Studies on Mawlawiyah, Mawlana and Sheikh Ghalib

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/B/AA14AA25.2022.009.03   IUP :10.26650/B/AA14AA25.2022.009.03    Full Text (PDF)

Composing Na‘t Out of a Mathnawi: Sheikh Ghalib’s Sühan

Betül Avcı

This chapter initally focuses on the role of Sühan in Sheikh Ghalib’s (d. 1799) Hüsn ü Aşk and examines Sühan’s multilayered meaning. Sühan, who is often interpreted as “mürşid-i kâmil” in contemporary literature, shows full parallelism with the Reality of Muhammad as thoroughly articulated by Ibn Arabî (d. 1240). Sühan, intermediating between Hüsn and Aşk, personifies the Prophet Muhammad and turns this mathnawi into a na‘t, a specific genre for praise of the Prophet. This chapter also argues that Sheikh Ghalib reflects Ibn Arabî’s influence on Ottoman thought and poetry. Among many other significant figures, Sheikh Ghalib’s main teacher in the Akbarian lineage should be the famous Mathnawi commentator İsmail Rusûkhî Ankarawî (d. 1631). In fact, it would be appropriate to say that Sheikh Ghalib and İsmail Rusûkhî Ankarawî are two important bridges between Ibn Arabî and Rûmî, both as Mawlavis who internalized the Akbarian thought. It is not only the character of Sühan that proves Ibn Arabî’s influence on Sheikh Ghalib but also Ghalib’s other work, Şerh-i Cezîre-i Mesnevî exhibits such inspiration. This commentary is an important example of how Sheikh Ghalib interpreted Rûmî’s Mathnawi with Akbarian inspiration, and is an important document of Sheikh Ghalib’s familiarity with Ibn Arabî.


Keywords: Sheikh Ghalib, Ibn Arabî, Rûmî, Reality of Muhammad, İsmail Rusûkhî Ankarawî
DOI :10.26650/B/AA14AA25.2022.009.03   IUP :10.26650/B/AA14AA25.2022.009.03    Full Text (PDF)

Hüsn ü Aşk’ı Na‘t-ı Nebi Eyleyen Dilaver: Sühan

Betül Avcı

Bu makale öncelikle Şeyh Galip’in (ö. 1799) Hüsn ü Aşk adlı eserindeki Sühan karakterine odaklanmakta ve Sühan’ın çok katmanlı anlamını incelemektedir. Çağdaş literatürde sıklıkla “mürşid-i kâmil” olarak yorumlanan Sühan, İbn Arabî’nin (ö. 1240) kapsamlı bir şekilde dile getirdiği Hakikat-i Muhammediyye ile tam bir paralellik göstermektedir. Hikâyenin başından sonuna kadar Hüsn ile Aşk arasında aracılık eden Sühan, aslında bizzat Hz. Muhammed’i kişileştirmekte ve bu mesneviyi bir na‘t-ı nebiye çevirmektedir. Bu makale aynı zamanda İbn Arabî’nin Osmanlı düşünce ve şiiri üzerindeki etkisinin Şeyh Galip’e de yansıdığını iddia etmektedir. Bu bağlamda, Şeyh Galip’in Ekberî silsilesindeki en önemli üstatlarından biri ünlü Mesnevi müfessiri İsmail Rusuhî Ankaravî (ö. 1631) olmalıdır. Aslında Şeyh Galip ve İsmail Rusûhî Ankaravî’nin, her ikisi de Ekberî düşünceyi içselleştiren Mevleviler olarak İbn Arabî ile Mevlana Celaleddin-i Rumî arasında iki önemli köprü olduğunu söylemek yerinde olacaktır. İbn Arabî’nin Şeyh Galip üzerindeki etkisini sadece Sühan değil, aynı zamanda Galip’in diğer eseri olan Şerh-i Cezîre-i Mesnevî de ispat eder. Bu şerh, Şeyh Galip’in Mevlana’nın Mesnevi’sini Ekberî ilhamıyla nasıl yorumladığının önemli bir örneği ve Şeyh Galip’in İbn Arabî’ye aşinalığının önemli bir belgesidir.


