Nursing and Ethics

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/B/CH17CH24.2024.002.03   IUP :10.26650/B/CH17CH24.2024.002.03    Full Text (PDF)

Ethical Decision-Making Process

Nuray Turan, Semiha Küçükaydınoğlu

Today, with the development of science and technology, nursing care is becoming more complex. Therefore, the situations that require decision-making continue to increase and diversify. In this process, moral problems become more difficult to solve as they touch human life. Nurses may face many ethical problems during their professional practice. It is extremely important professionally and socially for nurses to decide on these problems within the framework of ethical principles. Therefore, ethical decision-making is one of the basic skills every nurse should have and is aimed to be acquired by undergraduate students. At the same time, nurses need to develop their ethical decision-making skills in order to make the right decisions in critical ethical issues. As a representative of a profession, nurses make decisions and take actions in line with professionally acceptable standards and ethical principles. Decisions made by nurses are affected by many factors that nurses have. Ethical decisions improve the nurse’s ability to distinguish between personal and professional values. There are some basic characteristics that a nurse should have in order to make effective ethical decisions. These are critical thinking, moral imagination, ethical awareness, moral reasoning, moral integrity, sensitivity, compassion, caring, responsibility, empowerment, patience, and willingness to counsel. In order to be able to define and analyze ethical problems and ethical dilemmas correctly, nurses should know the concepts of ethical decision-making, the factors affecting ethical decision-making, ethical principles, theories, and approaches, and benefit from decision-making models in the decision-making process.


Keywords: Ethical dilemma, ethical decision, ethical principle, problem-solving, decision model, nursing
DOI :10.26650/B/CH17CH24.2024.002.03   IUP :10.26650/B/CH17CH24.2024.002.03    Full Text (PDF)

Eti̇k Karar Verme Süreci̇

Nuray Turan, Semiha Küçükaydınoğlu

Günümüzde bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte, hemşirelik bakımı daha karmaşık hale gelmektedir. Bu nedenle, karar vermeyi gerektiren durumlar, artmaya ve çeşitlenmeye devam etmektedir. Bu süreçte, ahlaki problemler, insan yaşamına dokunduğu için çözülmesi daha güç hale gelmektedir. Hemşireler, mesleki uygulamaları sırasında birçok etik sorunlarla karşı karşıya kalabilmektedir. Hemşirelerin bu sorunlara etik ilkeler çerçevesinde karar verebilmesi mesleki ve sosyal açıdan son derece önemlidir. Dolayısıyla; etik karar verme, her hemşirenin sahip olması gereken ve lisans düzeyinde öğrenciye kazandırılması hedeflenen temel becerilerden biridir. Aynı zamanda; hemşirelerin, kritik etik sorunlarda doğru kararlar verebilmeleri için etik karar verme becerilerini geliştirmeleri gerekmektedir. Hemşireler bir mesleğin temsilcisi olarak, mesleki kabul edilebilir standartlar ve etik ilkeler doğrultusunda kararlar alarak eylemlerde bulunmaktadırlar. Hemşirelerin verdikleri kararlar, hemşirenin sahip olduğu birçok faktörden etkilenmektedir. Etik kararlar, hemşirenin kişisel ve profesyonel değerlerini birbirinden ayırt etme yeteneğini geliştirir. Etkin etik kararlar verebilmesi için hemşirenin sahip olması gereken bazı temel özellikler vardır. Bunlar; eleştirel düşünme, ahlaki hayal gücü, etik farkındalık, ahlaki muhakeme, ahlaki bütünlük, hassasiyet, şefkat, önemseme, sorumluluk, güçlendirme, sabır ve danışmanlık vermede istekliliktir. Hemşireler, etik problemleri ve etik ikilemleri doğru bir şekilde tanımlayabilmeleri ve analiz edebilmeleri için etik karar verme sürecine ilişkin kavramları, etik karar vermeyi etkileyen faktörleri, etik ilke, kuram ve yaklaşımları bilmeli, karar verme sürecinde karar verme modellerinden yararlanmalıdır. 


