the informed consent form was not taken or not duly taken to a large extent. As seen in the Supreme Court decisions; if informed consent has not been obtained or there are deficiencies in the form, it is accepted that “there is a medical malpractice” without investigating other criteria. The physician shall inform the patient, in a language that the patient can understand, regarding health status and diagnosis such as type of treatment, risks of the treatment, use of drugs and possible side effects, consequences of the disease if the patient does not accept the proposed treatment, possible treatment options and risks. It is observed that patients claim that informed consent forms are obtained just for fulfilling the formality. It is important to analyze many personal characteristics of the patient, such as education, age, occupation, and medical history; and to personalize informed consent forms considering this information. Artificial intelligence-based methods can be used in the preparation of personalized informed consent forms. The physician shall provide information in accordance with the patient’s subjective conditions, and it shall help the patient’s autonomy. The use of artificial intelligence-based methods in the preparation of personalized informed consent forms will provide an important gain.


Keywords: Informed consent, personalized informed consent, patient autonomy, artificial intelligence, artificial intelligence-based methods
DOI :10.26650/B/T3.2024.40.014   IUP :10.26650/B/T3.2024.40.014    Full Text (PDF)

Aydınlatılmış Onam Formlarının Ki̇şi̇selleşti̇ri̇lmesi̇nde Yapay Zekâ Tabanlı Yöntemleri̇n Rolü

Zeynep Reva, Özlem İnanç Şenses

Hastadan aydınlatılmış onam/rıza alınması tıbbi müdahalelerin ön koşulu niteliğindedir. Bu çalışma aydınlatılmış onam formlarının usulüne uygun olarak ve hastaya özgü kişisel unsurlar içerecek şekilde hazırlanması noktasında yapay zeka tabanlı yöntemlerin kullanılmasını tartışmayı amaçlamaktadır. 2012-2022 yılları arasında karara bağlanan Yargıtay kararları retrospektif olarak incelenmiş ve “aydınlatılmış onam”, “aydınlatılmış rıza”, “bilgilendirilmiş rıza” ve “bilgilendirilmiş onam” konulu kararlar taranarak incelenmiştir. Böylece sorunun büyüklüğü ortaya konularak sorunun çözümünde yapay zeka tabanlı yöntemlerin rolü tartışılmıştır. 2012-2022 yılları arasında karara bağlanan Yargıtay kararları retrospektif olarak taranmış ve belirlenen anahtar kelimeleri içeren 160 adet karar saptanmıştır. Kararlarda büyük bir oranda aydınlatılmış onam formunun alınmadığı veya usulüne uygun alınmadığı ve bu sebeple hekim aleyhinde karar verildiği görülmüştür. Yargıtay kararlarında da somutlaştığı üzere; aydınlatılmış onam alınmamışsa veya formda eksiklikler varsa başka kriterlerin araştırılmasına gerek olmadan “tıbbi uygulama hatası vardır” denilebilmektedir. Bu itibarla, aydınlatılmış onam formlarının usulüne uygun olarak hazırlanması önemlidir. Kural olarak hekim hastasını, hastanın anlayabileceği bir dille, sağlık durumu ve konulan tanı, önerilen tedavi yönteminin türü, başarı şansı ve süresi, tedavi yönteminin hastanın sağlığı için taşıdığı riskler, verilen ilaçların kullanılışı ve olası yan etkiler, hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın neden olacağı sonuçlar, olası tedavi seçenekleri ve riskler konusunda aydınlatmalıdır. Hastalar aydınlatılmış onam formu alınması sürecinin tüm hastalara aynı basılı formu imzalatmak şeklindeki bir formalitenin yerine getirilmesinden ibaret olduğunu iddia edebilmektedir. Hastanın eğitimi, yaşı, mesleği ve tıbbi geçmişi gibi pek çok kişisel özelliğinin geçmişe gidilerek analiz edilmesi ve aydınlatılmış onam formlarının bu bilgiler ışığında kişiselleştirilmesi önemlidir. Bu noktada kişiselleştirilmiş aydınlatılmış onam formu hazırlanmasında yapay zeka tabanlı yöntemlerden faydalanılabilecektir. Hekimin hastanın subjektif koşullarına uygun olarak aydınlatma yapması gerekmekte olup bu durum hastanın özgür ve bilinçli seçim yapma hakkına hizmet edecektir. Aydınlatılmış onam formlarının hastaya özgü kişisel unsurlar içerecek şekilde hazırlanmasında yapay zeka tabanlı yöntemlerden faydalanılmasının önemli bir kazanım sağlayacağı düşünülmektedir.


