CHAPTER


DOI :10.26650/B/AH13.2025.002.016   IUP :10.26650/B/AH13.2025.002.016    Full Text (PDF)

The Struggle of the Modern Armenian Theatre for Existence on the Threshold of the Centenary

Reha Keskin

This study aims to provide an overview of the Republican Era theatre practises of Armenians who were the founders of the modern theatre in the Ottoman Empire by means of schools and alumni associations. The Ottoman Armenians laid the foundation of the modern theatre through the theatre practises in educational institutions. The young Armenian schoolers carried out the theatre experiences that they gained from institutions to the public sphere and professionalised in the Ottoman Empire. They formed a basis not only for Armenian theatre but also for the establishment of Turkish theatre. Especially beginning from the second half of the 19th century, a theatre ground that Armenians and Muslim/Turks were in interaction with came into existence. However, the visibility of Armenians in theatre throughout the transition from the empire to the nation-state drastically decreased. Nevertheless, they struggled to maintain their theatre traditions in the alumni associations established within the Armenian schools. Throughout its historical trajectory, this study seeks to illustrate the challenges faced by Armenian theatre in maintaining its presence amidst the ongoing debates surrounding the national theatre and the efforts to establish a modern theatrical tradition in Turkish. In doing so, it aims to centre on the incremental process of the “created absence” of the Armenian theatre artists and workers on stage and within the theatre historiography in Türkiye. It argues that the historical narrative of the nationalist theatre affords room for various forms of domination and violence, as figured in the act of erasure, expungement and denial.



