The 2nd International Prof. Dr. Fuat Sezgin Symposium on History of Science in Islam Proceedings Book
Historiography of Mathematics from Salih Zeki to the Present in Turkey
İrem Aslan SeyhanScience, being an objective pursuit, has become an authority in our time. However, while writing or reading the history of science, we unfortunately witness that the mistake of a subjective and relative reading of history is often made. Some of these subjective readings might be belief-centered, some are geographical location-centered, and some are cultural-centered emotional readings. Making this mistake is much easier than one might think. This is because as a human being, it is very difficult to avoid one’s emotions completely. In Thomas Kuhn’s words: “History, if viewed as a repository for more than anecdote or chronology, could produce a decisive transformation in the image of science by which we are now possessed.” The history of science also has to deal with how and under what conditions existing, scientific knowledge was formed. Therefore, the history of science is also the history of scientific theories. The discipline also seeks answers to the such questions as under what conditions science develops and under what conditions scientific activity slows down. It comparatively examines all internal and external factors that give rise to scientific knowledge and tries to illuminate the common scientific method in light of historical examples. In this respect, the history, philosophy, and sociology of science cannot be isolated from one another. In this article, we will raise the question of whether it is possible to write an objective history through the example of the history of mathematics. While doing this, we aim to introduce some important names, starting from Salih Zeki, who contributed to Turkish historiography of mathematics, and to examine where their work stands in this particular debate.
Salih Zeki’den Günümüze Türkiye’de Matematik Tarihi Yazıcılığı
İrem Aslan SeyhanBilim nesnel bir uğraş olmakla çağımızda bir otorite haline gelmiştir. Ancak bu nesnel uğraşın tarihi yazılırken veya tarih okuması yapılırken öznel ve göreceli bir tarih okuması yanılgısına sıklıkla düşüldüğüne şahit oluyoruz. Bu öznel okumaların kimi inanç merkezli, kimi coğrafî konum merkezli, kimi ise tüm bunlarla ilişki halinde, fakat göreceli olarak bağımsız, kültür merkezli duygusal okumalar olarak karşımıza çıkmaktadır. Tarih yazılırken özellikle yorumlama ve değerlendirme gereken noktalarda nesnellik çizgisinden sapmak sanıldığından çok daha kolaydır ve bu durum bir bilim tarihçisi için kaçınması en zor konulardandır. Çünkü bilim tarihi Thomas Kuhn’un da deyimiyle “sadece bir zaman dizimi ve anlatı deposu…” değildir. Bilim tarihi mevcut bilimsel bilginin nasıl ve hangi koşullarda oluştuğu ile de ilgilenmek durumundadır. Dolayısıyla bilim tarihi aynı zamanda bilimsel teorilerin de tarihidir. Hangi koşullar altında bilimin geliştiği, hangi koşullar altında bilimsel etkinliğin yavaşladığı gibi sorulara tarih okuması esnasında cevap arar. Bilimsel bilgiyi doğuran içsel ve dışsal tüm faktörleri karşılaştırmalı olarak inceler ve genel geçer bilimsel yöntemi, tarihsel örnekler ışığında aydınlatmaya çalışır. Bu bakımdan bilim tarihi, bilim felsefesi ve bilim sosyolojisi birbirlerinden yalıtılamazlar. Biz bu çalışmamızda matematik tarihi örneği üzerinden, nesnel bir tarih yazımının mümkün olup olmadığı sorusunu gündeme getireceğiz. Bunu yaparken Salih Zeki’den itibaren Türk matematik tarihi yazıcılığına katkıda bulunmuş bazı önemli isimleri tanıtarak, bu kişilerin çalışmalarının bu tartışmanın neresinde durduğunu sorgulayacağız.