Keywords: Şeyh Galip, İbn Arabî, Mevlana Celaleddin-i Rumî, Hakikat-i Muhammediyye, İsmail Rusuhî Ankaravî

References

  • Aclûnî, İ. M. (2000). Kashf al-hafâ (Vols. 1-2). Beyrut: al-Maktaba al-'Asriyya. google scholar
  • Avcı, B. (2015). Character of Sühan in Şeyh Gâlib’s Hüsn ü Aşk. Archivum Ottomanicum, 32, 279-293. google scholar
  • Aclûnî, İ. M. (2000). Kashf al-hafâ (Vols. 1-2). Beyrut: al-Maktaba al-'Asriyya. google scholar
  • Bingöl, U. (2013). Hüsn ü Aşk mesnevisinde şahısların dünyası. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(4), 206-229. DOI: 10.7884/teke.199 google scholar
  • Avcı, B. (2015). Character of Sühan in Şeyh Gâlib’s Hüsn ü Aşk. Archivum Ottomanicum, 32, 279-293. google scholar
  • Birışık, A. (2009). es-Seb‘u’l-Mesânî. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 36, ss. 261-262). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Bingöl, U. (2013). Hüsn ü Aşk mesnevisinde şahısların dünyası. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(4), 206-229. DOI: 10.7884/teke.199 google scholar
  • Chodkiewicz, M. (2005). La reception de la doctrine d’Ibn ‘Arabî dans le monde ottoman. A. Y Ocak (Ed.), Sufism and Sufis in Ottoman Society: Sources, Doctrine, Rituals, Turuq, Architecture, Literature and Fine Arts, Modernism içinde (ss. 97-120). Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Birışık, A. (2009). es-Seb‘u’l-Mesânî. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 36, ss. 261-262). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Chodkiewicz, M. (1986). Le sceau des saints: Prophetie et saintete dans la doctrine d’IbnArabî. Paris, Fransa: Gallimard. google scholar
  • Chodkiewicz, M. (2005). La reception de la doctrine d’Ibn ‘Arabî dans le monde ottoman. A. Y Ocak (Ed.), Sufism and Sufis in Ottoman Society: Sources, Doctrine, Rituals, Turuq, Architecture, Literature and Fine Arts, Modernism içinde (ss. 97-120). Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar
  • Demirci, M. (1997). Hakîkat-ı Muhammediye. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 15, ss. 179-180). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Chodkiewicz, M. (1986). Le sceau des saints: Prophetie et saintete dans la doctrine d’IbnArabî. Paris, Fransa: Gallimard. google scholar
  • Doğan, M. N. (2008). Şeyh Galib Hüsn ü Aşk metin, düz yazıya çeviri notlar ve açıklamalar (5. Baskı). İstanbul: Yelkenli Yayınevi. google scholar
  • Demirci, M. (1997). Hakîkat-ı Muhammediye. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 15, ss. 179-180). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • el-Hakim, S. (1981). al-Mu’jam al-sufi. al-hikma fî hududi’l-kalima. Beyrut: Dar al-Nadra. google scholar
  • Doğan, M. N. (2008). Şeyh Galib Hüsn ü Aşk metin, düz yazıya çeviri notlar ve açıklamalar (5. Baskı). İstanbul: Yelkenli Yayınevi. google scholar
  • Gâlib, Ş. (2005). Beauty and love (V. R. Holbrook, Çev.). New York, US: The Modern Language Association of America. google scholar
  • el-Hakim, S. (1981). al-Mu’jam al-sufi. al-hikma fî hududi’l-kalima. Beyrut: Dar al-Nadra. google scholar
  • Gâlib, Ş. (t.y.). Hüsn ü aşk (M. N. Doğan, Ed.) [E-book]. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: http:// ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215455/h/seyhGâlibhusnuaskmuham metnurdogan.pdf (erişim: 30 Mayıs 2021). google scholar
