9th International Congress of Turcology Proceedings Book
Uzbeks in Siberia: Siberian Bukharans and Their Commercial Activities in 16th-19th Centuries
Sümeyra ÜnalAt the end of the 14th century, 300 sheikhs who’d set out with 1,700 of Shaybani Khan’s soldiers came to the shores of Irtysh from Turkestan. These were the first Bukharans in Siberia. Their aim was to spread the religion and culture of Islam among the Siberian Tatars. Miller, Katanov and Ziyaev can be stated as the most important reference sources regarding the settlement process and fate of these people known as the Siberian Bukharans. Famous historian G. F. Miller went to Siberia for 10 years in the 18th century and returned with a rich collection of data and a unique archive; he was one of the first to talk about the Siberian Bukharans in his work Description of the Siberian Khanate. 150 years after Miller, Katanov published a translation (in Tobolsk) of Sheikh Bahaddin’s manuscript, About the Religious Struggle of the Disciples of Sheikh Bahaddin Against the Non-Russians of West Siberia, under the name Kazan University Lecture Notes. According to what is mentioned here, most of the sheikhs and soldiers who’d came to the shores of Irtysh with Shaybani Khan had died while fighting with the locals. The remaining three began to teach the local population about Islam and its worship. Thus, Islam began to spread among the Siberian Tatars in the 15th century. These settlers had come to Siberia from Turkestan and were also the first known immigrants from Turkistan to the region. This paper focuses on how the Turkestan people who’d migrated from the Turkestan lands with Shaybani Khan’s soldiers and settled in today’s Southern Siberian lands, settled permanently in the region over time as well as the commercial rights that had been granted to them.
Sibirya’daki Özbekler: Sibirya Buharalıları ve XVI.-XIX. Yüzyıllarda Ticari Faaliyetleri
Sümeyra ÜnalXIV. yüzyılın sonunda Şeybani Han’ın 1700 askeri ile birlikte yola çıkan 300 şeyh Türkistan’dan İrtiş kıyılarına geldi. Bunlar Sibirya’daki ilk Buharalılardı. Amaçları İslam dinini ve kültürünü Sibir Tatarları arasında yaymaktı. Sibirya Buharalıları olarak adlandırılan bu kişilerin bölgeye yerleşme süreci ve akıbetine dair en önemli başvuru kaynakları Miller, Katanov ve Ziyaev’dir denebilir. XVIII. yüzyılda 10 yıllığına Sibirya topraklarına gidip zengin bir veri koleksiyonuyla ve eşsiz bir arşiv ile geri dönen ünlü tarihçi G.F. Miller, Sibir Hanlığı’nın Tasviri adlı eseriyle Sibirya Buharalılardan ilk söz edenlerdendir (Miller, 1750). Miller’den 150 yıl sonra Katanov, Şeyh Bahaddin’in Müridlerinin Batı Sibirya Gayri Ruslarına Karşı Verdiği Dini Mücadele Hakkında (Katanov, 1904) adlı el yazmasının (Tobolsk’ta) Kazan Üniversitesi Ders Notları adıyla bir tercümesini yayınlamıştır. Burada bahsedildiğine göre Şeybani Han’la birlikte İrtiş kıyılarına gelen şeyhlerin ve askerlerin çoğu, yerli halkla savaşırken ölmüştür. Kalan üç kişi ise yerli nüfusa İslam’ı ve ibadetlerini öğretmeye başlamıştır. Böylelikle Sibirya Tatarları arasında İslam, XV. yüzyılda yayılmaya başlar. Türkistan’dan Sibirya topraklarına gelen bu yerleşimciler, aynı zamanda Türkistan’dan bölgeye gelen “ilk” göçmenlerdir. Bu bildirinin odak noktası Türkistan topraklarından Şeybani Han’ın askerleri ile göçüp günümüzün Güney Sibirya topraklarına yerleşen Türkistanlıların zamanla bölgede kalıcı hale gelişi ve kendilerine tanınan ticarî haklardır.
