İstanbul Hukuk Fakültesi mecmuasının 1986 ve 1987 yıllarına ait sekiz sayısını ihtiva eden bu cildi; eski öğrencileri ve bugünkü meslektaşları tarafından, asistan, doçent, profesör ve Ordinaryüs profesör sıfatlarıyla üniversite öğretim mesleğinde ellinci altın yılını idrak etmiş bulunan Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer’e armağan edilmiştir. Böylece, mecmuamızın yayın kurulu üyesi ve başkanı olarak 1985 yılına kadar aralıksız hemen de kırk seneyi aşan bir süreyle hizmet vermiş bulunan hocamıza, mecmuamız da şükran duygularını ifade etmiş olmaktadır.
Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer 10 Şubat 1918 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Babası merhum istihkâm mümtaz binbaşısı öğretmen Cemal Dönmezer ve annesi merhume Fatma hanımdır.
Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer 1934 - 1935 ders yılında İstanbul Erkek Lisesinden birincilikle, 1937 - 1938 ders yılında Fakültemizden gene birincilikle mezun olmuş; mezuniyetinin hemen ertesi günü Ceza Hukuku kürsüsü asistanı olarak atanmış, 1941 yılında pekiyi derece ile Hukuk Doktoru ünvanını almış, 1942 yılında Ceza Hukuku doçentliğine atanmıştır; 1946 - 1948 yıllarında ziyaretçi öğretim üyesi olarak Amerika'nın İllinois Üniversitesine gönderilmiş ve Prof. Donald Taft ile birlikte çalışarak Kriminoloji dalında uzmanlık kazanmıştır. Dönmezer 1949 yılında profesör, 1957 yılında Ordinaryüs Profesörlüğe terfi etmiştir. 1053 yılında Hukuk Fakültesi dekanlığına seçilmiş, fakültemizi uzun süre Üniversite senatosunda ve üniversitemizi Üniversiteler arası kurulda temsil etmiştir. Dönmezer 1943 yılında İstanbul Hukuk
Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Enstitüsünün kurulması çalışmalarına katılmış, bu hususta görevli komisyonun raportörlüğünü yapmış ve 1955 yılında aynı Enstitünün müdürlüğüne seçilmiş ve bir yıllık süre hariç bu araştırma merkezinin 1985 yılına kadar başında bulunmuştur. Enstitü ve araştırma merkezinin Dönmezer’in müdürlüğünde en parlak dönemini yaşadığını, yayınlanan araştırma sonuçları, eserler, tertiplenen sempozyumlar, yıllık tartışmalı konferanslar ve milletler arası toplantılarla, dünya ilim âleminde itibarlı bir kurum niteliğini kazandığını belirtmek bir kadirşinaslık borcudur. Dönmezer Fakültemizde 1955 yılından 1985 yılına kadar Ceza Hukuku ve Ceza Usul Hukuku kürsüsü direktörlüğünü ve Yüksek Öğretim Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra, ana bilim dalı başkanlığını ve Fakültemizin kamu hukuku bölümü başkanlığını yapmıştır.
Dönmezer’in öğretim faaliyetinin kısa özeti şöylece belirtilebilir: Dönmezer Fakültemizde Ceza Hukuku (genel hükümler), Ceza Hukuku (özel hükümler), Kriminoloji ve Ceza Muhakemeleri Usulü derslerini; İktisat Fakültesine bağlı Gazetecilik Enstitüsünde Basın Hukuku derslerini okutmuştur. Bu Enstitünün rektörlüğe bağlı bir Yüksek Okul olmasından sonra da bir süre Sosyoloji dersini okutmuştur. 1961 yılında İstanbul Ticarî ve İktisadî Bilimler Akademisinde Sosyoloji dersini okutmaya memur edilmiş ve bu görevi 1980 yılına kadar sürdürmüştür. Aynı Akademiye bağlı Gazetecilik Yüksek Okulunda Basın Hukuku, Sosyoloji, Ceza Hukuku derslerini keza okutmuştur. Üniversitemiz Siyasal Bilgiler Fakültesinde, 1983 yılından itibaren «Toplumbilim» ve «Türkiye’nin Toplumsal Yapısı» dersleri de Dönmezer tarafından verilmektedir. Dönmezer 1984 yılından itibaren de Marmara Üniversitesi Hukuk fakültesinde Ceza Hukuku ve Sosyoloji derslerini vermektedir.
1985 yılı Şubat ayında yaş sebebiyle emekli olan Dönmezer hiç aralık vermeksizin öğretim faaliyetlerine devam etmiş ve o tarihten bu yana sözleşmeli öğretim üyesi olarak İstanbul Hukuk, Siyasal Bilgiler ve Marmara Hukuk Fakültelerinde yukarda belirtilen öğretim görevlerini yapmakta devam etmiştir. Dönmezer ayrıca adı geçen üç fakültede yüksek lisans ve doktora derslerini de vermektedir.
