Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/gaad.899839   IUP :10.26650/gaad.899839    Tam Metin (PDF)

Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904)

Murat Öztürk

Osmanlı coğrafyacılarınca “İstanbul’un bir parçası”, Yahudiler tarafından “şehirlerin anası” diye tanımlanan Selânik, Bizans İmparatorluğu’nun Konstantinopolis’ten sonraki ikinci en önemli şehriydi. Târihî süreç içinde Avarlar ve Slavlar tarafından birçok kez muhâsara edilen kent, 904 yılında Müslüman Araplar tarafından kuşatılmış ve ele geçirilmiştir. Dolayısıyla mezkûr muhâsara İslâm dünyasının söz konusu dönemde denizcilik alanında hâiz olduğu yetkinliği göstermesi açısından da önem arz etmektedir. Bu makalede, Selânik çıkarmasında Müslüman Arapların gidiş ve dönüş yolunda denizde izledikleri güzergâh, kuşatma sırasındaki icrâatları, sâhip oldukları gemiler, silâhlar ve mürettebatın yanı sıra emîrü’l-bahr Trabluslu Leo (Gulâm Zürâfe) kumandasında yürütülen harekâtta şehrin zaptından sonra ele geçirilen büyük miktardaki ganîmetle Selânik’i terk edip ülkelerine dönen İslâm donanmasının faâliyetleri Bizans, Arap ve Lâtin kaynaklarının verdiği bilgiler ışığında ele alınıp değerlendirilecektir.

DOI :10.26650/gaad.899839   IUP :10.26650/gaad.899839    Tam Metin (PDF)

The Siege and Capture of Thessaloniki by Muslim Arabs (904) According to Ioannes Kaminiates

Murat Öztürk

Regarded as “a part of Istanbul” by the Ottoman geographers and “mother of the cities” by Jews, Thessaloniki was the second most important city of the Byzantine Empire after Constantinople. Thessaloniki, which had been sieged by Avars and Slavs many times throughout history, was sieged and conquered by Muslim Arabs in 904. Therefore this siege, by the Arabs, is also important in that it shows the naval competence Muslims had at the time. The present article discusses, in light of the information from the Byzantine, Arab and Latin resources, the course the Muslim Arabs followed on their way to and back from the Thessaloniki landing, their activities during the siege, the ships, weapons and crew they had, as well as the activities of the Muslim navy returning to their own lands from Thessaloniki with the enormous amount of loot from the seizure of Thessaloniki in the military operation commanded by the admiral-in-chief (amīr al-baḥr) Leo of Tripoli (Ghulām Zurāfa).


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


Thessaloniki, the second most important city of the Byzantine Empire after Constantinople, was besieged many times by the Avars and Slavs in the historical process and was besieged and captured by the Muslim Arabs in 904.

Although Arabic and Latin sources were used in this article, it would be appropriate to give information about Ioannes Kaminiates, who was captured as a prisoner in consequence of the siege in 904, and his work that explained the operations of the Muslim Arabs in detail and constituted the main source and the backbone of the article. As a matter of fact, this research has especially based on a long letter written by Ioannes Kaminiates, the author of the book named η σύλληψη της Θεσσαλονίκης / The Capture of Thessaloniki, to his friend Gregory of Cappadocia who wanted to take part in the siege of Thessaloniki and the treatment of the prisoners.

The Byzantine Empire experienced a great shock when a fleet of 54 ships headed first to Constantinople and then to Thessaloniki by Leo of Tripoli, who later converted to Islam. The situation of the city of Thessaloniki from the moment of the news that the Muslim operation started, the preparations for the defense before the siege, the information is provided about Leo of Tripoli, the strategies applied by the Byzantines during the defense of the city, the siege tactics of the Muslim Arabs, the weapons and equipment they used, the route they followed on returning to their countries with the spoils that obtained from Thessaloniki constitutes the general framework of this study.

However, even if there are scholars who are skeptical of what Ioannes Kaminiates wrote, especially in terms of the dates he used, most researchers agree that the relevant siege actually occurred and took place recently, according to the dates given by the author.

