9th International Congress of Turcology Proceedings Book

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.055   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.055    Full Text (PDF)

Mustafa Kemal Atatürk’s Admiration for Timur and His Legacy While Constructing the Turkish Nation-State (1929-1938)

Cihan Oruç

After the Battle of Ankara between the Ottomans and the Timurids in 1402, a negative view towards Timur emerged. With the establishment of the Turkish Republic, this perspective was reversed. The admiration Mustafa Kemal Atatürk, the founder of the Turkish Republic, had for Timur was very effective at changing the opinion about him. This admiration led to frequent references about positive and even exaggerated statements regarding Timur in the construction of the young Turkey’s political, social, and cultural institutions. The extent of this admiration is more clearly understood when looking at Atatürk’s words about Timur with regard to various occasions. Atatürk was also seen to compare himself to Timur with these admiration words. Without a doubt, Atatürk considered Timur to be superior in this comparison. His aim with these words was to build the legitimacy of the leadership upon a strong foundation by comparing himself with one of the greatest commanders and rulers of Turkish history. In this way, he wanted to eliminate the possibility of his leadership being called into question. In addition, Timur’’s Turkishness and his high qualifications were especially emphasized in the creation of the Turkish History Thesis during the construction of the nation-state. Timur is depicted with an exemplary Turkish image in the Outlines of Turkish History that was prepared as a draft work, and was among the works written in the political atmosphere of the period upon which the writing of secondary school and high school books were based. While the positive qualities of Timur were brought to the fore, examples from his life were also given to strengthen this claim. The fact that the target audience was made up of secondary and high school students in particular indicates that Timur had a special place in the construction of the national identity of the younger generations. This study reveals Atatürk’s admiration for Timur, the reasons for this admiration, the image of Timur in the context of the Turkish History Thesis that was created during the construction of the Turkish nation-state, and the historiography of the period within the framework of textbooks, independent works, and other works that shed light on this period.


Keywords: Mustafa Kemal Atatürk, Timur, Turkish History Thesis, Turkish nation-state
DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.055   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.055    Full Text (PDF)

Mustafa Kemal Atatürk’ün Timur Hayranlığı ve Türk Ulus-Devletinin İnşasında Timur’un Mirası (1929-1938)

Cihan Oruç

1402 yılında Osmanlılarla Timurlular arasında gerçekleşen Ankara Savaşı’ndan sonra Timur’a karşı olumsuz bir bakış zuhur etmişti. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla birlikte bu bakış açısı tersine dönmüştü. Timur hakkındaki kanaatin değişmesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu M. Kemal Atatürk’ün ona duyduğu hayranlığın oldukça etkili olduğu görülmektedir. Bu hayranlık genç Türkiye’nin siyasi, sosyal ve kültürel kurumlarının inşasında Timur’a dair olumlu ve hatta abartılı ifadelere sıkça başvurulmasına neden olmuştu. Atatürk’ün çeşitli vesilelerle Timur hakkında ifade ettiği sözlerine baktığımızda bu hayranlığın boyutu daha net anlaşılmaktadır. Diğer yandan Atatürk’ün bu hayranlık içerikli sözlerinde kendisiyle Timur’u mukayese ettiğini de görmekteyiz. Atatürk, hiç şüphesiz bu karşılaştırmada Timur’u kendisinden daha üstün görüyordu. Onun buradaki maksadı, kendisini Türk tarihinin en büyük kumandan ve hükümdarlarından biriyle mukayese etmek suretiyle liderlik meşruiyetini güçlü temeller üzerine inşa etmekti. Bu şekilde liderliğinin sorgulanma ihtimalini ortadan kaldırmak istiyordu. Buna ilaveten ulus-devletin inşası sürecinde Timur’un Türklüğü ve onun yüksek vasıfları “Türk Tarih Tezi” yaratma çalışmalarında özellikle vurgulanmaktaydı. Taslak eser olarak hazırlanan Türk Tarihinin Ana Hatları, bu taslak merkez alınarak yazılan ortaokul ve lise kitapları ile devrin siyasi atmosferinde yazılan diğer eserlerde Timur örnek bir Türk imajıyla tasvir edilmektedir. Timur’un olumlu vasıfları ön plana çıkarılırken, bu iddiayı güçlendirmek için de onun hayatından örnekler verilmişti. Burada hedef kitlenin bilhassa ortaokul ve lise öğrencilerinin olması, genç nesillerin milli kimlik inşasında Timur’a ayrı bir yer ayrıldığına işaret etmektedir. Bu çalışma, Atatürk’ün Timur’a olan hayranlığını, bu hayranlığın nedenlerini, Türk ulus-devletinin inşası sırasında oluşturulan “Türk Tarih Tezi” ve dönemin tarih yazımı bağlamında Timur imajını ders kitapları, bağımsız eserler ve bu döneme ışık tutan diğer eserler çerçevesinde ortaya koymaktadır.


