«Gerçekte düşüncede hürriyet ve hürriyet içinde gelişmiş düşüncelerin en rahat konuşulup savunulacağı yer üniversitelerdir.»
E. Ş. EGELİ
İstanbul Üniversitesi Rektörü 1965-1966 öğretim Yılı Açılış Konuşması
Bu kitapçık, İktisadî düşünce ve öğretide büyük bir devrim yapmış olan Das Kapitalin I. cildinin 1, ilk defa 1867 yılında, Hamburg’da Almanca olarak yayımlanışının yüzüncü yıldönümünü kutlamak amacı ile hazırlanmıştır.
İktisat bilimine katkıları ile Das Kapitalin böyle bir kutlayışa hak kazandığı reddedilmez bir gerçektir. Yeter ki esere dürüst bir bilim adamı gözü ile bakılabilsin. Biz, böyle bir sıfatı kendimizden esirgeyecek kadar mütevazi olmadığımızdan, bu kitapçığı yazdık, doktora derslerimizde okuttuk ve şimdi de yayımlıyoruz.
«Das Kapital» Üstüne Çeşitlemeler, marksizmi hiçbir zaman doğma olarak benimsememiş, fakat marxgil metod ve analizlerin İktisadî düşünce ufuklarını genişleteceğine inanmış bir iktisatçı tarafından yazılmıştır. Bize göre, ne Marx bir peygamber, ne de eseri bir kutsal kitaptır (peygamberlerin ve kutsal kitapların iktisat biliminde ne işleri var!). Ama, su götürmez bir gerçektir ki, Marx gelmiş - geçmiş iktisatçılar arasında en büyüklerinden biri, Das Kapital de tüm aydınlar dünyasında yeni bir çığır açan muazzam bir eserdir.
Dikkatli bir okuyucu bu kitapçığı okurken, yazarın Das Kapitalin L, II. ve III. ciltlerini incelerken yaptığı kişisel görüş ve yorumları, bazı çağdaş marxistlerin aksine, daima modern iktisadın ışığı altında ele aldığını görecektir. Bu gözlem doğrudur. Gerçekten, herşey gibi Marx’ın Das Kapitalde geliştirdiği fikirler de yenileşmeye ve mükemmelleşmeye muhtaç ve mahkûmdur. Bu zaten diyalektiğin baş kanunu değil midir? Şu halde, günümüzde yapılması gereken iş, 1867’nin Das Kapitaline 1967’nin merceği ile bakabilmektir. Böylece, tarihî maddecilik ve maddeci diyalektik metodlarının şahane bir uygulaması olan Das Kapital modern iktisat biliminin getirdiği analiz, teori ve modellerle daha da yenileştirilmiş ve mükemmelleştirilmiş olur. Eğer, Das Kapitalin odak noktalarından (emek-değer, ar-tık-değer analizleri) uzaklaşmadan, bir gelir, bir büyüme yada bir optimisation analizi esere katılabilirse, Das kapitalin birdenbire bir açıklık ve bir ferahlık kazanacağı aşikârdır.
Marx’ın eserine bu açıdan bakılınca, analizlerde, ister-istemez, modern iktisat biliminde yayguı olan, giderek neo-klâsik teori tarafından maharetle kullanılan, çağdaş iktisatçıların avadanlığındaki araçlardan (marjinal analiz tekniği) da yararlanmak gerekecektir. Özellikle, Das Kapitalde kullanılan aritmetiğin ilkelliği, modern iktisatçıyı analizlerinde matematik kullanmaya zorlamaktadır. Bu bakımdan biz de, Das Kapital üstündeki yorumlarımızı matematik melodin yapmayı uygun bulduk.
«Das Kapital-» Üstüne Çeşitlemeler içindeki her bölüm Das Kapitalin bir cildine tekabül etmektedir.
Eserin I. cildi genellikle bir değer analizidir. Şu anlamda ki, bu ciltde değer, artık-değer, ücretler, yani millî gelirin belirlenmesi ve bölüşümü incelenmiştir.
II. cilt bir denge ve tutarlılık analizidir. Araştırma konusu, üretim ve yoğaltım kesimleri arasındaki dengenin nasıl gerçekleşeceğidir.
III. cilt kabataslak bir optimisation analizidir. Bu ciltde, artık-değer haddi, sermayenin organik birleşimi ve kâr haddi (dolayısı ile ekonominin büyüme haddi) arasındaki fonksiyonel ilişkiler incelenmiştir.
Kitapçığın birinci bölümdeki fikirlerimizi, ilk önce 1967 güz sömestresinde Orta-Doğu Teknik Üniversitesi’nde verdiğimiz bir konferansta ortaya attık. Nazik davetleri ve değerli tenkitlerinden dolayı O.D.T.Ü.ndeki arkadaşlarıma teşekkür ederim.
İkinci bölüm, birinci ve üçüncü bölümlere ilişkin olarak I. Ü. İktisat Fakültesi doktora derslerinde geliştirilmiştir.
Üçüncü bölüm ise, daha önce (1964) İktisat Fakültesi Dergi-si’nde yayımlamış olduğumuz «Marxgil Muvazeneli - Büyüme Hakkında» adlı makalemizden, üzerinde bazı değişiklikler yapılmak sureti ile alınmıştır. |
