9th International Congress of Turcology Proceedings Book

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.014   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.014    Full Text (PDF)

The Relationship of an Avar Noblewomen’s Headdress with Central Asia: An Archaeological and Iconographic Examination

Csilla Balogh

In 1937, an isolated rich female grave was found during the construction of a house in Cibakháza, a village in Hungary’s Jász-Nagykun-Szolnok county. Having died between the ages of 40-45, the noblewoman was buried in a dress decorated with gold ribbons, gold jewelry, a gold-decorated knife, and dagger, and likely had been buried in secret. Of the finds from the tomb, the most notable were three palm-sized gold plates adorning the headdress that appeared on the skull. Studies conducted up to this point have assessed these plates as the work of Byzantine goldsmiths and interpreted them as the Christian tree of life with bird (dove) figures. However, the trident crown-type/headdress has been known for a long time to be a symbol of power based primarily on depictions and on 7th-8th-century Turkic archaeological material. This phenomenon provides an adequate basis for the reconstruction of the Avar female headdress. The contradiction between the nomad type crown/headdress and the gold plates decorated with Christian symbols by examining the motifs and composition of these ornaments. Contrary to previous scientific views, this study considers the bird figure on the ornaments to not be a dove but a phoenix, with parallels to the composition found in Central Asian Turkic memories. The study identifies Central Asian examples and parallels of the depictions on the crown that appear to be related to the headdress of an Avar noblewomen, thus placing this exceptional crown from the Avar period into a new context.


Keywords: the Avar period, high-ranking elite, power symbol, crown, Central Asia, phoenix
DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.014   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.014    Full Text (PDF)

Bir Avar Soylu Kadın Başlığının Orta Asya İlişkileri – Arkeolojik ve İkonografik İncelemesi

Csilla Balogh

1937’de Cibakháza’da (Jász-Nagykun-Szolnok ili, Macaristan) ev inşaatı sırasında tek başına gömülmüş, zengin bir kadın mezarı bulunmuştur. Muhtemelen gizlice gömülen, 40-45 yaşları arasında ölen soylu kadın, altın kurdelelerle süslenmiş elbise, altın takılar, altın süslü bıçak ve hançerle gömülmüştür. Mezarın buluntuları arasında en dikkat çekici olanı, kafatası üstünde ortaya çıkan ve başlığı süsleyen, avuç içi büyüklüğünde üç altın plakadır. Bugüne kadar yapılan araştırmalar, bu levhaları Bizans ustalarının eseri olarak değerlendirmiş ve Hristiyan içerikli hayat ağacı ve kuş (güvercin) figürü olarak yorumlamıştır. Bununla birlikte üç dişli taç/başlık tipinin, 7-8. yy. Türk arkeolojik materyaline, öncellikle tasvirlere dayanarak bir iktidar sembolü olduğu uzun zamandan beri bilinmektedir. Bu olgu, Avar soylu kadın başlığının rekonstrüksiyonu için yeterli bir temel sağlar. Bozkır tipi bir taç/başlık ile Hristiyan sembollerle süslenmiş altın levhalar arasındaki çelişkiyi ise bu süslerin motiflerini ve kompozisyonunu inceleyerek çözebiliriz. Önceki bilimsel görüşlerin aksine, süslemelerin üzerindeki kuş figürünün bir güvercin değil, bir Anka kuşu olduğunu düşünmekte ve kompozisyonun paralellerini Orta Asya Türk kalıntılarında bulmaktayız. Çalışmada, Avar “prensesinin” başlığıyla ilişkili görünen Orta Asya örnekleri ve taç üzerindeki tasvirlerin paralelleri tanıtılıyor ve bunlar aracılığıyla Avar Dönemi’ne ait bu müstesna taç yeni bir bağlama yerleştiriliyor.


Keywords: Avar Dönemi, yüksek rütbeli elit, iktidar sembolü, taç, Orta Asya, Anka kuşu

