9th International Congress of Turcology Proceedings Book

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.025   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.025    Full Text (PDF)

Hunting-Figting Scenes of Wolves in Turkish Period Rock Paintings, Obelisks and Metal Artifacts

Yaşar Çoruhlu

Wolves indisputably have a special place in the history of Turkish art. Since earliest times, they have been a part of Turks’ lives, with wolves’ depictions being based on two basic understandings: 1) their functions and activities in nature and 2) the mythical and supernatural features attributed to them. Hunting and fighting make up the basic conceptual structure that gives symbolic meaning to wolf depictions or scenes about wolves. Therefore, Turkish tribes accepted wolves as an animal ancestor or animal mother and as the representative of the positive side of dualist powers. Since the Proto Turkic peoples, the Huns and Göktürks (i.e., Kökturk / Turk / Turk Khaganate) such as the Uigurs caused the formation of a symbolist environment that extended to all early Turkish periods and even Turkish-Islamic periods. Although the finds and descriptions related to wolves are also included in the chronological periods from the Paleolithic to the Iron Age (around 1,000 BC) in Inner and Central Asia, this study will describe them in chronological order and at the same time in form and meaning. The study will attempt to address the subject starting with the foundation in the Scythian (Saka), Hun (Hsiung-nu/Hiung-nu), Göktürk, and Uigurs periods and their ties in terms of meaning. Within the framework of these issues mentioned above, the study will attempt to explain wolf depictions with regard to how they appear in rock paintings, other stone works, and metalworking art based on the hunting-fighting themes in examples of artworks or descriptions.


Keywords: rock paintings, obelisk, metalworking, wolf, Turk
DOI :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.025   IUP :10.26650/PB/AA10AA14.2023.001.025    Full Text (PDF)

Türk Devri Kaya Resimleri, Dikilitaşları ve Metal Eserlerinde Kurtların Av-Mücadele Sahneleri

Yaşar Çoruhlu

Türk sanat tarihinde “kurtların” özel bir yeri olduğu tartışma götürmez bir gerçektir. Türklerin hayatında ilk yer aldıkları zamandan bu yana kurtlar, temelde iki anlayışa bağlı olarak tasvir edilmiştir: 1. Doğadaki işlev ve faaliyetleri nedeniyle, 2. Ona atfedilen mitsel ve doğa üstü özellikleriyle.Kurt tasvirleri veya kurtlarla ilgili sahnelere sembolik anlamlarını veren temel kavramsal yapı ise “av” ve “mücadele“ dir. Bu bağlamda kurdun birtakım Türk boyları için, “hayvan ata”- “hayvan ana” olarak görülmesi, dualist güçlerinin olumlu tarafının temsilcisi olarak kabul edilmesi vs. Proto-Türkler (=Ön-Türkler) ‘den Hun ve Göktürk (=Kök-Türk / Türk /Türk Kağanlığı), Uygur gibi bütün erken Türk devirlerine ve hatta Türk-İslâm dönemlerine kadar uzanan bir sembolizm ortamının oluşmasına neden olmuştur. Kurtlarla ilgili ve konumuzla bağlantılı olabilecek buluntu ve tasvirler, İç ve Orta Asya’da, Paleolitik devirden Demir devrine (M.Ö.1000 civarı) kadar olan uzun kronolojik dönemler içinde de yer almakla birlikte, biz burada birbirini kronolojik olarak takip eden ve aynı zamanda biçim ve anlam açılarından da bağları olan, İskit (Saka), Hun (Hsiung-nu/Hsiung-nu), Göktürk ve Uygur devirlerini ön plana alarak konuyu işlemeye çalışacağız. Bildirimizde bu bahsedilen hususlar çerçevesinde, kurtların; kaya resimleri, diğer taş eserler ve metal işleme sanatında, av-mücadele temalarına bağlı olarak ne şekilde ve nasıl tasvir edildiği, sanat eserleri örneklerine veya tasvirlere dayanılarak açıklanmaya çalışılacaktır. 