References

  • Akgün, Yeğya, Antranik Bakırcıoğlu, and Sevada Haçik Demirci. Interview by Reha Keskin, Istanbul, June 13, 2023, recording, 1:23:38. google scholar
  • And, Metin. Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu: (1908-1923). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1971. google scholar
  • And, Metin. 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi. Istanbul: Gerçek Yayınevi, November 1970. google scholar
  • And, Metin. Osmanlı Tiyatrosu. 2nd. ed. Ankara: Dost Kitabevi, February 1999. google scholar
  • And, Metin. Atatürk ve Tiyatro. N.p: Devlet Tiyatroları Eğitim Yayınları Dizisi No:1, October 1983. google scholar
  • And, Metin. Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi. Istanbul: İletişim Yayınları, 2014. google scholar
  • Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso, 2006. google scholar
  • Akçam, Taner and Ümit Kurt. Kanunların Ruhu: Emval-i Metruke Kanunlarında Soykırımın İzini Sürmek. Istanbul: İletişim YaYınları, 2012. https://plaY.google.com/store/books/details?id=G5uaDwAAQBAJ google scholar
  • Altuğ, Fatih. “19. Yüzyıl Osmanlı Edebiyatında İmparatorluk, Medeniyet, Yerlilik, Yaban(cı)lık ve Din” in Tanzimat ve Edebiyat: Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür, edited bY Mehmet Fatih Uslu and Fatih Altuğ, 65-114. Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, March 2020. google scholar
  • Arslan, Umut Tümay. Mazi Kabrinin Hortlakları: Türklük, Melankoli ve Sinema. Istanbul: Metis Yayınları, 2010. google scholar
  • 110Fatih Altuğ, “19. Yüzyil Osmanlı Edebİyatında imparatorluk, MedeniYet, Yerlilik, Yaban(cı)lık ve Din" in Tanzimat ve Edebiyat; Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür, ed. Mehmet Fatih Uslu and Fatih Altuğ (Istanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, March, 2020), 69. google scholar
  • Ayvaz, Hagop. “I Doupt if They can Find Another Person as Crazy as Me” in Coulisse: Hagop Ayvaz, A Chronicler of Theatre. Interview by Berç Noradukyan and Boğos Çalgıcıoğlu. Istanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, December 2020. google scholar
  • Başbuğ, Esra Dicle. Resmî İdeoloji Sahnede: Kemalist İdeolojinin İnşasında Halkevleri Dönemi Tiyatro Oyunlarının Etkisi. Istanbul: İletişim Yayınları, 2013. google scholar
  • Berberyan, Bercuhi. İster Ağla İster Gül: Sahne Tozlu Anılarım. Istanbul: bgst Yayınları, December 2020. google scholar
  • Cindoyan, Sosi. “Ortaköy Sahnesinde Ermenice Kahkahalar”. Interview by Maral Dink. Agos, 28 March 2014. https:// www.agos.com.tr/tr/yazi/6770/ortakoy-sahnesinde-ermenice-kahkahalar. google scholar
  • Çalgıcıoğlu, Boğos. “İstanbul’da Ermenice Tiyatro 1923-1946 Arası Gayriresmi Olarak Yasaktı”. Interview by Vartan Estukyan. Agos, 02 August 2019. https://www.agos.com.tr/tr/yazi/22751/istanbulda-ermenice-tiyatro-1923-1946-arasi-gayriresm-olarak-yasakti. google scholar
  • Ekmekçioğlu, Lerna. “Kalanlar: Savaş Sonrasında ve Tek Parti Döneminde İstanbul Ermeni Cemaati” in 1915 Siyaset, Tehcir, Soykırım, edited by Fikret Adanır and Oktay Özel, 554-568. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2015. google scholar
  • Ekmekçioğlu, Lerna. “Bir Yokluğun Anatomisi” in Bir Adalet Feryadı: Osmanlı’dan Türkiye’ye Beş Ermeni Feminist Yazar 1862-1933, edited by Lerna Ekmekçioğlu and Melissa Bilal, 332-337. Istanbul: Aras Yayıncılık, 2006. google scholar
  • Ersanlı, Büşra. İktidar ve Tarih: Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937). Istanbul: İletişim Yayınları, 2015. google scholar
  • Fehim, Ahmet. Sahnede Elli Sene, Fehim Efendi’nin Hatıraları. Istanbul: Tercüman, 1001 Temel Eser, 1977. google scholar
  • Firidinoğlu, Nilgün. “Tanzimat’tan Erken Cumhuriyet’e Tiyatro ve Eğitim İlişkisi: Mektep Temsilleri (1896-1936).” PhD diss., Istanbul University, 2015. google scholar
  • Güllü, Fırat. Vartovyan Kumpanyası ve Yeni Osmanlılar:Osmanlıya Has Çokkültürlü Bir Politik Tiyatro Girişimi. Istanbul: bgst Yayınları, October 2008. google scholar
  • Güllü, Fırat. “Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Döneminde Ermenilerin Türkçe Tiyatro Faaliyetlerinden Tasfiyesi” in Yok Edilen Medeniyet: Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Gayrimüslim Varlığı, edited by Ararat Şekeryan and Nvart Taşçı, 289-299. Istanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınlar, November 2017. google scholar
