9th International Congress of Turcology Proceedings Book
Tracking the Turkish Cypriot Community and Its Literature in Akın
Ahmet YıkıkAfter nearly 300 years under Ottoman hegemony, Cyprus was handed over to the British in 1878. The roots of the Cyprus problem are widespread and remain unresolved. The Greeks on the island do not hesitate to voice their desire for political unification with Greece and are well aware of the power of the press in disseminating propaganda, both domestically and abroad. As such, Cyprus is home to a large number of Greek-Cypriot newspapers that are published in quick succession. The Turkish Cypriots were quick to publish their own newspapers in Turkish, among which Zaman (1891-1900) is the oldest paper with surviving copies. Underneath Zaman’s headline is the subtitle that reads “The Voice of Politics, Literature, and Science.” From the very beginning, Turkish newspapers should be emphasized to have served as a platform for the development of modern Cypriot literature. Once Cyprus became a Crown Colony of the United Kingdom in 1925, political and social turmoil intensified, with the conflict between Greek and Turkish Cypriots being at the forefront. The Greeks on the island campaign for Enosis [political unification with Greece], while Turks organize around Taksim [policy of dividing the island between the two communities with separate political administrations]. With the intervention of the international community in 1960, the two groups were united under the canopy of the Republic of Cyprus. Nevertheless, soon after this involuntary merger, political tensions resurfaced. The newspaper Akın (1962-1969) was first published during this period and addressed these issues openly and in great detail. This article will discuss the political and social developments recorded in Akın, by shedding light on the main issues that occupied the Turkish Cypriot community at the time. On this basis, the article will then turn its attention to the Turkish Cypriot literature to analyze and evaluate the structure and content of the literary output that reached Akın’s readers. In this way, the article aims to present a panoramic view of Turkish Cypriot society and literature in the 1960s.
Akın Gazetesinden Kıbrıs Türk Toplumu ve Edebiyatının İzini Sürmek
Ahmet YıkıkKıbrıs, yaklaşık üç yüz yıllık Osmanlı hâkimiyetinden sonra 1878’de İngilizlere devredilir. Böylelikle günümüze değin çözüme kavuşamayan Kıbrıs meselesinin tohumları serpilir. Adalı Rumlar, gönüllerinde yatanı dile getirmekte tereddüt etmezler: Başlıca arzuları Yunanistan’la birleşmektir. Biricik hayallerini gerçekleştirmek için dört bir koldan çalışmaya başlarlar. Basının gerek yurt içinde gerek yurt dışında propaganda yürütmekteki gücünün bilincinde hareket ederler. Hızla ve art arda birçok Yunanca gazete yayımlarlar. Onlara karşı koymak için Türkler de adada Türkçe gazeteler çıkarmakta gecikmezler. Kıbrıs’ta yayımlanan ve nüshalarına ulaşılabilen en eski Türkçe gazete olan Zaman’ın (1891-1900) ana başlığının altında “Siyaset, edebiyat ve fünûndan bahseder” yazısı yer alır. Gazetenin içeriğini özetleyen bu üç kelimeden birinin edebiyat olması, en başından itibaren, Kıbrıs Türk edebiyatının sözlü kültürden yazılı kültüre taşınmasında ve modernleşmesinde gazetelerin oynadığı muazzam role işaret eder. 1925’te Birleşik Krallık’a bağlı bir Taç Koloni olan Kıbrıs’ta siyasi ve toplumsal çalkantıların dozu gitgide artar. Bunlardan kaynaklı toplumsal çatışmalar meydana gelir. Adalı Rumlar Yunanistan’a bağlanmak anlamına gelen ‘Enosis’i; Türklerse, adanın iki toplum arasında paylaştırılması ve ayrı yönetimler kurulması siyasetini ifade eden ‘Taksim’i savunurlar. Tüm bunlara karşın, uluslararası toplumun araya girmesiyle, 1960’ta, Kıbrıs Cumhuriyeti çatısı altında iki toplum birleştirilir. Gelgelelim bu gönülsüz birleşmeden kısa bir süre sonra yeniden çatışmalar patlak verir. Betimlenen koşullarda yayımlanan Akın gazetesi (1962-1969), o dönemde adada yaşanan gelişmeleri içten bir bakışla ayrıntılı bir şekilde yansıtır. Bu çalışmada, önce, gazetenin sayfalarına yansıyan siyasi ve toplumsal gelişmeler üzerinde durulacak ve söz konusu dönemde Kıbrıs Türk toplumunu meşgul eden başlıca meselelere ışık tutulacaktır. Bu zemin üzerinden, adadaki Türkçe edebiyat üretimine odaklanılacaktır. Kıbrıs Türklerinin edebiyat üretimlerine de alan açan Akın gazetesinde okurlarla buluşan edebi ürünlerin başlıca özellikleri üzerinde durulacaktır. Bu şekilde, 1960’lı yıllardaki Kıbrıs Türk toplumu ve edebiyatının panoraması sunulacaktır.