Keywords: Etik ikilem, etik karar, etik ilke, problem çözme, karar verme modeli, hemşirelik

References

  • Acaroğlu, R. (2003). Bakımda etik. II. Uluslararası IX. Ulusal Hemşirelik Kongresi kongre kitabı İçinde. İstanbul: İ.Ü Basım ve Yayınevi Müdürlüğü. google scholar
  • Ahmedi, S., & Shahbazi, S. (2020). Impact of social problem-solving training on critical thinking and decision making of nursing students. BMC Nursing, 19, 94. google scholar
  • Akça, N.K. ve Taşçı, S. (2009). Hemşirelik eğitimi ve eleştirel düşünme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 187-196. google scholar
  • Akyol, A. (1997). Etik ve hemşirelik. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 13(1-3), 165-175. google scholar
  • Arkaz, G. (2020). Sağlık hukukunda hastanın tedaviyi ret hakkı (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
  • Aydın, G.Ö. (2021). Hemşireliğin etik yönü. Ünsal, A. (Ed.), Hemşirelik tarihi deontoloji ve etik kitabı İçinde (s.278-295). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık. google scholar
  • Bağ, B. (2021). Normatif etiğin izinde psikiyatrik bakım. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 29(2), 278-89. google scholar
  • Beltrami, E.J., & Grant-Kells, J.M. (2023). Consulting chatgpt: ethical dilemmas in language model artificial intelligence. [published online ahead of print, 2023 Mar 10]. Journal of the American Academy of Dermatology, https://doi.org/10.1016/j.jaad.2023.02.052 google scholar
  • Birol L. (2016). Hemşirelik süreci. Akademisyen Kitabevi: İstanbul. google scholar
  • Birol, L. (2007). Hemşirelik süreci (8. bs.). İzmir: Etki Matbaacılık Yayıncılık. google scholar
  • Burkhardt, M.A., & Nathaniel,A.K. (2013). Ethics and issues in contemporary nursing. USA: Cengage Learning. google scholar
  • Coşkun, E.Y. (2021). Etik karar verme, ilke ve sorumluluklar. Ünsal, A. (Ed.), Hemşirelik tarihi deontoloji ve etik kitabı İçinde (s. 296-315). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık. google scholar
  • Çam, S., Tümkaya, S. ve Yerlikaya, E.E. (2011). Kişilerarası Problem Çözme Envanteri’nin yetişkin örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1703-1724. google scholar
  • Çerçi,S., Uyurdağ, N. ve Reyhanoğlu, N. (2022). Sorumlu hemşirelerin sorun çözme ve klinik karar verme becerilerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 9(3), 427-437. google scholar
  • Dönmez, A., Yeyğel, Ç. Ve Kılınç, D. (2022). Sağlık hizmet uygulamalarında etik karar verme süreci sağlık ve etik karar. İZTÜ Tıp ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 65-74. google scholar
  • Erdoğan, İ. (2006). Medya ve etik: eleştirel bir giriş. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 23, 1-26. google scholar
  • Erişen, M. ve Sivrikaya, S.K. (2017). Manevi bakım ve hemşirelik. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 184-190. google scholar
  • Erkuş, G. (2018). Etik eğitiminde standart hasta kullanımının hemşirelik lisans öğrencilerinin ahlaki duyarlılık, ahlaki muhakeme ve etik karar verme becerilerine etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. google scholar
  • Gayır, G.B. (2020). Sağlık çalışanlarının demografik özellikleri ile aydınlatılmış onam algıları arasındaki ilişki: bir araştırma. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 7 (16), 15-40. google scholar
  • Guo, K.L. (2020). DECIDE: A decision-making model for more effective decision-making by health care managers. Health Care Manag (Frederick), 9(3),133-141. google scholar