It is evident that the work of Ioannes Kaminiates describing the conquest of Thessaloniki offers various details about the Arab-Byzantine naval technology. The study gives essential information from the equipment of combat ships to the use of firearms. It should be noted that at the time when Thessaloniki was besieged and captured, the Arabs were able to act quickly and expertly in the Aegean Sea, especially on the occasion of the island of Crete. In the end, the element of bewilderment experienced by the Byzantine Empire should also be taken into account. As a matter of fact, although the Arab fleets were engaged in intensive activities in the seas, it was not expected by anyone that the Islamic navy would dare attack the second capital of Byzantium.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Belke, K., Tabula Imperii Byzantini 13, Bithynien und Hellespont, Wien 2020. google scholar
  • Christides, V., “The raids of the Moslems of Crete in the Aegean Sea: Piracy and Conquest (800-961) A. D.”, Byzantion 51, 1981, s. 76-111. google scholar
  • Curta, F., Southeastern Europe in the Middle Ages 500-1250, Cambridge 2006. google scholar
  • Cutler, A.-Alexander P. Kazhdan, “Protospatharios”, The Oxford Dictionary of Byzantium, New York & Oxford 1991, III, 1748. google scholar
  • 58 Warren Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, California 1997, s. 467. google scholar
  • Farag, W. A., “Some Remarks on Leo of Tripoli’s Attack on Thessaloniki in 904 A. D.”, Byzantinische Zeitschrift, 82 (1-2), 1989, s. 133-139. google scholar
  • Foss, C., History and Archaeology of Byzantine Asia Minor, Aldershot 1990. google scholar
  • Foss, C., “Strobilos and Related Sites”, Anatolian Studies, XXXVIII (1988), s. 147-174. google scholar
  • Frendo, J., “The Miracles of St. Demetrius and the Capture of Thessaloniki”, Byzantinoslavica, 58 (1997), s. 205-224. google scholar
  • Georgios Kedrenos, Historiarum Compendium, CSHB, ed. Immanuel Bekker, II, Bonn 1839. google scholar
  • Graham, J., Colony and Mother City in Ancient Greece, Manchester 1999. google scholar
  • Hornblower, S., “Abydos”, The Oxford Classical Dictionary, Oxford 2012. google scholar
  • İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Büyük İslâm Tarihi, Türkçe trc. Mehmet Keskin, İstanbul 1995, XI. google scholar
  • İbn Haldûn, ’Unvânül- 'Iber ve dîvânul-mübtede'i ve'l-haber fîeyyâmi'l- ’Aaab ve'l- Acem ve'l-Berber, nşr. Halîl Şehâde, Beyrut 2000, III. google scholar
  • İbn Tağrîberdî, en-Nücûmuz-zâhirefîmülûki Mısr ve'l-Kahire, nşr. Heyet, Kahire t.y., III. google scholar
  • İbnü’l-Adîm, Bugyetü’t-taleb fî târîhi Haleb, Beyrut 1988, I. google scholar
  • İbnü’l-Esîr, Islâm Tarihi Ibnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târih Tercümesi, Türkçe trc. Ahmet Ağırakça, İstanbul t.y., VII. google scholar
  • İbnü’l-İmâd el-Hanbelî, Şezerâtü’z Zeheb fî Ahbâri men Zeheb, nşr. Abdülkadir el-Arnaut-Muhammed el-Arnaut, Beyrut 1988, III. google scholar
  • Ioannes (John) Kaminiates, The Capture of Thessaloniki, İngilizce trc. David Frendo-Athanasios Fotiou, Perth 2000. google scholar
  • John Skylitzes, A Synopsis of Byzantine History 811-1057, İngilizce trc. John Worthley, Cambridge 2010. google scholar
  • Kazhdan, A. P., “Some Questions Addressed to the Scholars Who Believe in the Authenticity of Kaminiates “Capture of Thessalonica”, Byzantinische Zeitschrift, LXXI, 1978, s. 301-314. google scholar
  • Kazhdan A. P.- A. P., “Eksharkos”, The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford & New York 1992, II, 767. google scholar
  • Kazhdan, A. P., “Kouboukleisios”, Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford & New York 1991, II, 1155. google scholar
  • Kazhdan, A. P., “Strategos”, The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford & New York 1992, III, 1964. google scholar
  • Kazhdan, A. P., “Protasekretis”, Oxford Dictionary of Byzantium, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford & New York 1992, III, 1742. google scholar
  • Kazhdan, A. P., “Protovestiarios”, Oxford Dictionary of Byzantium, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford & New York 1992, III, 1749. google scholar
  • Kızıltoprak, S., “Taşoz”, DIA, XL, 159-161. google scholar
  • Kindî, Kitâbü’l-Vülât ve Kitâbü’l-Kudât, nşr. R. Guest, Kahire t. y. google scholar
  • Life of St. Elias the Younger, ed. G. R. Taibbi, Palermo 1962. google scholar
  • M., E., “Droungarios”, Oxford Dictionary of Byzantium, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford & New York 1992, I, 663. google scholar
  • Mes‘ûdî, et-Tenbîh ve'l-Işrâf, nşr. Abdullah es-Sâvî, Kahire 1938, I. google scholar
  • Mes‘ûdî, Mürûcü'z-zeheb ve me'âdinul-cevher (fî tühafi'l-eşrâf mine'l-mülûk ve ehli'd-dirâyât), nşr. Muhammed Abdülhamîd, Kahire 1964, I. google scholar
  • Miles, G. C., “Byzantium and The Arabs: Relations in Crete and The Aegean Area”, Dumbarton Oaks Papers, C. XVIII, 1964, s. 1-32. google scholar
  • Neville, L., Guide to Byzantine Historical Writing, Cambridge 2018. google scholar
  • Nicholas I Patriarch of Constantinople Letters, İngilizce trc. R. J. H. Jenkins-L. G. Westerink, Washington 1973. google scholar
  • Nüveyrî, Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb, nşr. Abdülmecîd et-Terhînî, Beyrut 2004, XXIII. google scholar
  • Odetallah, R. K., “Leo Tripolites-Ghulam Zurafa and the Sack of Thessaloniki in 904”, Byzantinoslavica, LVI, Praha 1995, s. 97-102. google scholar
  • Odorico, P., Thessalonique: Chroniques d’une ville prise, Toulouse: Anacharsis 2005. google scholar
  • Öztürk, M.-İsmail Koçuk, “Zâtü’s-Savârî Deniz Muhârebesi (34/654-655)”, Tarihe Yön Veren Savaşlar, ed. Osman Gazi Özgüdenli, [Basım aşamasında]. google scholar
  • Pryor, J. H., Akdeniz’de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş, Araplar-Bizanslılar-Batılılar ve Türkler, Türkçe trc. Füsun Tayanç-Tunç Tayanç, İstanbul 2004. google scholar
  • Pryor, J. H.- E. M. Jeffreys, TheAgeof APOMDN, TheByzantineNavyca500-1204, Brill-Leiden/Boston 2006. google scholar
  • Sacks, D.-Oswyn Murray, “Hellespont”, A Dictionary of the Ancient Greek World, Oxford 1995. google scholar
  • Sacks, D.-Oswyn Murray, “Samothrace”, A Dictionary of the Ancient Greek World, Oxford 1995. google scholar
  • Saîd b. Bitrîk, et-Târîhu'l-mecmû' 'ale't-tahkTk ve't-tasdîk (Nazmü'l-cevher), nşr. L. Cheikhon vd., Beyrut 1909, II. google scholar
  • Sevin, V., Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Ankara 2001, I. google scholar
  • Smith, W., “Imbros”, A Dictionary of Greek and Roman Geography, Londra 1873. google scholar
  • Taberî, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, nşr. Muhammed Ebû’l-Fazl İbrahim, Kahire t. y., X. google scholar
  • Theophanes Continuatus, Historia, ed. Immanuel Bekker, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838. google scholar
  • Tolan, J. V., Saracens: Islam in the Medieval European Imagination, New York 2002. google scholar
  • Treadgold, W., A History of the Byzantine State and Society, California 1997, s. 467. google scholar
  • Tsaras, G., “E Ahuthentikot e ta tou Chronikou to I ö annou Kamiat e”, Vyzantiaka, 8 (1988), s. 41-58. google scholar
  • Umar, B., Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İstanbul 1993. google scholar
  • Vasiliev, A. A., Byzance et les Arabes, Brüksel 1950, II/2. google scholar
  • Zehebî, el- 'iberfîhaberi men gaber (et-Târîhu'l-evsat), nşr. Ebû Hâcer M. Saîd b. Besyûnî Zağlûl, Beyrut 1985, I. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Öztürk, M. (2021). Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904). Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 0(37), 17-44. https://doi.org/10.26650/gaad.899839


