Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye Ekonomisi

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/B/SS10.2023.016.05   IUP :10.26650/B/SS10.2023.016.05    Full Text (PDF)

Türkiye’de Finansal Serbestleştirme Süreci: 1990’li Yıllarda Temel Uygulamalar ve Mali Göstergeler

Aysel Arıkboğa

Dünya genelinde ve özellikle yeni gelişen ekonomilerde finansal serbestleştirme süreci 1980-1990 yılları arasında tamamlanmıştır. Türkiye’de 1980’li yıllar boyunca bu yöndeki başlıca uygulamalar arasında faiz oranlarının serbestleştirilmesi, zorunlu karşılık oranlarının düşürülmesi, döviz tevdiat hesaplarının açılmasına imkân tanınması, Sermaye Piyasası Kurulunun oluşturulması, Bankalararası Para Piyasasının kurulması, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının faaliyetlerine başlaması, Merkez Bankası tarafından yürütülen açık piyasa işlemleri sayılabilir. Söz konusu gelişmelerin ardından finansal serbestleştirme açısından en önemli adımlardan biri, 1989 tarihli Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ile tam konvertibilitenin sağlanması olmuştur. Finansal serbestleştirme süreci boyunca ve takip eden on yıllık sürede 2001 krizine kadar olan dönemde devletin ekonomideki rolü ve müdahalelerinin inceleneceği bu çalışmada, öncelikle, dünyada finansal serbestleştirme sürecini hızlandıran ekonomik gelişmeler çerçevesinde ilgili sürecin teorik dayanakları ve uygulamalara ilişkin eleştirel yaklaşımlar üzerinde durulacaktır. Ardından Türkiye’de finansal serbestleştirme sürecinde devletin rolü, başlıca uygulamaları ve bu süreçte yaşanan finansal krizlerin mali göstergelere yansımaları incelenecektir.


Keywords: Finansal Serbestleştirme, Mali Kriz, Reel Kamu Harcamaları, Kamu Borçlanması, Faiz Ödemeleri

