9th International Congress of Turcology Proceedings Book
Information about Huns in the Gesta Hungarorum (I)
Umut ÜrenAs is widely known in the literature on Eastern Europe, Western Huns are shown as the cause of the movements described as the Migration Period. Despite not establishing any long-term dominance in the region, they left extremely permanent traces and prepared an ethnic and cultural framework for the Steppe-originating communities that would come after them. Saying that many ethnic groups had experienced a process in the context of their relations with the Huns during the period when new identities sprouted up in Europe would not be an exaggeration. Apart from their involvement in ethnic processes, different descriptions of Huns occurred in Western minds in the field of culture, with various Hun images adorning narratives such as epics that have played a particularly active role in shaping peoples’ national memories. The various legends and folk tales derived from almost every region where the Huns had been seen had an inevitable impact on historiography. The Gesta Hungarorum can qualify as one of these narratives and as the first historiographical experiences of the Hungarians, who are considered to be a community originating from the steppes; the Gesta Hungarorum not only reveals a historical narrative full of legends but also showcases the Hungarian national memory’s point of view toward the Huns. Gesta Hungarorum (1) [The Deeds of the Hungarians; Part I], was written after 1200 by a person who is thought to have been the palace clerk of King Béla (1172-1196) and who introduced himself at the beginning of the work as P. dictus magister (P. Magister Scribe). It is the first Hungarian history to express the unified origin of Huns and Hungarians and serves as a source for the other Gestas Hungarorum (II) that was written afterward. The review in this article will try to evaluate the information about Huns in Gesta Hungarorum (I) and compare it with other sources.
İlk Macar Gestasında “Hun” Bilgileri
Umut ÜrenDoğu Avrupa’da literatürde yaygın bilinen hali ile “Kavimler Göçü” olarak tesmiye edilen hareketlerin sebebi olarak gösterilen Batı Hunları, bölgede çok uzun süreli bir hâkimiyet tesis etmemiş olmalarına rağmen, son derece kalıcı izler bırakarak, kendilerinden sonraki bozkır menşeili topluluklara etnik ve kültürel bir zemin hazırlamışlardır. Avrupa’da yeni kimliklerin filizlenme dönemlerinde pek çok etnik grubun Hunlarla ilişkileri bağlamında bir süreç yaşadıklarını söylemek abartı olmayacaktır. Etnik süreçlere dahiliyetleri haricinde, kültürel alanda özellikle halkların millî hafızalarının inşasında başat rol oynayan destan vb. anlatılar çeşitli Hun imgeleri ile bezenerek, farklı Hun tasvirleri batılı zihinlerde yer bulmuştur. Hunların görüldüğü hemen her yerde türetilen çeşitli efsane ve halk söylencelerinin bölgedeki tarih yazıcılığına tesiri kaçınılmaz olmuştur. Bunlar arasında yine bozkır menşeili bir topluluk olarak gördüğümüz Macarların, ilk tarih yazıcılığı denemeleri olarak nitelendirebileceğimiz Gesta’lar, efsanelerle bezeli bir tarih anlatısını ortaya koyduğu gibi Macar millî hafızasının Hunlara bakış açısını da göstermektedir. Kral III. Béla’nın (1172-1196) saray kâtibi olduğu düşünülen ve eserinin başında kendisini P. dictus magister (Üstad P.) olarak tanıtan bir kimse tarafından 1200’lerden sonra kaleme alınmış olan ilk Macar Gestası, “Gesta Hungarorum”, Hun ve Macarların menşei birliğini dile getiren ilk Macar tarihidir ve kendinden sonra kaleme alınan diğer Macar Gestalarına kaynak ödevi görmektedir. Buradaki incelememizde söz konusu ilk Macar Gestasındaki Hun bilgilerini değerlendirmeye ve diğer kaynaklar ile karşılaştırmaya çalışacağız.
