Symposium on Orphans and Abandoned Children Proceedings

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/SS48.2023.003.005   IUP :10.26650/PB/SS48.2023.003.005    Full Text (PDF)

Institutions Caring for Orphans and Abandoned Children from the Ottoman Period to Republican Türkiye

Halide Aslan

The Ottoman Empire has been a critical actor in world history, dominating a vast geography and ruling for a long time. It would not be possible to cover every aspect of the state that affected or was affected by these aspects in one study. In this context, the study’s duration is limited to approximately 100-150 years of the final period of the Ottoman Empire. This period, which corresponds to the decline and collapse of the Ottoman Empire, is a painful experience with significant losses for the administration and the people. In this period, marked by wars, destruction and misery, the orphans who required protection were the most affected. In the Ottoman Empire, governed by Islamic law, which states that the child has rights even while still in the mother’s womb, there were certain services for children, especially orphans. The subject of this study is to seek answers to the following questions: What these orphans needed most?


DOI :10.26650/PB/SS48.2023.003.005   IUP :10.26650/PB/SS48.2023.003.005    Full Text (PDF)

Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiyesi’ne Yetim ve Kimsesiz Çocukları Himaye Eden Kurumlar

Halide Aslan

Hem geniş bir coğrafyaya hakimiyet açısından hem de uzun bir dönem hükmetme açısından Osmanlı Devleti dünya tarihinde önemli bir aktör olmuştur. Devletin bu hususiyetlerine etki eden, ya da etkilediği her yönünü bir çalışmada ele almak mümkün olmasa gerektir. Bu bağlamda çalışmamızın zamanı Osmanlı’nın son dönemi olarak yaklaşık 100-150 yılı ile sınırlandırılmıştır. Osmanlı’nın gerileme ve yıkılış sürecine karşılık gelen bu dönem hem yönetim hem halk adına oldukça acı tecrübelerin, büyük kayıpların yaşandığı bir zaman dilimini içermektedir. Savaşlar, yıkım ve sefaletin belirleyici olduğu bu dönemin en fazla etkileneni ise kimsesiz kalmış, korunmaya muhtaç yetimler olmuştur. Anne karnında iken bile çocuğun hakkı olduğunu ifade eden İslam hukukuna tabi Osmanlı Devleti’nde, çocuklar ve özellikle yetim çocuklara yönelik hizmetlerin olduğu muhakkaktır. Bu yetimler en çok neye ihtiyaç duydular, iaşe ve ibateleri için kimden destek buldular, sağlık ve eğitim imkânlarına erişim şartları nasıldı, istihdam edilme şart ve imkânları nelerdi sorularına cevap ararken, bu temel soru ve problemlere sivil toplumun ve devletin kurumsal bazda sunduğu çözümler bu çalışmanın konusudur. Ayrıca Osmanlı’dan devralınarak cumhuriyete de taşınan kurumların varlığı, bu kurumlardaki varsa değişen hususlar yine çalışmamızda ele aldığımız konular arasında yer almıştır. Kaynak olarak birinci el kaynakların kullanımına dikkat edilmekle birlikte, bu konuda yapılmış çok sayıda ikincil çalışmalardan da faydalanılmıştır.