Keywords: Mustafa Kemal Atatürk, Timur, Türk Tarih Tezi, Türk Ulus-Devleti

References

  • Aka, İ.(2019). Timurlular: Orta Asya’nın parlak devri. İstanbul: Kronik Kitap. google scholar
  • Akçura, Y. (2016).Üç tarz-ı siyâset. İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
  • Althusser, L.(2019). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Andican, A. A. (2019). Emir Timur: tarih, siyaset, miras. İstanbul: Selenge Yayınları. google scholar
  • Andican, A. A. (2017). Tüzükat-ı Timuri gerçek mi ve geçerli bir birincil tarihî kaynak olarak kullanılabilir mi ?.Türkiyat Mecmuası, 27 (2), 33-83. google scholar
  • Arı, K. (2014). Atatürk, cumhuriyet ve demokrasi. Belgi, 7 (1), 953-961. google scholar
  • Atatürk’ün Bütün Eserleri (1922-1923). (2004). (C. 14). İstanbul: Kaynak Yayınları. google scholar
  • Bayur, Y. H. (1932). Şarkta intihat sebepleri, Birinci Türk Tarih Kongresi içinde (s. 485-530). İstanbul: Maarif Vekâleti Yayını. google scholar
  • Bozkurt, M. E. (1943). Aksak Demir’in devlet politikası. İstanbul: Yeni Sabah Matbaası. google scholar
  • Bozkurt, M. E. (2015). Aksak Demir’in devlet politikası. İstanbul: Kaynak Yayınları. google scholar
  • Ersanlı, B. (2006). İktidar ve tarih: Türkiye’de “resmî tarih” tezinin oluşumu (1929-1937). İstanbul: Alfa Yayınları. google scholar
  • Çiğdem, E. ve Kaymakçı, S. (2019). Tarih ders kitaplarında Timur ve Timurlular. Tarih Ders kitaplarında imajlar: devletler, halklar, kişiler içinde (s. 115-133). Şimşek, A. (Ed.). Ankara: Pegem Akademi. google scholar
  • Egeli, M. H. (1954). Atatürk’ten bilinmeyen hatıralar. İstanbul: Güven Kitabevi. google scholar
  • Eltazarov, J. (2007). İki benzer Türk büyüğü: Amir Timur ve Atatürk. Ölümünün 600. Yılında Emir Timur ve Mirası Uluslararası Sempozyumu içinde (s. 3-6). Kara, A., İşbilir, Ö. (Ed.). İstanbul: Arı Matbaacılık. google scholar
  • George, H. (1927). Cihan tarihinin umumi hatları. (Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti Heyeti, Çev.). İstanbul: Devlet Matbaası. google scholar
  • İnan, A. A. (1932). Orta Kurun tarihine umumi bir bakış, Birinci Türk Tarih Kongresi içinde (s. 405-480). İstanbul: Maarif Vekâleti Yayını. google scholar
  • Kabapınar, Y. (1992). Başlangıçtan günümüze Türk tarih tezi ve lise tarih kitaplarına etkisi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 143-177. google scholar
  • Kafesoğlu, İ. ve Deliorman, A. (1976). Tarih Lise II. İstanbul: MEB Yayınları. google scholar
  • Kocaoğlu, T. (2007). Ölümünün 600. Yılında Emir Timur ve Mirası Uluslararası Sempozyumu içinde (s. 345361). Kara, A., İşbilir, Ö. (Ed.). İstanbul: Arı Matbaacılık. google scholar
  • Koçu, R. E. (1933). Timur ve oğulları. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kütüphanesi. google scholar
  • Macit, E. (2012). Timurlu Devleti’nin askerî teşkilatı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. google scholar
  • Meydan, S. (2007). Türk tarih tezinden Atatürk milliyetçiliğine: Atatürk ve Türklerin Saklı tarihi. İstanbul: Truva Yayınları. google scholar
  • Oktay, A. İ. (1936). Büyük Temir. İstanbul: Osmanbey Matbaası. google scholar
  • Ögel, B. (1987). 16 Türk devleti hakkında. Türk Dünyası Tarih Dergisi, 4, 53-54. google scholar
  • Özel, S. (2008). Atatürk ve Atatürkçülük. İstanbul: Derin Yayınları. google scholar
  • Suçıkar, T. (2014). XV-XVII. yüzyıl Osmanlı kaynaklarında Yıldırım Bayezid ve Timur algısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). FSMVÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
  • Süslü, A. (1991). Anadolu ve Rumeli müdâfaa-i hukuk cemiyeti. İstanbul: TDV Yay. google scholar
  • Togan, Z. V. (1981).Umumî Türk tarihine giriş. İstanbul: Enderun Kitabevi. google scholar
  • Togan, Z. V. (1932). Temür Beki’in İslâmiyete bakışı. Atsız Mecmua, XIII, 7-11. google scholar
  • Togay, M. F. (1938). Turanî kavimler ve siyasî tarihlerinin esas hatları. İstanbul: Osmanbey Matbaası. google scholar
  • Turan, Ş. (2019). Atatürk’ün düşünce yapısını etkileyen olaylar, düşünürler, kitaplar. Ankara: TTK. google scholar
  • Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti. (1930). Türk tarihinin ana hatları-Kemalist yönetimin resmi tarih tezi. İstanbul: Devlet Matbaası. google scholar
  • Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti. (1931). Tarih II, orta zamanlar. İstanbul: Devlet Matbaası. google scholar
  • Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti. (1931). Türk tarihinin ana hatları (methal kısmı). İstanbul: Devlet Matbaası. google scholar
  • Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti. (1933). Orta mektepler için II. İstanbul: Devlet Matbaası. google scholar
  • Elektronik Kaynaklar google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 23.10.2021 tarihinde https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi/res-mi-simgeler/fors/ adresinden edinilmiştir. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.