Memlükler Dönemi İlim Geleneği (13.-14. Yüzyıllar)

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/AA07AA25.2023.010.18   IUP :10.26650/B/AA07AA25.2023.010.18    Tam Metin (PDF)

Memlükler Dönemi Dârülhadisleri (7.-8./13.-14. Asır Özelinde)

Fatih Çimen

Memlük Devleti’nin hüküm sürdüğü 7./13. asrın ikinci yarısından 10./16. asrın ortalarına kadar olan zaman dilimi (648-922), hadis ilimlerinin en verimli olduğu dönemlerden biridir. Önemli hadis kaynaklarına yazılan mufassal şerhler, râviler hakkında yazılmış muteber ricâl kitapları, hadis tarihinin en başarılı zevâid ve hadis usulü eserleri bu dönemin ürünleridir. Memlükler döneminde hadis ilminin gelişiminde birçok faktör söz konusudur. Moğol saldırıları nedeniyle İslâm coğrafyası içerisinde en güvenli bölge olması ve bu nedenle âlimler için toplanma merkezi teşkil etmesi yanında, Memlük sultanlarının ilme ve âlime olan saygı ve destekleri bunlar arasında sayılabilir. Hadis ilminin Memlükler dönemindeki gelişiminde bir diğer önemli etken ise aralarında İbnü’s-Salâh (ö. 643/1245), Nevevî (ö. 676/1277), Mizzî (ö. 742/1341) ve Zehebî (ö. 748/1348) gibi bugün de hadis alanında otorite olarak kabul edilen isimlerin görev yaptığı dârülhadislerdir. Memlükler döneminde Mısır, Suriye, Kudüs ve Hicaz bölgelerinde müstakil olarak hadis ilmine dair eğitimlerin yapıldığı birçok dârülhadis kurulmuştur. Bu çalışmada Memlükler döneminin özellikle 7.8./13.-14. asırlarına tekabül eden diliminde, mezkûr bölgelerde kurulan dârülhadisler ve buralarda görev yapan muhaddisler ele alınacaktır.


Anahtar Kelimeler: Hadis, Dârülhadis, Memlük, Muhaddis, İlim
DOI :10.26650/B/AA07AA25.2023.010.18   IUP :10.26650/B/AA07AA25.2023.010.18    Tam Metin (PDF)

Dār al-Hadiths of the Mamluk Period (7-8th/13-14th Centuries)

Fatih Çimen

The period the Mamluks ruled, i.e. from the second half of the seventh to the mid-tenth century (648-922 AH), was one of the most productive periods of hadith sciences in Islamic history. The most detailed commentaries on major hadith compilations, most reliable books on hadith narrators, and the most famous zawāʾid and hadith-style works in the history of hadith discipline were produced during this period. There are many factors that affected the development of the science of hadith during the Mamluk period. It was the safest center of scholarship in the contemporary Islamic lands in the face of Mongol threat, and Mamluk sultans’ respect and support for scholars was mostly unmatched. Moreover, important hadith scholars such as Ibn al-Salāh (d. 643/1245), al-Nawawī (d. 676/1277), al-Mizzī (d. 742/1341) and al-Dhahabī (d. 748/1348) lived during this era. The period also witnessed the construction of many dār al-hadiths in Egypt, Syria, Jerusalem, and Hijaz regions, where training on the science of hadith was carried out independently. This paper will study the dār al-hadiths established in the abovementioned regions especially in the seventh and eighth centuries, as well as the hadith scholars working there.


Anahtar Kelimeler: Hadith, Dār al-hadith, Mamluk, Muhaddith, Scholarly Activities