  • Gül, Ş. (2022). Hemşirelikte etik sorunlar ve etik karar verme süreci. Yalım, N.Y. ve Baykara, Z.G. (Ed.), Hemşirelik ve etik kitabı İçinde (s. 51-63). Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevi. google scholar
  • Gün, M. (2020). Türkiye’de klinik araştırma etik kurullarının yapılanmaları. Lokman Hekim Dergisi, 10(2), 269-279. google scholar
  • Holtz, H., Heinze, K., & Rushton, C. (2017). Interprofessionals’ definitions of moral resilience. Journal of Clinical Nursing, 27 (3-4), 488-494. google scholar
  • İyicil, A.G. (2021). Sağlık sektörü çalışanlarının pandemi sürecindeki çalışma yükümlülüklerinin iş ahlakı kapsamında değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 158-186. google scholar
  • Jantzen,D.C., Newton,L., Dompierre,K.A., & Sturgill,S. (2023). Promoting moral ımagination in nursing education: ımagining and performing. Nursing Philosophy, e12427. https://doi.org/10.1111/nup.12427 google scholar
  • Jonsen, A.R., Siegler, M., & Windslade, W.J. (2012). The four topics: Case analysis in clinical ethics. In Bioethics: An ıntroduction to the history, methods, and practice (s.172-175). Canada: Jones and Barlett Learning. google scholar
  • Kahraman, L. (2020). Kamu yönetiminde etik kültür ve etik liderlik: kamu görevlileri etik kurulu üzerinden bir inceleme (Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman. google scholar
  • Karadağlı, F. (2016). Profesyonel hemşirelikte etik. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(3), 197-200. google scholar
  • Karar verme. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr google scholar
  • Karataş, P., Çalışır, H. ve Karabudak, S.S. (2020). Ailenin güçlendirilmesi ve pediatri hemşireliğinde uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(3), 200-205. google scholar
  • Kaya, A. ve Şendir, M. (2021). Hemşirelik eğitimi ve uygulamalarında eleştirel düşünme stratejileri ve boyutları. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 4(3), 163-168. google scholar
  • Kızıltepe, S. K. ve Koç, Z. (2019). Hemşirelikte ahlaki sıkıntı ve nedenleri. Türkiye Biyoetik Dergisi, 6(1), 5-12. google scholar
  • Küçük, S., Uysal, N., Çalbayram, N.Ç., Kahriman, İ., Altundağ, S. ve Gönenç, İ. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin etik karar verme düzeyleri ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 157-162. google scholar
  • Lamb, C., & Pesut, B. (2021). Conscience and conscientious objection in nursing: a personalist bioethics approach. Nursing Ethics, 28(7-8), 1319-1328. google scholar
  • Melin-Johansson, C, Palmqvist, R., & Rönnberg, L. (2017). Clinical intuition in the nursing process and decision-making—A mixed-studies review. Journal of Clinical Nursing, 26, 3936-3949. https://doi.org/10.1111/ jocn.13814 google scholar
  • Nathaniel, A.K. (2006). Moral reckoning in nursing. Western Journal of Nursing Research, 28(4), 419-438. google scholar
  • Ok, M.Ç. (2019). Ahlaki öfke ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Muhakeme Dergisi, 2(2), 19-28. google scholar
  • Omay, M. (2020). Ahlaki statü kavramı ve teorileri. Temaşa Felsefe Dergisi, 14, 201-217. google scholar
  • Oran, N.T., Yüksel, E. (2015). Kültürlerarası hemşirelik ve etik. Turkiye Klinikleri Journal Public Health Nurs-Special Topics, 3, 7-13. google scholar
  • Özgönül, M.L., Arda, B. ve Dedeoğlu, C. (2019). Tıp etiği ve hukuk açısından tıbbi hata, malpraktis ve komplikasyon kavramlarının değerlendirilmesi, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics, 27(1), 48-56. google scholar