  • Gâlib, Ş. (2005). Beauty and love (V. R. Holbrook, Çev.). New York, US: The Modern Language Association of America. google scholar
  • Gâlib, Ş. (1996). Şerh-i cezire-i mesnevi. (T. Karabey, M. Atalay, & M. Vanlıoğlu, Eds.). Erzurum: Ankara Üniversitesi Fen-Edebiyat Yayınları. google scholar
  • Gâlib, Ş. (t.y.). Hüsn ü aşk (M. N. Doğan, Ed.) [E-book]. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: http:// ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215455/h/seyhGâlibhusnuaskmuham metnurdogan.pdf (erişim: 30 Mayıs 2021). google scholar
  • Gibb, E. J. W. (1905). A history of Ottoman poetry (E. G. Browne, Ed.; C. 4). London: Luzac&Co. google scholar
  • Gâlib, Ş. (1996). Şerh-i cezire-i mesnevi. (T. Karabey, M. Atalay, & M. Vanlıoğlu, Eds.). Erzurum: Ankara Üniversitesi Fen-Edebiyat Yayınları. google scholar
  • Holbrook, V. R. (1992). Originality and Ottoman poetics: In the wilderness of the new. Journal of the American Oriental Society, 112(3). 440-454. https://doi.org/10.2307/603080 google scholar
  • Gibb, E. J. W. (1905). A history of Ottoman poetry (E. G. Browne, Ed.; C. 4). London: Luzac&Co. google scholar
  • Holbrook, V. R. (1994). The unreadable shores of love: Turkish modernity and mystic Romance. Austin, Texas: University of Texas Press. google scholar
  • Holbrook, V. R. (1992). Originality and Ottoman poetics: In the wilderness of the new. Journal of the American Oriental Society, 112(3). 440-454. https://doi.org/10.2307/603080 google scholar
  • İbn Arabî. (1980). Fusûs al-Hikam (Abu’l Ala al-Afifi, Ed.). Beyrut: Dar al-Kitab al-Arabî. google scholar
  • Holbrook, V. R. (1994). The unreadable shores of love: Turkish modernity and mystic Romance. Austin, Texas: University of Texas Press. google scholar
  • İbn Arabî. (2004). Fütûhâtü’l-Mekkiyye (N. Jarrah, Ed.; C. 7). Beyrut: Dar Sader. google scholar
  • İbn Arabî. (1980). Fusûs al-Hikam (Abu’l Ala al-Afifi, Ed.). Beyrut: Dar al-Kitab al-Arabî. google scholar
  • İbn Arabî. (2008). Fütûhât-ı Mekkiyye (E. Demirli, Çev.; C. 8-9). İstanbul: Litera Yayıncılık. google scholar
  • İbn Arabî. (2004). Fütûhâtü’l-Mekkiyye (N. Jarrah, Ed.; C. 7). Beyrut: Dar Sader. google scholar
  • İçel, H. (2017). Hüsn’ü Aşk’ta halk anlatıları. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 33(33), 68-77. DOI: 10.17498/kdeniz.297853 google scholar
  • İbn Arabî. (2008). Fütûhât-ı Mekkiyye (E. Demirli, Çev.; C. 8-9). İstanbul: Litera Yayıncılık. google scholar
  • Kalyon, A. (2019). Hüsn ü Aşk’tan hareketle mesneviler için bir inceleme önerisi. Turkish Studies - Language and Literature, 14(4), 1925 - 1943. DOI: 10.29228/TurkishStudies.39873 google scholar
  • İçel, H. (2017). Hüsn’ü Aşk’ta halk anlatıları. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 33(33), 68-77. DOI: 10.17498/kdeniz.297853 google scholar
  • Kılıç, M. E. (2004). Sûfi ve şiir: Osmanlı tasavvufşiirinin poetikası. İstanbul: İnsan Yayınları. google scholar
  • Kalyon, A. (2019). Hüsn ü Aşk’tan hareketle mesneviler için bir inceleme önerisi. Turkish Studies - Language and Literature, 14(4), 1925 - 1943. DOI: 10.29228/TurkishStudies.39873 google scholar