References

  • Akyüz, Y. (1993). Financial liberalization: The key issues. UNCTAD Discussion Papers, No: 56. South Centre, Reprint Series 1. Erişim adresi: http://www.southcentre.int/wp-content/uploads/2013/08/REP1_FInanci-al-Liberalization_EN.pdf google scholar
  • Akyüz, Y., Flassbeck, H., & Kozul-Wright, R. (2002). Globalization, inequality and the labour market. Geneva: UNCTAD. Erişim adresi: http://www.flassbeck.com/pdf/2002/25.10.02/GLOBALIZ.PDF google scholar
  • Arestis, P. (2004). Washington Consensus and financial liberalization. Journal of Post Keynesian Economics, 27 (2), 251-271. google scholar
  • Arestis, P. (2016). Financial liberalization, the finance-growth nexus, financial crises and policy implications. In P. Arestis & M. Sawyer (Eds.), Financial Liberalisation: Past, Present and Future (pp. 1-42). Palgrave Macmillan. google scholar
  • Bayazıtoğlu, Y., Ersel, H., & Öztürk, E. (1991). Financial market reforms in Turkey between 1980-1990. The Central Bank of the Republic of Turkey Research Department Discussion Papers, No: 9102. google scholar
  • Boratav, K. (2003). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002. 7. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
  • Boratav, K., & Yeldan, E. (2006). Turkey, 1980-2000: Financial liberalization, macroeconomic (in)stability, and patterns of distribution. In L. Taylor (Ed.), External Liberalization in Asia, Post-Socialist Europe, and Brazil (pp. 417-455). New York: Oxford University Press. google scholar
  • Demir, F. (2004). A failure story: Politics and financial liberalization in Turkey, revisiting the revolving door hypothesis. World Development, 32 (5), 851-869. google scholar
  • Demirgüç-Kunt, & Detragiache, E. (1998). Financial liberalization and financial fragility. IMF Working Paper, WP/98/83. Erişim adresi: https://www.elibrary.imf.org/view/journals/001/1998/083/article-A001-en.xm-l?lang=en&language=en google scholar
  • Epstein, G., Grabel, I., Jomo, K. S. (2004). Capital management techniques in developing countries: An assessment of experiences from the 1990s and lessons for the future. G-24 Discussion Paper Series. United Nations. google scholar
  • Ghosh, J. (2005). The economic and social effects of financial liberalization: A primer for developing countries. UN/DESA Working Papers, No: 4. Erişim adresi: https://www.un.org/esa/desa/papers/2005/wp4_2005.pdf google scholar
  • Grabel I. (1995). Speculation-led economic development: A post-Keynesian interpretation of financial liberali-zation programmes in the Third World. International Review of Applied Economics, 9 (2), 127-149. google scholar
  • Karabulut, G. (2002). Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizlerin Nedenleri. İstanbul: Der Yayınları. google scholar
  • Kose, M. A., Prasad, E., Rogoff, K., & Wei, S-J. (2006). Financial globalization: A reappraisal. IMF Working Paper, WP/06/189. Erişim adresi: https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2016/12/31/Financi-al-Globalization-A-Reappraisal-19435 google scholar
  • McKinnon, R. I. (1973). Money and Capital in Economic Development. Washington, D.C: The Brookings Institution. google scholar
  • Onaran, Ö. (2007). Capital flows, turbulences, and distribution: The case of Turkey. Intervention, 4 (2), 353-374. google scholar
  • Özatay, F. (2010). Finansal Krizler ve Türkiye. İstanbul: Doğan Kitap. google scholar
  • Prasad, E., Rogoff, K., Wei, S-J., & Kose, M. A. (2003). Effects of financial globalisation on developing count-ries: Some empirical evidence. Economic and Political Weekly, 38 (41), 4319-4330. google scholar
  • Shaw, E. S. (1973). Financial Deepening in Economic Development. New York: Oxford University Press. google scholar
  • Sönmez, S. (2003). Türkiye’de finansal serbestlik: İstikrarsızlık faktörü mü? Kalkınmanın itici gücü mü? Ekonomik Yaklaşım, 14 (49), 210-224. google scholar
  • Stiglitz, J. E. (1993). The role of the state in financial markets. The WorldBankEconomic Review, 7 (1), 19-52. Erişim adresi: https://doi.org/10.1093/wber/7.suppl_1.19 google scholar
  • Stiglitz, J. E. (2003). Globalization and Its Discontents. New York: W.W. Norton & Company. google scholar
  • Stiglitz, J. E., & Uy, M. (1996). Financial markets, public policy, and the East Asian miracle. The World Bank Research Observer, 11 (2), 249-276. google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/ekonomik-ve-sosyal-gostergeler/#1540021349004-1497d2c6-7edf google scholar
  • United Nations Conference on Trade and Development. (2000). Trade and Development Report, 2000: Global Economic Growth and Imbalances. United Nations Publication. Erişim adresi: https://unctad.org/system/ files/official-document/tdr2000_en.pdf google scholar
  • Uygur, E. (1990). Financial liberalization and the real sector in Turkey. The Central Bank of the Republic of Turkey Research Department Discussion Papers, No: 9010. google scholar
  • Williamson, J. (1990). What Washington means by policy reform? In J. Williamson (Ed.), Latin American Ad-justment: How Much Has Happened? (pp. 5-20). Washington, DC: Institute for International Economics. google scholar
  • Williamson, J., & Mahar, M. (1998). A survey of financial liberalization. Essays in International Finance, No: 211. International Finance Section, Department of Economics, Princeton University. Erişim adresi: https:// ies.princeton.edu/pdf/E211.pdf google scholar
  • World Bank. (1989). World Development Report 1989: Financial Systems and Development. New York: Oxford University Press. google scholar
  • Yeldan, A. E. (1997). Financial liberalization and fiscal repression in Turkey: Policy analysis in a CGE model with financial markets. Journal of Policy Modeling, 19 (1), 79-117. google scholar
  • Yeldan, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Yeldan, A. E. (2004). The impact of financial liberalization and the rise of financial rents on income inequality: The case of Turkey. In G. A. Cornia (Ed.), Inequality, Growth, and Poverty in an Era of Liberalization and Globalization (pp. 355-375). Oxford: Oxford University Press. google scholar
  • Yentürk, N. (1997). Finansal serbestlik ve makroekonomik dengeler üzerindeki etkileri. Ekonomik Yaklaşım, 8 (27), 131-156. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.