  • Raymond, L.C. & Profetto. M.J. (2005). Nurse educators’ critical thinking, reflection and measurement. Nurse Education in Practice, 5, 209-217. google scholar
  • Rushton, C.H., & Thompson, L. (2020). Moral outrage: Promise or peril?. Nursing Outlook, 68, 536-538. google scholar
  • Shirazi,F., & Heidari,S. (2019). The relationship between critical thinking skills and learning styles and academic achievement of nursing students. The Journal of Nursing Research, 27 (4), 1-7. google scholar
  • Sucu, G., Dicle, A. ve Saka, O. (2012). Hemşirelikte klinik karar verme, etkileyen etmenler ve karar verme modelleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(1), 52-60. google scholar
  • Şahbaz, G., Yücesoy, H., Akın, Ö. ve Erbil, N. (2022). Malpraktis ve sağlık profesyonellerinin sorumlulukları. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 4(2), 85-90. google scholar
  • Taş, D. (2019). Peplau’nun kişiler arası ilişkiler teorisi ile acil serviste bir multipl skleroz olgusu. Türkiye Klinikleri Journal of Internal Medicine, 4(3), 154-60. google scholar
  • Taşçı, S. (2005). Hemşirelikte problem çözme süreci. Sağlık Bilimleri Dergisi, 14 (Ek Sayı: Hemşirelik Özel Sayısı), 73-78. google scholar
  • Tosun, H. (2021). Sağlık bakım uygulamalarında etik duyarlılık. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 3(1), 101104. google scholar
  • Turan, N. ve Kaya, N. (2023). Hemşirelik uygulamalarında etik. Karagözoğlu, Ş., Demiray, A. ve Doğan, P. (Ed.), Temel hemşirelik uygulama için esaslar kitabı İçinde (s.398-417). Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri. google scholar
  • Türk Dil Kurumu. (TDK). (2023). Erişim Adresi: www.tdk.gov.tr/index google scholar
  • Türk Hemşireler Derneği. (2009). Hemşireler için etik, ilke ve sorumluluklar (s.1-9). Ankara: Türk Hemşireler Derneği Yayınları. Erişim Adresi: https://www.thder.org.tr/hemsireler-icin-etik-ilke-ve-sorumluluklar google scholar
  • Park, E.J. (2012). An integrated ethical decision-making model for nurses. Nursing Ethics, 19(1), 139-159. http:// dx.doi.org/10.1177/0969733011413491 google scholar
  • Utlu, N. (2016). Hastane ortamında hemşirelerin etik yaklaşımı ve etik ikilemler. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 29, 17-35. google scholar
  • Velioğlu, B. (1998). Hemşirelik eğitiminde esaslar. II. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Sempozyumu, İstanbul. google scholar
  • Yalçın, G.Ç. ve Tunç, G. (2022). Yönetici hemşirelerin değişen rolleri. Artuklu International Journal of Health Sciences, 2(2), 23-30. http://dx.doi.org/10.29228/aijhs.19 google scholar
  • Yıldırım, B. ve Özkahraman, Ş. (2011). Hemşirelikte problem çözme. SDÜ. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 155-159. google scholar
  • Yıldırım, G., Özden, D. ve Karagözoğlu, Ş. (2013). Ahlaki sıkıntı: Türkiye’de sağlık alanında gündeme gelmeyen bir boyut. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 35, 318-325. google scholar
  • Yıldız, F.T. (2021). Hemşirelikte deontoloji. Ünsal, A. (Ed.), Hemşirelik tarihi deontoloji ve etik kitabı içinde (s.50-57). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık. google scholar
  • Yılmaz, Ş. (2022). Temel tıp etiği ilkeleri. Yalım, N.Y. ve Baykara, Z.G. (Ed.), Hemşirelik ve etik kitabı içinde (s.51-63). Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevi. google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.