Keywords: Aydınlatılmış onam, kişiselleştirilmiş aydınlatılmış onam, hasta özerkliği, yapay zeka, yapay zeka tabanlı yöntemler

References

  • Aydın, E. (2001). Tıp Etiğinde Temel İlkeler. I. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Kitabı. 12-13 Kasım 2001 ODTÜ Ankara. http://www.deontoloji.hacettepe.edu.tr/ekler/doc/ilkeler.doc Access Date: 30.10.2023 google scholar
  • AYM (2022). İlker Arslan, B. No: 2019/36858, 23/11/2022. https://kararlarbilgibankasi. anayasa.gov.tr/ BB/2019/36858 Access Date: 30.10.2023. google scholar
  • Barrington, K. J. (2013). Personalized Medicine in the NICU, Personalized Medicine in the NICU. The American Journal of Bioethics, 13(12), 33-35, DOI: 10.1080/15265161.2013.849310 google scholar
  • Beauchamp, T.L., & Childress, J.F. (1989). Principles of Biomedical Ethics. 3rd ed. New York: Oxford Univer-sity Press, p. 67-80, 28-34, 11. google scholar
  • BMA (1993) Medical Ethics Today. London. google scholar
  • Childress J.F. (1982). Respect for Person. In: Who Should Decide. Paternalism in Health Care. New York: Oxford University Press. google scholar
  • Childress, J.F. (1982). Respect for Person. In: Who Should Decide. Paternalism in Hearth Care. New York: Oxford University Press, p. 58-67. google scholar
  • Dey, D., Slomka, P.J., Leeson, P., Comaniciu, D., Shrestha, S., Sengupta, P.P., & Marwick T.H. (2019). Artificial Intelligence in Cardiovascular Imaging. Journal of the American College of Cardiology, 73(11), 1317-1335. google scholar
  • EDPS (October 30, 2023). European Data Protection Supervisor. Retrieved from https://edps.europa.eu/ press-publications/publications/techsonar/synthetic-data_en google scholar
  • Ernst, E., & Cohen, M.H. (2001). Informed consent in complementary and alternative medicine. Archives of Internal Medicine, 161, 2288-2292. google scholar
  • Erol Sarıyev, A. (2015). Alternatif Tıbbi Yöntemlerden Doğan Hukuki Sorumluluk, 1. Bası, Adalet Yayınevi. google scholar
  • Ersoy, N. (1995). Aydınlatılmış Onam Öğretisinin Gelişimi, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 3(1), 1. google scholar
  • Ersoy, N., & Aydın, E. (1994). Tıbbi etikte özerklik ve özerkliğe saygı ilkesi. T. Klin. Tıbbi Etik Dergisi, 2, 71-74. google scholar
  • Faden, R.R., & Beauchamp, T.L. (1989). A history and theory of informed consent. New York: Oxford University Press, p. 241-262. google scholar
  • Falagas, M.E., Korbila, I.P., Giannopoulou, K.P., Kondilis, B.K., & Peppas, G., (2009). Informed consent: how much and what do patients understand? The American Journal of Surgery, 198, 420-435 doi:10.1016/j. amjsurg.2009.02.010 google scholar
  • Faundes, A., & Barzelatto, J. (2006). The Human Drama of Abortion: A Global Search for Consensus. Tennessee: Vanderbilt University Press, p. 100. google scholar
  • Francine, W. Levin, L.A., Ziegler, D.K., Mosier, M.C., & Buenaver, M. (2002). How much information about adverse effects of medication do patients want from physicians? Journal of Neuro-Ophthalmology, 22(1), 2288-2292. google scholar
  • Gert, B., & Culver, C.M. (1979). The justification of paternalism. Ethics, 89(2), 199. google scholar
