Şehirlerin en çok olduğu ülkelerde bile bu tür yerleşmeler ülke yüz-ölçümünde yüzde bir ya da iki kadar yer kaplarlar. Dolayısıyla mekân büyüklüğü, ya da genel olarak araziden faydalanma açısından pek önemli sayılmazlar. Ancak bugün dünya nüfusunun yaklaşık olarak üçte biri şehirlerde yaşamaktadır. Dahası bu küçük alanlar hemen bütün dünyada araziden faydalanma biçimlerini yönlendiren merkezlerdir. Gerçekten gerek dünya gerek ülke ölçüsünde olsun, küçük alanlar halinde olan şehirler üretim ve tüketim başta olmak üzere çeşitli fonksiyonlar, hizmetler ve idari faaliyetlerin yer aldığı ya da kontrol edildiği merkezlerdir. Günümüzde eskiden var olan şehirlerin daha da büyümeleri yanı-sıra yeni yeni şehirlerinde ortaya çıktığı bilinmektedir. Şehirleşme olarak adlandırılan bu olayın dikkat çeken bir yönü de özellikle gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelerdekinden çok daha hızlı cereyan etmesidir. Kuşkusuz şehirleşmenin önemli bir başka yönü de özellikle büyük şehirlerde ortaya çıkan türlü sorunlardır. Ülke ya da dünyada araziden faydalanmanın türlü biçimlerini dolaylı ya da dolaysız, planlı ya da plansız olarak etkileyen, yönlendiren şehirlerin, özellikle gelişmekte olan ülkelerde kendi büyümelerini kontrol edemedikleri bir gerçektir.
Bu küçük çalışmada gerek büyük şehirlerin daha da büyümeleri, gerek yeni yerleşmelerin şehir haline gelmeleri biçiminde olsun, hızlı bir şehirleşme süreci içinde olan Türkiye'nin en büyük şehrinde şehirleri yaratan ve de büyümelerini sağlayan nüfus hareketlerinin belirli bir devrede (1965-1975) bir coğrafi incelenmesi yapılmıştır. Dolayısıyla nüfus artışı ve dağılışının mekân içindeki değişimi, şehir ve çevresinde coğrafi görünümdeki yansımaları ve de başlıca ilişkileri üzerinde durulmuştur. |