Keywords: Kaya Resmi, Dikilitaş, Metal İşleme, Kurt, Türk

References

  • Alyılmaz, C. (2015). İpek yolu kavşağının ölümsüzlük eserleri. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları. google scholar
  • Amanjolov, Altay S. (2006). Türk filolojisi ve yazı tarihi (aktaran: Kenan Koç). İstanbul. google scholar
  • Anonim. (2006). Arheologiya Kazahstana, Öner. google scholar
  • Baypakov, K.M.-A. N. Mariyaşev (2008). Bayan Jurek Petroglifteri-Petroglifı Bayan-Jureka-Petroglyphs of Bayan Zhurek. Alma Ata: Sredo Yayını. google scholar
  • Bunker, Emma-C. Bruce Chatwin-Ann R. Farkas (1970). Animal style, art from east to west. New York: The Asia Society Inc. google scholar
  • Çoruhlu, Y. (1993). İslamiyet’ten önceki Türk sanatında hayvan mücadele sahneleri. Sanat tarihinde ikonog-rafik araştırmalar Güner İnala armağan içinde (s. 117-141). Ankara: H. Ü. Edebiyat Fakültesi Armağan Dizisi 4. google scholar
  • Çoruhlu, Y. (1997). Türk sanatında av sembolizmi. Arkeoloji ve sanat, 76, s. l3-25. google scholar
  • Çoruhlu, Y. (2003). Orta Asya Türk tasvir sanatındaki mücadele sahneleri ve sembolizminin Osmanlı minyatürlerindeki yeri. Osmanlı’nın dış dünyaya bakışı - 03 aralık 1999 seminer bildirileri içinde (s. 63-90). İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayınları. google scholar
  • Çoruhlu, Y. (2005). Göktürk devri kaya resimlerine bir bakış. XIV. Türk tarih kongresi-Ankara: 9-13 eylül 2002 kongreye sunulan bildiriler, C. III içinde (s. 513-524). Ankara. google scholar
  • Çoruhlu, Y. (2008). Türk sanatında ejder öldürme sahnelerinin sembolizmi. Av ve avcılık kitabı (Ed. E. Gürsoy Naskali, H. Oytun Altun) içinde (s. 103-130). İstanbul: Kitabevi. google scholar
  • Fahr-Becker, Gabriele, vd. (1999). The art of East Asia. Köln: Könemann Yayını (Baskı Fransa). google scholar
  • Fitzhugh, William W. (2009). The Mongolian deer stone- khirigsuur complex, dating and organization of a late bronze age menagerie. Current archaeological research in mongolia - papers from the first international cınference on archaeological research in Mongolia held in Ulaanbaatar, August 19th-23rd, 2007 (Ed. Jan Bemmann, Herman Parzinger, Ernst Pohl-Damdinsüren Tseveendorzh) içinde (s. 183-199). Bonn: Wor-und Frühgeschichtliche Archäologie-Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn. google scholar
  • Gryaznov, Mikhail P. (1969). Southern Siberia (Çev. James Hogarth). Geneva, Paris, Münih: Nagel Yayınları. google scholar
  • Hai, Su Bei (1994). Xinjiang Yanhua Xinjiang, Xinjiang. Urumçi: Güzel Sanatlar Yayınevi. google scholar
  • Jettmar, K. (1967). Art of the steppes-The Eurasian animal style (Çev. Ann E. Keep). Methuen-London. google scholar
  • Korol’kova, Ye. F. (2006). Vlastiteli stepey, İzdatel’stvo Gosudarstvennogo Ermitaja. St. Petersburg. google scholar
  • Mackenzie, C. (1995). From diversity to synthesis. Changing roles of metalwork and decorative style in China. Asian art-The second halı annual içinde (s. 170-187). London: Worldwide Halı Publicationsa Limited. google scholar
  • Margulan, A. H. (1986). Kazahskoe narodnoe prikladnoe İskusstvo, C. I, Alma Ata: Oner Yayını. google scholar
  • Margulan, A. H. (2003). Şıgarmaları -Sarıarkapetroglifteri. Böri totemi Beynelengen Jartas Gravuralar-U-lıtav Töniregindegi Tas Musinder / Soçineniya-Petroglifı Sarıarki. Gravurı S İzobrajeniem Volç’ego Tote-ma-Kamenniye İzvayaniya Ulıtav, C. 3-4, Alma Ata: A. H. Margulan Arkeoloji Enstitüsü Yayını. google scholar
  • Mariyashev, A. N. (1994). Petroglyphs of South Kazakhstan and Semirechye, Alma Ata: A. H. Margulan Archaeology Institute. google scholar
  • Nowgorordowa, E. (1980). Alte Kunst der Mongolei. Leipzig: E. A. Seemann Verlag. google scholar
  • Rice, Tamara T. (1965). Ancient arts of Central Asia. New York-Washington: Frederick A. Praeger Publishers. Thames And Hudson (Printed in Great Britain by Jarrold and Sons Ltd Norwich). google scholar
  • Rudenko, S. J. (1958). The mythological eagle, the gryphon, the winged lion and the wolf in the art of northern nomads. Artibus Asiae, 21, 101-122. google scholar
  • Rudenko, Sergei I. (1970). Frozen tombs of Siberia-The Pazyryk burials of iron age horsemen. (Çev. M. W. Thompson). London: J. M. Dent and Sons Ltd. google scholar
  • Samaşev, Z. (2012). Ortagasırlıg Ulı Dala Halıgtarınıng Grafikalıg Öneri-Grafiçeskoe İskusstvo Sredneve-kovıh Narodov Velikoy Stepi. Evraziyadagı Turk Murası VI-VIII G.G.-Tyurskoe Naskedie Evrazii VI-VIII V.V., L. N. Gumilev içinde (s. 37-82). Astana: Ulusal Avrasya Üniversitesi, Devlet, Nazarbayev Merkezi. google scholar
  • Ser Odjav, N. (1987). Bayan-ligiyn Hadnı Zurag. Ulaanbaatar: Şinjlek Uhaanı Akademiyn Hevlel. google scholar
  • Somuncuoğlu, S. (2008). Sibirya’dan Anadolu’ya taştaki Türkler-From Siberia to Anatolia The Turks on the rock, A / Z Yapı Yayını, İstanbul: Güngör Matbaacılık. google scholar
  • Somuncuoğlu, S. (2011). Saymalıtaş- gökyüzü atları-saimaluu-tash-sky horses, AC Yapının Katkılarıyla. İstanbul: Ege Basım Ltd. Şti. google scholar
  • Watson, W. (1995). The arts of China to AD 900. New Haven-London: Yale University Press-Pelican History of Art. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.