AMA

Öztürk M. Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904). Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi. 2021;0(37):17-44. https://doi.org/10.26650/gaad.899839


ABNT

Öztürk, M. Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904). Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, [Publisher Location], v. 0, n. 37, p. 17-44, 2021.


Chicago: Author-Date Style

Öztürk, Murat,. 2021. “Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904).” Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 0, no. 37: 17-44. https://doi.org/10.26650/gaad.899839


Chicago: Humanities Style

Öztürk, Murat,. Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904).” Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 0, no. 37 (Oct. 2024): 17-44. https://doi.org/10.26650/gaad.899839


Harvard: Australian Style

Öztürk, M 2021, 'Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904)', Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, vol. 0, no. 37, pp. 17-44, viewed 11 Oct. 2024, https://doi.org/10.26650/gaad.899839


Harvard: Author-Date Style

Öztürk, M. (2021) ‘Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904)’, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 0(37), pp. 17-44. https://doi.org/10.26650/gaad.899839 (11 Oct. 2024).


MLA

Öztürk, Murat,. Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904).” Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, vol. 0, no. 37, 2021, pp. 17-44. [Database Container], https://doi.org/10.26650/gaad.899839


Vancouver

Öztürk M. Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904). Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi [Internet]. 11 Oct. 2024 [cited 11 Oct. 2024];0(37):17-44. Available from: https://doi.org/10.26650/gaad.899839 doi: 10.26650/gaad.899839


ISNAD

Öztürk, Murat. Ioannes Kaminiates'e Göre Müslüman Arapların Selânik’i Kuşatması ve Zaptı (904)”. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 0/37 (Oct. 2024): 17-44. https://doi.org/10.26650/gaad.899839



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim19.03.2021
Kabul05.05.2021
Çevrimiçi Yayınlanma31.12.2021

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.