References

  • Adam (2002). Szentpeteri, J. (Hrsg.), Archäologische Denkmäler der Awarenzeit in Mitteleuropa. Varia Ar-chaeologica Hungarica, 13. Budapest: Archäologische Institut der Ungarische Akademie Wissenschaft. google scholar
  • Andelkovic, J., Rogic, D., Nikolic, E. (2011). Peacock as a sign in the late antique and early Christian art. Archaeology and Science, 6, 231-248. google scholar
  • Balint, Cs. (2000). Kontakte zwischen Iran, Byzanz und der Steppe im 6.-7. Jahrhundert. Varia Archaeologica Hungarica, 10. Budapest: Archäologische Institut der Ungarische Akademie Wissenschaft. google scholar
  • Balint, Cs. (2019). The Avars, Byzantium and Italy. A study in chorology and cultural history. Varia Archaeo-logica Hungarica 31. Budapest: Institute of Archaeology, Research Centre for the Humanities, Hungarian Academy of Sciences. google scholar
  • Balogh, Cs. (2016). Regeszeti adatok a Duna-Tisza közi avarok törtenetehez — The history of the Avars in the Danube-Tisza interfluve as reflected in the archaeological record. Studia ad Archaelogiam Pazmaniensia - A PPKE BTK Regeszeti Tanszek Kiadvanyai - Archaeological Studies of PPCU Department of Archaeology, 6. Budapest: Archeolingua Kiado. google scholar
  • Balogh, Cs. (2019). Üj szempont a kora avar hatalmi központ tovabbelesenek kerdesehez - Az avar fegyveres reteg temetkezesei a Duna-Tisza közen — New light on the possible survival of the early Avar power centre - Burials of Avar warriors inthe Danube-Tisza interfluve. Balogh, Cs., Szentpeteri, J., Wicker, E. (Szerk./Eds.), Hatalmi központok az Avar Kaganätusban - Power centres of the Avar Khaganate. Kecskemet: Katona Jozsef Mûzeum, 115-138. google scholar
  • Balogh, Cs. (2021). Arkeolojik buluntular ışığında Avar-Türk ilişkilerinin bilinmeyen yönleri - Avrasya Bozkırlarından Avar Kağanlığı’na göçler. Çeşmeli, İ., Berkant, C. (Ed.), Doğudan Batıya Yükselen Eski Uygarlıklarda Arkeolojik ve Sanatsal Yansımalar ve Etkileşimler.Ankara: Nobel Akadenşk Yayıncılık, 101-138. google scholar
  • Balogh, Cs. (2021a). Avarlarin atlı defin âdetlerinin Orta Asya kökenleri. Çirkin, S. (Ed.), Kökler - Yay çeken kavimlerinin şafağı (Dil, Arkeoloji, Tarih, Antropoloji ve Etnograya Işığında Altay Halklarının Kökeni). İstanbul: Ötüken Neşriyat, 623-680. google scholar
  • Balogh, Cs. (2021b). “..csüszö-mäszök meg negyläbuak kepmäsait tiszteljük ... ” Regeszeti adatok az avarok hitvilagahoz. Csodaszarvas V. - Ostörtenet, valläs es nephagyomäny. Budapest: Molnar Kiado, baskıda. google scholar
  • Balogh, Cs., Lörinczy, G. (2019). Az avar kori nöi fejdiszek egy valtozata - a veretes partak — A variant of the Avar age female headdresses - The headdresses decorated with mounts. IUXTA Danubium, 16, 118-143. google scholar
  • Bo Yeon, A., Na Young, H. (2016). A Study on costume in mural painting of Xu Xianxiu Tomb in Northern Qi Period. Journal of the Korean Society of Costume, 66/1, 122-134. google scholar
  • Comperati, M. (2016). Flying over Boundaries. Auspicious Bird in Sino-Sogdian Funerary Art. Eurasiatica, 5, 119-153. google scholar
  • Çal, H. (2005). Orhun Anıtları 2000 Yılı Kazısı: Karakuş tasvirli lahit. XIV. Türk Tarih Kongresi Bildiriler Kitabı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 525-590. google scholar
  • Çeşmeli, İ. (2015). Kök Türklerde İkonografik Açıdan Kuş Figürü. Art-Sanat 4, 67-80. google scholar
  • Çeşmeli, İ. (2017). Kök Türklerde cenaze ritüelleri ve sanat: Fenghuang. Prof. Dr. Turan, F., Arş. Gör. Temel, E., Arş. Gör. Korkmaz, H. (Ed.), Ölümünün 50. yılında uluslararası M. Fuad Köprülü Türkoloji ve beşerli bilimler sempozyumu (21-22 Kasım 2016) bildirileri. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi, 185-217. google scholar
  • Daim, F. (1990). Der awarische Greif und die byzantinische Antike. Freisinger, H., Daim, F. (Hrsg.), Typen der Ethnogenese unter besonderer Berücksichtigung der Bayern II. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 273-304. google scholar
  • Daim, F. (2000). “Byzantinische” Gürtelgarnituren des 8. Jahrhunderts. Daim, F. (Hrsg), Die Awaren am Rand der byzantinischen Welt: Studien zu Diplomatie, Handel und Technologietransfer im Frühmittelalter. Monographien zur Frühgeschichte und Mittelalterarchäologie 7. Innsbruck: Universitätverlag Wagner, 77-204. google scholar
  • Daim, F., Greiff, S., Patscher, S.(2008). Ein byzantinischer Gürtelbeschlag aus Südostungarn. Römisch-Germanisches Zentralmuseum. Jahresbericht, 2007, 77-79. google scholar
