9th International Congress of Turcology Proceedings Book
Two Witnesses of the Battle of Sakarya: Mustafa Kemal Pasha and Halide Edib Adıvar
Sema UğurcanAfter the Battle of Sakarya was won, Mustafa Kemal Pasha gave a speech about it to the Grand National Assembly of Turkey (September 19, 1921). Halide Edib Adıvar also depicted the Battle of Sakarya in her works titled Ateşten Gömlek, Dağa Çıkan Kurt, and Türkün Ateşle İmtihanı. Mustafa Kemal Pasha described that twenty-two day melhame-i kübra [greatest of bloody battles] with military and absolute clarity. He provided a day-by-day report of army’s formations and preparations for the battle, their deployment actions, and their advances and retreats to strategic positions. He designated that battle as the Battle of Officers. Halide Edib Adıvar provided an artistic portrayal of the 1918-1921 events in Ateşten Gömlek [Shirt Made of Fire]. As a witness to the national struggle, Halide Edib turned the soldiers, officers, and nurses she had gotten to know into characters. That epic work seems to have been written during a fever shortly after the Battle of Sakarya. A vetaran suffering from fever is who narrates the Karadağ Wars, one of the last stages of the Battle of Sakarya, alongside the experienced events. The individual aspects of the shirt made of fire burning the soldiers are also discussed. The observations, emotions, and excitement of a living witness to the Battle of Sakarya are felt in the texts “Duatepe” [Prayer Hill] and “Kırmızıtepe” [Red Hill] contained in Dağa Çıkan Kurt. These texts are as much Halide Edib’s gift to the Turkish war literature. Halide Edib took notes during the days of the national struggle and published her memories as a book six years later. Her reports, emotions, descriptions, stories, memories, dialogues, portrait galleries, and instruments of indoctrination can all be seen in the book titled Türkün Ateşle İmtihanı [The Turk’s Trial by FIre]. In this book, she talks about how the courage of the great architects of the Battle of Sakarya had given her confidence. Her books are sources of war histories as well as literary works. Mustafa Kemal Pasha also mentioned the Battle of Sakarya in his book Nutuk [Oration].
Sakarya Savaşı’nın İki Şahidi: Mustafa Kemal Paşa ve Halide Edib
Sema UğurcanMustafa Kemal Paşa Sakarya Savaşı kazanıldıktan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne hitaben bu savaş hakkında bir nutuk verir (19 Eylül 1921). Halide Edib, Ateşten Gömlek, Dağa Çıkan Kurt ve Türkün Ateşle İmtihanı’nda Sakarya Savaşını tasvir eder. Mustafa Kemal Paşa askerî ve kat’i bir vuzuh ile bu yirmi iki günlük “melhame-i kübra”yı anlatır. Ordunun oluşmasını, orduların bu savaşa hazırlanmalarını, mevzilenme hareketlerini, stratejik mevkilerde ilerleyiş ve gerileyişlerini gün gün rapor eder. Bu savaşın, zabitler savaşı olduğunu söyler. Halide Edib, 1918- 1921 olaylarını sanat yönüyle Ateşten Gömlek’te canlandırır. Millî Mücadele’yi gören Halide Edib, tanıdığı erleri, subayları, hemşireleri tipleştirir. Destansı eser, Sakarya Savaşı’ndan kısa süre sonra humma hâlinde yazılmış gibidir. Olaylarla birlikte Sakarya’nın son safhalarından Karadağ Savaşı’nı anlatan şahıs, hummalar içindeki bir gazidir. Askerleri yakan ateşten gömleğin ferdî yönleri de söz konusudur. Dağa Çıkan Kurt’ta yer alan “Duatepe” ve “Kırmızıtepe” metinlerinde Sakarya Savaşı’nın canlı şahidinin gözlemleri, duygu ve heyecanları hissedilir. Bu metinler Halide Edib’in Türk savaş edebiyatına bir hediyesi gibidir. Halide Edib, Millî Mücadele günlerinde notlar almış ve altı yıl sonra da hatıralarını kitap olarak yayınlamıştır. Rapor, duygu, tasvir, hikâye, hatıra, diyalog, portre galerisi, telkin vasıtalarının hepsi Türkün Ateşle İmtihanı kitabında görülür. Bu kitapta, Sakarya Savaşı’nın büyük mimarlarının cesaretinin kendisine güven verdiğini anlatır. Kitap, harp tarihlerine ve edebî eserlere kaynak olmuştur. Mustafa Kemal Paşa, Nutuk’ta da Sakarya Savaşı’ndan söz eder.