References

  • BOA. A. DVN. MKL. 6/3 (19.05.1283) google scholar
  • BOA. BEO. 1225.91872. google scholar
  • BOA. DH. İ. UM. EK. 24/61 (2.02.1335) google scholar
  • BOA. MV. 49/71 (24.04.1307) google scholar
  • Bursa Şer’iye Sicilleri, A-124, 25a. google scholar
  • Albayrak, Hasan, “Himaye-i Etfal Cemiyeti”, Tarih ve Toplum, 52 (Nisan 1988). google scholar
  • Anneler ve Çocuklara Salname, Himaye-i Etfal, Ahmed İhsan Matbaası, İstanbul, 1927. google scholar
  • As, İzzettin, Bir Sosyal Hizmet Kurumu Olarak Darüleytam, Doktora Tezi, İstanbul, 2020. google scholar
  • Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye Salnamesi, Matbaa-i İslamiye, Dersaadet, 1332. google scholar
  • Çantay, Hasan Basri, Müslümanlıkta Himaye-i Etfal, Ankara: Yenigün Matbaası, 1341/1923. google scholar
  • Çelik, Recep, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Cemiyet Kanun ve Nizamnameleri, İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı Yayın No: 744, Ankara, 2013. google scholar
  • Çiftçi, Cafer, “Osmanlı Döneminde Bursa’da Eytâm Keseleri”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 4/5 (2003/2), 81-96. google scholar
  • Darülaceze Nizamname-i Dahilisi Suretidir, 16 Kanun-u sani 1311 (28 Ocak 1896). google scholar
  • “Din ve Hayat” İstanbul Müftülüğü Dergisi, 25 (2015), 106-111. google scholar
  • Dönmez, İ. K., (1986). “Yetim”. İslâm Ansiklopedisi, 13, 1986, 401-402. google scholar
  • Ehasin-i Müessesat-ı Hayariyye-i Hilafetpenahi’den Darülaceze, Mihran Matbaası, İstanbul, 1324. google scholar
  • Himaye-i Etfal Cemiyeti Umumisi’nin Nizamname-i Esasisi, İstanbul, 1333. google scholar
  • Kapcı, Hikmet Zeki, Yetimlere Yönelik Bir Eğitim Kurumu Darülhayr-i Âli, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kayseri, 2012. google scholar
  • Kepecioğlu, K., Bursa Kütüğü, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi, Genel No: 4519, 4520, I-II. google scholar
  • Koçu, Reşat Ekrem, Darülaceze 1895-1974, İstanbul: İnkılap ve Aka Basım Evi, 1974. google scholar
  • Mehmed İzzet, Mehmed Esad, Osman Nuri, Ali Kami, “Darüşşafaka: Türkiye’de İlk Halk Mektebi: Darüş-şafaka Nasıl Doğdu, Ne Hizmetler Etti, Nasıl Yaşıyor”, Cemiyet-i Tedrisiye-yi İslamiye, Evkaf-ı İslamiye Matbaası, İstanbul, 1927. google scholar
  • Okay, C., “Meşrutiyet Döneminde Savaş ve Çocuk”. Osmanlı, 5, 1999a, 489-495. google scholar
  • Okay, C., “Osmanlı Devleti’nde Kimsesiz Çocukları Barındırmak İçin Kurulan Bir Kurum: Himaye-i Etfâl Cemiyeti (1917-1923)”. Osmanlı, 5, 1999b, 496-503. google scholar
  • Özdeğer, H., (1988). 1463-1640 Bursa Şehri Tereke Defterleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1988. google scholar
  • Özkaya, Nevzat (ed.), Sultan II. Abdülhamid Han’ın Yaptırdığı Hayır Kurumlarından Darülaceze, Ankara: Aktif Matbaa, 2014. google scholar
  • Öztürk, Cemil, “Osmanlı’da Bir Meslekî Eğitim ve Çocuk Esirgeme Kurumu: Dârülhayr-ı Âlî (1903-1909)”, Milli Eğitim, 143 (Temmuz-Ağustos-Eylül 1999). google scholar
  • Öztürk, N. (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995. google scholar
  • Sarıkaya, Makbule, Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Erzurum, 2005. google scholar
  • Schacht, J. (1986). Vasiyyet. İslâm Ansiklopedisi, 13, 1986, 230-232. google scholar
  • Uzunçarşılı, İsmail. H., (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988. google scholar
  • Yıldırım, Nuran, İstanbul Darülaceze Müessesesi Tarihi, İstanbul: Darülaceze Vakfı Yayını, 1997. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.