Referanslar

  • Abdülcelîl Hasan. el-Medâris fî Beyti’l-Makdis fi’l-asrayni’l-Eyyûbiyyi ve’l-Memlûkiyyi. Ummân: Vizâretü’s- Sikâfe, 2009. google scholar
  • Ârif Paşa, Târîhu’l-Kudüs. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1951. google scholar
  • Atan, Abdullah Hikmet. “Dâru’l-Hadisleri Ortaya Çıkaran Temel Nedenler ve İslam Kültür Dünyasındaki Yeri”. Anadolu’nun İslamlaşma Sürecinde Dâru’l-Hadisler (Eylül 2012), 33-38. google scholar
  • Atan, Abdullah Hikmet. “Dâru’l-Hadislerin Ortaya Çıkışı ve Hadis Öğretimine Katkısı”. Uluslararası Katılımlı Sempozyum: Anadolu’da Hadis Geleneği ve Dâru’l-Hadisler. 2011. google scholar
  • Atmaca, Esra. Halep’te İlmî Hayat. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016. google scholar
  • Bozkurt, Nebi. “Dârülhadis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1993, 8/533. google scholar
  • Çelebi, Ahmed. İslamda Eğitim Öğretim Tarihi. çev. Ali Yardm. İstanbul: Damla Yayınları, 1983. google scholar
  • İbn Hacer el-Askalânî. ed-Dürerü’l-kâmine fî a’yâni’l-mieti’s-sâmine. thk. Muhammed Abdülmuîd. 6 Cilt. Hindistan: Meclisü Dâirati’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 2. Basım, 1392/1972. google scholar
  • İbn Kâdî eş-Şeybe, Ebûbekir b. Ahmed. Tabakâtü’ş-Şâfiııyye. thk. Abdülalîm Hân, 4 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1407/1986. google scholar
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1407/1986. google scholar
  • İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn. el-Kâmil fi’t-târîh, thk. Ömer Abdüsselam. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1417/1997. google scholar
  • Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Mescid-i Nebevî”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2004. google scholar
  • Martı, Huriye. Hadis Usûlü ve Hayat. İstanbul: İnsan Yayınları, 2020. google scholar
  • Mizzî, Ebu’l-Haccâc Cemalüddin. Tehzîbü’l-kemâl. thk. Beşar Avvâd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980. google scholar
  • Muhammed b. Abdürrezzâk Kürd Ali. Hıtatu’ş-Şâm, 2. Basım. 6 Cilt. (Dımaşk: Mektebetü’n-Nûrî, 1403/1983) google scholar
  • Muhammed Şâkir el-Kütübî. Fevâtü’l-vefeyât, 4 Cilt. thk. İhsan Abbâs, (Beyrut: Dâru Sâdır, 1393/1974) google scholar
  • Muhammed Zâri‘. el-Hayâtü’l-fikriyye ve’s-sikâfiyye fî medîneti’l-Kudüs fi’l-ahdi’l-Memlûkiyyi. Filistin: İslam Üniversitesi, Yüksek lisans tezi, 2014). google scholar
  • Muntasır Mahmud Saytân. et-Terbite ve’t-ta’lîm fî bilâdi’ş-Şâm fî devleti’l-Memâlîki’l-Bahriyye, Ürdün: Mutah Üniversitesi, Doktora Tezi, 2008. google scholar
  • Nuaymî, Abdülkadir b. Muhammed. ed-Dâris fî târîhi’l-medâris. thk. İbrahim Şemsüddin. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990. google scholar
  • Özaydın, Abdülkerim. “Nizâmiye Medresesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007, 33/188-101. google scholar
  • Salih Yusuf Ma’tûk. İlmü’l-hadîs fi’l-Mekketi’l-Mükerreme hılâle’l-asri’l-Memlûkiyyi. Medine: Ümmül-Kurâ Üniversitesi, Doktora Tezi, 1407/1986. google scholar
  • Sehâvî, Şemsüddin Ebu’l-Hayr. ed-Dav’ü’l-lâmi‘ li-ehli’l-karni’t-tâsi‘. 6 Cilt. Beyrut: Menşûrâtü Dâru Mektebeti’l- Hayât, ts. google scholar
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. Husnü’l-muhâdara fî târîhi Mısır ve’l-Kahire. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl. 2 Cilt. Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabîyye, 1387/1967. google scholar
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. Târîhu’l-hulefâ. thk. Hamdi Timurtaş. Kahire: Mektebetü Nezzâr, 1425/2004. google scholar
  • Yiğit, İsmail. Memlükler. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2015. google scholar
  • Yücel, Ekrem. “Coğrafi Merkezleri Bakımından Dâru’l-Hadisler”. Anadolu’nun İslamlaşma Sürecinde Dâru’l- Hadisler. 2012, 2013. google scholar
  • Yücel, Ekrem. “Dâru’l-Hadîslerin Doğuşunu Hazırlayan Sebepler”. Hadis Tetkikleri Dergisi, 2015, 13/1, 95-115. google scholar
  • Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a’lâm. thk. Beşşâr Avvâd. 15 Cilt. Tunus: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1423/2003. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.