Studies on Mawlawiyah, Mawlana and Sheikh Ghalib
A Comparative Analysis of Sheikh Ghalib’s Annotation of Cezîre-i Mesnevî
Seda Uysal BozaslanThe tradition of annotation gained a foothold in the Islamic tradition due to the annotation of religious works of tafsir, hadith, fıqh, and kalam, and of scientific works in the fields of logic, prosody, philosophy, rhetoric, and medicine. In Turkish literature, Arabic and Persian works - both literary and religious - were annotated too. One such work is Mawlana Jalâl al-Dîn Muhammad Rûmî’s Mathnawi-i Manawi. It was particularly in the 16th and 17th centuries that translations and annotations of Mathnawi increased in number. Among several works on Mathnawi, anthologies written by compiling couplets from Mathnawi based on the interrelatedness of their meaning hold a significant place. Yûsuf-ı Sîne-çâk’s Jazeera-i Mathnawi is one of the most important of these anthologies. The last annotations of this work, on which annotations were written over the centuries, was penned by Sheikh Ghalib, who was numbered among the most outstanding poets and annotators of the 18th century. The earliest manuscripts of Sheikh Ghalib’s work date back to 1791-2 C.E. This study, in which the comparative method is employed, explores which aspects of Ghalib’s Sharh-i Jazeera-i Mathnawi distinguish it from other annotations of Jazeera-i Mathnawi and why no other annotation was written after it. The study’s findings suggest that the main aspects that answer these questions are Ghalib’s methodology that was unprecedented for his time and the diversity of sources that inform his writing.
Şeyh Galip’in Cezîre-i Mesnevî Şerhi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme
Seda Uysal BozaslanŞerh geleneği, İslam geleneğinde hem fıkıh, kelam, hadis, tefsir gibi dinî metinler hem de mantık, felsefe, tıp, aruz, belagat, gibi ilmî konulu metinlerle ilgili mensur ve manzum metinlerin şerhleriyle ivme kazanmıştır. Türk edebiyatında edebî ve dinî nitelikli Arapça ve Farsça eserlerin şerh edildikleri bilinmektedir. Bu tip eserlerden biri Mevlana Celaleddin Rumî’nin Mesnevi-i Manevi’sidir. Mesnevi tercüme ve şerhlerinde özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda bir artış gerçekleşmiştir. Mesnevi üzerine yapılan bu çalışmalar arasında ilgili beyitlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan seçkilerin şerhleri olan intihab şerhleri önemli bir yere sahiptir. Yûsuf-ı Sîne-çâk’in eseri Cezîre-i Mesnevî, söz konusu seçkilerin en önemlilerindendir. Çeşitli yüzyıllarda farklı şarihler tarafından şerh edilen bu eserin son şerhi Şeyh Galip tarafından kaleme alınmıştır. Şeyh Galip’in eseriyle ilgili tespit edilebilen yazmalar M. 1791-92 tarihini göstermektedir. Karşılaştırma yönteminin esas alındığı bu çalışmada 18. yüzyılın öne çıkan şair ve şarihlerinden Şeyh Galip’in Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’sini diğer Cezîre şerhlerinden ayıran nitelikleri üzerinde durulmuş ve ondan sonra başka bir şerh yazılmamasının nedenleri tartışmaya açılmıştır. Çalışmanın sonucunda Galip’in Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’sini diğer şerhlerden farklı kılan özelliklerin onun dönemini aşan yöntemi ve eserini besleyen kaynakların çeşitliliğiyle ilgili olduğu tespit edilmiştir.