  • İzrail, Nesim Ovadya. Tanzimat, İstibdat ve Meşrutiyet Tiyatrosunda Mardiros Mınakyan -Türk Devlet Tiyatrosu Darülbedayi-. Istanbul: Kor Kitap, July 2023. google scholar
  • İzrail, Nesim Ovadya. Osmanlı ve Türkiye Tiyatrosunda Şahinyanlar. Istanbul: bgst Yayınları, August 2018. google scholar
  • İzrail, Nesim Ovadya. Düşler Sahnesinde. Istanbul: Aras Yayıncılık, September 2022. google scholar
  • Karaboğa, Kerem. Geleceğe Perde Açan Gelenek: Geçmişten Günümüze İstanbul Tiyatroları I (Suriçi İstanbul’u, Bakırköy ve Çevresi). Istanbul: Yapı Kredi Yayınları, January 2011. google scholar
  • Karaboğa, Kerem. “Absürd’den Geleneksel’e Genç Oyuncular Deneyimi: Tavtati Kütüpati ve Vatandaş Oyunu”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, no. 13 (March 2002): 35-58. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500. 12575/56354/1368.pdf?sequence=1&isAllowed=y. google scholar
  • Keskin, Reha. “1895-1915 Arası Ermenice Yazılmış Oyunlar Üzerine Bir İnceleme: Tılgadintsi, Levon Şant, Zabel Asadur’un Oyunları” PhD diss., Istanbul University, 2024. google scholar
  • Kuyumciyan, Baruyr. “Zamanın Dönüştüren Rüzgarları PLYD’nin Kapısına Dayandı”. Agos, June 6, 2014. https://www. agos.com.tr/tr/yazi/7276/zamanin-donusturen-ruzgrlari-plydnin-kapisina-dayandi. google scholar
  • Manok, Yervant Baret. Doğu ile Batı Arasında San Lazzaro Sahnesi: Ermeni Mıkhitarist Manastırı ve İlk Türkçe Tiyatro Oyunları, edited by Mehmet Fatih Uslu and Fırat Güllü. Translated by Mehmet Fatih Uslu. Istanbul: bgst Yayınları, January 2013. google scholar
  • Narin, Lara. “Hay Mentee Mentor Seminar”. Interview by Tara Demircioğlu. Instagram video, February 17, 2021. Video, 14.20. https://www.instagram.com/tv/CLXox3rBj86/?igshid=MTc4MmM1YmI2Ng==, google scholar
  • Oran, Baskın. Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar. Istanbul: İletişim Yayınları, 2006. google scholar
  • Sevengil, Refik Ahmet. Türk Tiyatrosu Tarihi: Meşrutiyet Tiyatrosu. Istanbul: Devlet Konservatuarı, 1968, 5. c. google scholar
  • Somel, Selçuk Akşin. “Ermeni Eğitim Kurumları, Siyasallaşma ve Osmanlı Yönetimi, 1878-1923.” In 1915 Siyaset, Tehcir, Soykırım, edited by Fikret Adanır and Oktay Özel, 62-83. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2015. google scholar
  • Suciyan, Talin. Modern Türkiye’de Ermeniler: Soykırımsonrası Toplum, Siyaset ve Tarih. Translated by Ayşe Günaysu. Istanbul: Aras Yayıncılık, 2021. google scholar
  • Suciyan, Talin. “Türkiye’de Soykırım Sonrası Devlet ve Toplum”. Interview by Emre Ertani. Agos, 13 August, 2013.https:// www.agos.com.tr/tr/yazi/5407/turkiyede-soykirim-sonrasi-devlet-ve-toplum. google scholar
  • Suciyan, Talin. “Talin Suciyan’la Modern Türkiye’de Ermeniler ve İnkar Habitusu: Kendi Evinde Diasporada Olmak”. Interview by Emre Barış, 23 April 2020. https://birartibir.org/kendi-evinde-diasporada-olmak/. google scholar
  • Trouillot, Michel-Rolph. Silencing The Past: Power and The Production of History. Boston: Beacon Press, 1995. google scholar
  • Tunçay, Mete. “En Uzun Yıl”. In II. Meşrutiyet’in İlk Yılı 23 Temmuz 1908-23 Temmuz 1909, edited by Tamer Erdoğan. 9-10. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları, January 2018. google scholar
  • Uslu, Mehmet Fatih. Çatışma ve Müzakere: Osmanlı’da Türkçe ve Ermenice Dramatik Edebiyat. Istanbul: İletişim Yayınları, 2015. google scholar
  • Uslu, Mehmet Fatih. “İstanbul’da Modern Tiyatronun Doğuşu ve Gelişimi” in Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, Edebiyat, Kültür ve Sanat, Vol. 7. Istanbul: N.p, 2015, accessed 23 June, 2023.https://istanbultarihi.ist/285-istanbulda-modern-tiyatronun-dogusu-ve-gelisimi. google scholar
  • Ünlü, Barış. Türklük Sözleşmesi. Ankara: Dipnot Yayınları, 2018. google scholar
  • Üstel, Füsun. İmparatorluktan Ulus Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931). Istanbul: İletişim Yayınları, 2017. google scholar
  • Zekiyan, Boğos Levon. Venedik’ten İstanbul’a Modern Ermeni Tiyatrosu’nun İlk Adımları: Ermeni Rönesansı ve Mıkhitarist Tiyatro Faaliyetleri. Translated by Boğos Çalgıcıoğlu. Istanbul: bgst Yayınları, March 2013. google scholar
  • Zekiyan, Boğos Levon. Ermeniler ve Modernite: Gelenek ve Yenileşme/Özgüllük ve Evrensellik Arasında Ermeni Kimliği. Translated by Altuğ Yılmaz. Istanbul: Aras Yayıncılık, July 2002. google scholar


SHARE



Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.