  • Giuffre, M., & Shung, D. L. (2023). Harnessing the power of synthetic data in healthcare: innovation, appli-cation, and privacy. Retrieved from Digital Medicine. http://www.nature.com/npjdigitalmed https://doi. org/10.1038/s41746-023-00927-3 google scholar
  • Gillon, B. (1985). Autonomy and the principle of respect for autonomy. BMJ, 290, 1806-1808. google scholar
  • Gillon, R. (1988). Autonomy and consent. In: Lockwood M, ed. Moral dilemmas in modern medicine. New York: Oxford University Press, 1988, p. 111-125. google scholar
  • Güney Tunalı, I. (2019). Hekimin Tıbbi Müdahalede Bulunma Yükümlülüğünün Sınırları. Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, s. 270. google scholar
  • Güzeldemir, M.E. (2005). Hasta bilgilendirmenin önemi. Sendrom Tıp Dergisi, 1-28. google scholar
  • Hakeri, H. (2020). Tıp Hukuku, Seçkin Yayıncılık. 20. Baskı, Ankara. google scholar
  • Hunter, D.J., & Holmes, C. (2023). Where Medical Statistics Meets Artificial Intelligence. The New England Journal of Medicine, 389, 1211-1219. DOI: 10.1056/NEJMra2212850 google scholar
  • Inanc Senses, Ö. (2022). İşletmelerde Yapay Zekanın Hukuki Sorumluluğu, Bitmiş, M.G., Cavlak, Ö.D., Bayar, M.M., İşletme Yönetiminde Yapay Zeka Kitabı içerisinde, Gazi, s.172. google scholar
  • Kıyak, Y. (1987). Medical ethics. Istanbul: MÜY no.445. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını No. 1,1987. google scholar
  • LaiPo-Wah, J.T. (2006), A Confucian Approach to a Shared Family Decision Model in Health Care: Reflections on Moral Pluralism. H. Tristram Engelhardt Jr (Ed.), Global Bioethics, in The Collapse of Consensus), Massachusetts: M&M Scrivener Press, p. 161. google scholar
  • Mahnke, A. N., Plasek, J.M., Hoffman, D.G., Partridge, N.S., Foth, W.S., Waudby, C.J., Rasmussen, L.V., Mc-Manus, V.D., & McCarty, C. A. (2013) A Rural Community’s Involvement in the Design and Usability Testing of a Computer-Based Informed Consent Process for the Personalized Medicine Research Project. American Journal of Medical Genetics Part A, 164A: 129-140. DOI 10.1002/ajmg.a.36220 google scholar
  • Meisel, A. (2011). Patient’s Rights in the US: A New Vision of Informed Consent. In Uluslararası II. Sağlık Hukuku Sempozyumu, XII Levha, p. 433. google scholar
  • Oktay Özdemir, S. (2010). Tıbbi Müdahaleye ve Tıbbi Müdahalenin Durdurulmasına Rızanın Kimler Tarafından Verileceği, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt II, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, s. 1315-1351. google scholar
  • Oktay Özdemir, S. (2016). Ayırt Etme Gücü Bulunmayan Yetişkinlere Yapılacak Tıbbi Müdahalelere Onay Konusunda İsviçre Hukukunda Yapılan Değişiklikler. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, Prof. Dr.Özer Seliçi’nin Anısına Armağan (Ed. Ceren Zeynep Pirim), Cilt:11, Sayı: 145-146, Eylül-Ekim 2016, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016, s. 229-242 google scholar
  • Özbilen, A.B. (2013). Vücut Bütünlüğüne Yönelik Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Bakımından Rızanın Aranmadığı Haller. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(24), 99-124. google scholar
  • Özgül, M. E. (2010). Yeni Tıbbi Yöntemlerin Hukuka Uygunluğu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul. google scholar