  • Die Welt von Byzanz (2004). Wamser, L. (Hrsg.), Die Welt von Byzanz - Europas Östliches Erbe. Glanz, Krisen und Fortleben einer tausendjährigen Kultur. Ausstellungskataloge der Archäologischen Staatssammlung. Schriftenreihe der Archäologischen Staatssammlung, Bd. 4. Stuttgart: Konrad Theiss Verlag. google scholar
  • Eberhard, W. (2000). Çin simgeleri sözlüğü. (Çev: Kazancığil, A., Bereket, A). İstanbul: Kabalcı Yayınları. google scholar
  • EBTTOxoBa, fl. A., Kuceneß, C. B. (1940). Uaa-macy cena Koneiihi - flpeBHue Kupru3bi. CöopHHK eraren no apxeonornn CCCP. MocKßa: rocygaperBeHHMn HeropunecKHn My3en. google scholar
  • Fancsalszky, G. (2008). Állat- és emberábrázolás a késo avar kori öntött bronz övvereteken. Opitz Archaeo-logica 1. Budapest: Martin Opitz Kiadó. google scholar
  • Garam, É. (2001). Funde byzantinischer Herkunft in der Awarenzeit vom Ende des 6. bis zum Ende des 7. Jahrhundert. Monumenta Avarorum Archaeologica 5. Budapest: Magyar Nemzeti Múzeum und MTA Ré-gészeti Intézete. google scholar
  • raBpunoBa, A. A. (1965). MorunbHuK Ky^bıp^^ KaK uctohhuk no ucmopuu anmaucKux nneMéH. MocKBa-fleHUHrpag: “HayKa”. google scholar
  • Gschwantler, K. (2002). The Nagyszentmiklós tresaure - Katalog 1-23. Kovács, T., Garam, É. (Eds.), The Gold of the Avars: The Nagyszentmiklós treasure. Budapest: Helikon Kiadó, 15-46. google scholar
  • Kubarev, G. V. (2017). Old Turkic Statues from Apshiyakta, Central Asia: On Female Representations in Turkic Monumental Art. Archaeology. Ethnology & Anthropology of Eurasia, 45/1, 93-103. google scholar
  • László, Gy. (1955). Études archéologiques sur’histoire de la société des Avars. Archaeologia Hungarica, 34. Budapest: Akadémiai Kiadó. google scholar
  • L’oro Degli Avari (2000). Arslan, E. A., Buora, M. (Eds.), L’ro Degli Avari: Popolo Delle Steppe in Europa. Udine: Civici Musei di Udine. google scholar
  • Li, X. (2018). The feng and huang pair fly side by side: The origin and development of the image of fenhuang. Think Tank of Science & Technology, 12, 81-85. google scholar
  • Lingley, K. (2014). Silk Road Dress in a Chinese Tomb: Xu Xianxiu and Sixth-Century Cosopolitanis. The Silk Road, 12, 1-13. google scholar
  • Ölmez, M. (2015). Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları. Metin-Çeviri-Sözlük. Ankara: Bilgesu Yayıncılık. google scholar
  • Özbek, Y. (1999). The Peacock Figure and Its Iconography in Medieval Anatolian Turkish Art. Déroche, F. (Éd.), Art Turc/Turkish Art 10e Congres International D’Art Turc. Geneve: Fondation Max Van Berchem, 537-546. google scholar
  • Rudenko, S. I. (1970). Frozen Tombs of Siberia: The Pazyryk Burials of Iron-Age Horsemen. Trans.: Thomson, W.I. London: J. M. Dent & Sons LTD. google scholar
  • Stark, S. (2009). Some remarks on the headgear of the royal Türks. Journal of Inner Asian Art and Archaeology, 4, 119-133. google scholar
  • Cmhphob, %. H. (1909). Bocmowoe cepeöpo. Amnac dpeBHeu cepeopmioii u 3onomou nocydbi Bocmoworo npoucxonicoeitun, HaudeHHou npeuMy^ecmBeHHo b npedenax PoccuucKou uMnepuu. CaHKT—nemepöypr: rocygapcTßeHHMH HcropHnecKun My3en. google scholar
  • Cnacnh-’bypnh, ^- (2002). BuMuHayujyM, rnaBHu rpad puMcKe npoBwyuje ropne Me3uje. no>i<apeBau: HapogHH My3ej no>i<apeBau. google scholar
  • Tekin, T. (1995). Orhon yazıtları. Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul: Bilgesu Yayıncılık. google scholar
  • The Gold of the Avars (2002). Kovacs, T., Garam, E. (Eds.), The Gold of the Avars: The Nagyszentmiklos treasure. Budapest: Helikon Kiado. google scholar
  • van den Broek, R. (2015). The Myth of the Phoenix according to Classical and Early Christian Traditions. Leiden: Brill Edition. google scholar
  • Vida, T. (2002). Heidnische und christliche Elemente der awarenzeitlichen Glaubenswelt. Amulette in der Awarenzeit. Zalai Muzeum, 2002, 179-209. google scholar
  • Walker, A. (2010). Patterns of Flight: Middle Byzantine Appropriation of the Chinese Feng-Huang Bird. Ars Orientalis, 38, 189-216. google scholar
  • Williams, C. A. S. (2006). Chinese Symbolism and Art Motifs. Tokyo-Rutland-Vermont-Singapore: Tuttle Publishing. google scholar
  • Yılmaz, A. (2019). Bilge Kağan’a atfedilen taç ve (doğu) Gök Türklerin Budizm’e yaklaşımı. Art-Sanat,11, 393-414. google scholar
  • Zhu, L. (2020). Fenhuang and Phoenix: Translation of culture. International joıurnal of languages,literature and linguistics, 6/3, 122-128. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.