9th International Congress of Turcology Proceedings Book
The Appearance of the Words “Kuanpu, Kunpu” in the Ancient Uyghur Legal Documents and “Kuanbu” in the Chinese Texts Found in Dunhuang
Maihefubai AiziziLegal documents, also referred to as civil documents in non-religious matters, are extremely important in terms of showing the social, cultural, economic, and legal levels of the ancient Turks. While some documents document the relations between the society and the state, others document internal societal relations. Looking at the examples given in Uyghur legal documents shows that the Uyghurs of old shopped together within certain limits in return for a certain amount of money or goods. The Uyghurs of old used materials such as cloth, fabric, animals, grain, and money as a means of payment. Uyghurs used things such as böz and kuanpu fabric, as well as coins and paper money as a means of payment and benefited from the measurement systems they’d developed with their own cultural identities in addition to the standard measurement terms for these payment methods. The attempt was made to search for the word kuanpu in Chinese records and is shown to consist of the Chinese words 官 guan [government, administration, bureaucracy, administrator, official] and 布 bu [cloth woven with cotton, linen, or cotton-like materials]. As is understood from the Chinese records, the Uighurs recognized the stamped fabric kuanpu as the official unit of currency and accepted it as money. This article evaluates the above opinion regarding the relevant Chinese and Uyghur records and thinks that this situation arose as a result of the closeness of the geography where both languages are spoken, their constant contact and interaction, and this contact and interaction being more political, economic, and commercial than cultural and scientific.
Eski Uygur Hukuk Belgelerinde Görülen “Kuanpu, Kunpu’’ Sözcüğü ve Dunhuang’da Bulunan Çince Metinlerdeki “Kuanbu’’ Sözcüğü Hakkında
Maihefubai AiziziDin dışı konular ele alındığı için literatürde “Sivil belgeler, Din Dışı belgeler, Hukuk belgeleri” olarak da adlandırılan Uygur hukuk belgeleri eski Türklerin sosyal, kültürel, iktisadi ve hukuki açıdan hangi seviyede olduğunu göstermesi bakımından son derece önemlidir. Koçu Uygur devleti dönemine ait olan bu belgelerin 9-14 yüzyıllar arasında yazıldığı araştırmacılar tarafından kabul görmektedir. Belgelerin bazıları toplum ile devlet arasındaki vergi, nüfus gibi ilişkileri belgelerken, bazıları ise toplumun içerisindeki arazi satışı ve kiralama, köle satma, evlatlık verme gibi ilişkileri belgelemektedir. Çince ile Eski Türkçe, özellikle de Uygur Türkçesinin teması ve etkileşimi doğal ve normal süreçte devam etmiştir. Uygur Türklerinin Çinceden sözcük alıp kendi söz varlığına dâhil etmesi çok eski dönemlere dayanmaktadır. Uygurların Uygur metinlerinde karşımıza çıkan birçok makam unvanı ve Buda dinine ait sözcüklerin, Cince telaffuzu ile kabul ederek kullandıklarına tanık oluruz. Çince kayıtlarda aramaya çalıştığımız “kuanpu” sözcüğü Çince “hükümet, idare, bürokrasi, idareci, memur” anlamındaki “官 guan” sözcüğü ile “Pamuk, keten veya pamuksu malzemelerle dokunan kumaş” anlamındaki “布bu sözcüğünden oluşmaktadır. “Pamuk veya keten kumaş” anlamındaki sözcük Eski Çince ’de yine para birimi olarak da kullanılmıştır. Hukuk belgelerinde para birimi olarak kullanılan, imla tutarlılığı göstermeyen “kuanpu, kunpu, kunpo” sözcüğü “böz” sözcüğü gibi sık kullanılmıştır. Çince ’den alıntı olan (官布 guan-bu) bu sözcük Dunhuang’da bulunan Eski Çince Hukuk belgelerinde de sıklıkla rastlanmıştır. Bildiride “kuanpu, kunpu, kunpo” sözcüğünün Uygur Hukuk belgelerindeki kullanımı incelenmekle beraber bu sözcüğün Dunhuang bölgesinde bulunan Çince kayıtlardaki kullanımı da incelenerek Uygur hukuk belgeleri ile karşılaştırılacaktır.