  • Özsunay, E. (1983). Alman ve Türk Hukuklarında Hekimin Hastayı Aydınlatma Ödevi ve İstisnaları, (içinde: Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler V. Sempozyumu, Türk Hukukunda Hekimin Hukukî ve Cezaî Sorumluluğu, İstanbul, ss. 31-59. google scholar
  • Paterick, T.J., Carson, G.V., Allen, M.C., & Paterick, T.E. (2008) Medical informed consent: general considera-tions for physicians. In Mayo Clinic Proceedings, 83(3), 313-319. google scholar
  • Polat, O. (2019). Tıbbi Uygulama Hataları, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara. google scholar
  • Reva, Z. (2022). Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Hukuku ve Malpraktis. Holistence Publications. Çanakkale. google scholar
  • Rosenu, H. (2006). Rıza Gösterme Ehliyetine Sahip Olmayanlarda Aydınlatma ve Rıza, Çeviren: Ali Kemal Yıldız, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2.Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu: “Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, İlgilinin Rızası ve Diğer Güncel Konular”, C.3, S.2, 2006, s. 49. google scholar
  • Schlegel L E, Ho M, & Boyd K, et al. (2023) Development of a Survey Tool: Understanding the Patient Expe-rience with Personalized 3D Models in Surgical Patient Education. Cureus, 15(2), e35134. DOI 10.7759/ cureus.35134 google scholar
  • Shome, D., Doshi, K., Vadera, S., Kumar, V., Vyavahare, S., & Kapoor, R. (2021). Personalized video consent in Blepharoplasty: A new paradigm in the preoperative consent giving process. Wiley JOCD, DOI: 10.1111/ jocd.14172 google scholar
  • Siegal, G., Bonnie, R.J., & Appelbaum, P.S. (2012). Personalized disclosure by information-on-demand: atten-ding to patents’ needs in the informed consent process. Journal of Law, Medicine and Ethics, 40(2), 359-367 google scholar
  • St John, E.R., Ezzat, A, Holford, N., Rizki, H., Hogben, K., & Leff, D.R., (2022) Digital consent to improve patient perception of shared decision-making: comparative study between paper and digital consent pro-cesses in patients undergoing breast surgery. British Journal of Surgery, 109(11): 1172-1173, https://doi. org/10.1093/bjs/znac285 google scholar
  • Struhkamp, R.M. (2005). Patient Autonomy: A View from the Kitchen. Medicine Healthcare and Philosophy, 8(1), 105. google scholar
  • Tacir, H. (2010). Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı Kamu Hukuku Bilim Dalı, Danışman. İbrahim. H. Kaboğlu. google scholar
  • Tümer, A.R., Karacaoğlu, E., & Akçan, R. (2011). Cerrahide aydınlatılmış onam ile ilgili sorunlar ve çözüm önerileri. Ulusal Cerrahi Dergisi, 27(4), 191-197. google scholar
  • Turkish Official Gazette: 01.08.1998 - 23420 google scholar
  • Yenerer Çakmut, Ö. (2003). Tıbbi Müdahalede Bulunacak Hekimin Ceza Hukuku Açısından Sorumluluğu. Legal Hukuk Dergisi, 1(2), 313-326. google scholar
  • Yenerer Çakmut, Ö. (2007). “Tıpta Aydınlatma ve Rıza”, Roche Sağlık Günleri, Tebliğler Kitabı, s.9. google scholar
  • Yenerer Çakmut, Ö. (2009). “Sağlık Hukukunun Temel Esasları ve Özellikle Aydınlatılmış Onam”, Mersin Barosu Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk Sempozyumu, Bildiri Kitabı, s. 7. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.