  • Kurnaz, C. (2004). Eski Türk Edebiyatı. Ankara: Gazi Kitabevi. google scholar
  • Kılıç, M. E. (2004). Sûfi ve şiir: Osmanlı tasavvufşiirinin poetikası. İstanbul: İnsan Yayınları. google scholar
  • Mevlâna, C. R. (2014). Mesnevi-i Şerîf (V. Ç. İzbudak, Çev.). Ankara. google scholar
  • Kurnaz, C. (2004). Eski Türk Edebiyatı. Ankara: Gazi Kitabevi. google scholar
  • Özdingiş, V. (2009). Bir dersin notu (Hüsn ü Aşk mesnevisi). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(39), 57-71. google scholar
  • Mevlâna, C. R. (2014). Mesnevi-i Şerîf (V. Ç. İzbudak, Çev.). Ankara. google scholar
  • Pala, İ. (1991). Âyîne-i İskender. TDVİslam Ansiklopedisi (C. 4, s. 252). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Özdingiş, V. (2009). Bir dersin notu (Hüsn ü Aşk mesnevisi). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(39), 57-71. google scholar
  • Pala, İ. (2002). Kün. TDVİslam Ansiklopedisi (C. 26, ss. 552-553). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Pala, İ. (1991). Âyîne-i İskender. TDVİslam Ansiklopedisi (C. 4, s. 252). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Safi, O. (1999). Did the two oceans meet? Connections and disconnections between ibn al-‘Arabî and rumî. Journal of the Muhyiddin Ibn ‘Arabî Society, 26, 55-88. google scholar
  • Pala, İ. (2002). Kün. TDVİslam Ansiklopedisi (C. 26, ss. 552-553). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. google scholar
  • Schimmel, A. (1992). I am wind you are fire: The life and work of rumi. Boston, US: Shambhala. google scholar
  • Safi, O. (1999). Did the two oceans meet? Connections and disconnections between ibn al-‘Arabî and rumî. Journal of the Muhyiddin Ibn ‘Arabî Society, 26, 55-88. google scholar
  • Tanç, N. (2013). Alımlama estetiği ışığında Hüsn ü Aşk’ın poetik değeri: Suhan. Journal of Turkish Studies, 8(9), 2351-2360. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4836 google scholar
  • Schimmel, A. (1992). I am wind you are fire: The life and work of rumi. Boston, US: Shambhala. google scholar
  • Uçak, S. (2018). Masal ve romans bağlamında Şeyh Gâlib’in “Hüsn ü Aşk” anlatısı. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal of Old Turkish Literature Researches], 1(1), 269-283. google scholar
  • Tanç, N. (2013). Alımlama estetiği ışığında Hüsn ü Aşk’ın poetik değeri: Suhan. Journal of Turkish Studies, 8(9), 2351-2360. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4836 google scholar
  • Uzun, A. (2012). Neylî’nin “Hösâ Hikâye-i Manzûme-i Dil-Cû Âzmâyis-i Tab‘-ı Nâdire-Gû” adlı mesnevisinin “Leyla vü Mecnûn”, “Hüsn-ü Aşk” mesnevileri ve “Aslı ile Kerem” hikayesiyle karşılaştırılması. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(3), 61-72. google scholar
  • Uçak, S. (2018). Masal ve romans bağlamında Şeyh Gâlib’in “Hüsn ü Aşk” anlatısı. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal of Old Turkish Literature Researches], 1(1), 269-283. google scholar
  • Uzun, A. (2012). Neylî’nin “Hösâ Hikâye-i Manzûme-i Dil-Cû Âzmâyis-i Tab‘-ı Nâdire-Gû” adlı mesnevisinin “Leyla vü Mecnûn”, “Hüsn-ü Aşk” mesnevileri ve “Aslı ile Kerem” hikayesiyle karşılaştırılması. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(3), 61-72. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.