Dönmezeri’n fevkalâde yoğun bir yayın faaliyeti vardır: Hocamızın Ceza Hukuku alanında yayınladığı müteaddit kitaplar ülkemizde klâsik eser niteliğini kazanmıştır. Prof. Dr. Sahir Erman’la birlikte kaleme aldığı üç ciltten oluşan «Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku» adlı eser bugüne kadar on değişik bası yapmıştır. «Kişilere ve Mala Karşı Cürümler» adlı eseri 12. basısını idrak etmiştir. «Genel Âdaba ve Aile Düzenine Karşı Cürümler» adlı eseri 5. bası yapmıştır. «Ceza Hukuku Özel Kısım Devlet İdaresine Karşı Cürümler» adlı eseri tükenmiş bulunmaktadır.
Dönmezer Basın Hukuku dalını Türkiye’ye getirmiş olan bir yazardır. Bu dalda «Matbuat Suçları» adlı eseri 1945 yılında yayınladıktan sonra, bugüne kadar dört bası yapan «Basın ve Hukuku» adlı eserini neşretmiştir. Dönmezer’in basın dalında ayrıca İngilizce Fransızca ve Türkçe olarak yayınlanmış çok sayıda araştırma ve makalesi vardır. Bu etütlerinden birisi Avrupa Konseyince İngilizce ve Fransız-caya çevrilerek yayınlanmıştır. Dönmezer. yukarda değinildiği üzere Amerika’dan avdetinden sonra Fakültemizde Kriminoloji dersini okutmaya başlamış ve bugüne kadar yedi basısı yapılan ve tek eser niteliğinde kalan «Kriminoloji» adlı eserini kaleme almıştır.
Dönmezer 1962 yılında «Sosyoloji» adlı eserini neşretmiş ve bu eser bugüne kadar on ayrı bası yapmıştır. Dönmezer’in ayrıca merhum Prof. Şensoy ile ve Prof. Erol Cihan ve Prof. Duygun Yarsuvatla birlikte yayınladığı eserleri de mevcuttur.
Dönmezer’in İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuasında, Baro Dergisinde, Adalet Dergisinde ve diğer yabancı ve yerli hukuk mecmualarında, kollektif eserlerde Fransızca, İngilizce ve Türkçe olarak yayınlanmış sayısı yüzleri çok aşan inceleme ve araştırması ve millî ve milletlerarası kongre ve konferanslara ve sempozyumlara sunulmuş çok sayıda tebliği vardır. Bunların listesi ayrıca küçük bir kitap teşkil edebileceğinden bu tanıtma yazısına, hocamızın eserlerine ait bir kısım eklenememiştir.
Dönmezer’in 1938 yılından beri gündelik gazetelerde, güncel konular üzerinde, hukukî ve sosyal meselelerde düşünce ve değerlendirmelerini yansıtan haftalık makaleleri yayınlanmaktadır. Bunların sayısı binleri çok aşmıştır. Hocamız bu yayın faaliyetini bugün de aynı yoğunlukta olarak sürdürmektedir.
Dönmezer’in, yukarda özeti verilen akademik ve bilimsel faaliyetleri dışında devlet tarafından teşkil edilen uzmanlık komisyonlarında yerine getirdiği birçok faaliyetleri olmuştur. Dönmezer hukuk metinlerini hazırlamak veya geliştirmek maksadıyla kurulan bu komisyonların raportörlüğünü ve çoğunun başkanlığını yapmıştır. Bu hususta bir iki misal vermek gerekirse şunlara işaret edilebilir: Dönmezer 1950 yılında «Antidemokratik Kanunları ayıklamak» maksadıyla kurulan Bakanlıklar arası komisyonun raportörlüğünü yapmıştır. Basın Kanunu’nun hazırlanması ve geliştirilmesi amacıyla muhtelif tarihlerde kurulmuş müteaddit komisyonların başkanlığını yapmıştır. Ceza kanunlarını tâdil komisyonlarında bulunmuştur. 1961 Anayasa Tasarısını hazırlayan İstanbul Komisyonunu kurduğu ve basın ve ceza hukukuna ait hükümlerin hazırlanmasıyla görevlendirdiği komisyonun başkanlığını yapmıştır. 1951 ve 1961 Af kanunlarını hazırlayan komisyonların raportörlüğünü yapmıştır. 1950 -1957 tarihleri arasında mevzuatı geliştirme maksadıyla kurulan bütün komisyonlara katılmıştır. 1982 Anayasası hakkında İstanbul Hukuk Fakültesi görüşünü hazırlayan komisyona başkanlık etmiştir. 1982 Anayasasının hükümlerini Basın Kanunu’na yansıtmakla görevlendirilen Bakanlıklar Arası Komisyona katılmıştır. 1985 yılında yeni Türk Ceza Kanunu Ön Tasarısını hazırlamakla Adalet Bakanlığınca görevlendirilen büyük komisyonun başkanlığına seçilmiş ve üç yıl süren çalışmalardan sonra hazırlanan öntasarı Bakanlığa sunulmuştur.
Dönmezer’in Ceza hukuku, Kriminoloji ve Sosyoloji alanlarında milletlerarası etkinlikler bakımından çalışmaları hususunda da şu misaller verilebilir: Dönmezer milletlerarası Kriminoloji Derneği İdare Kurulu üyeliğine, Milletler arası Sosyoloji Derneği üyeliğine, Monaco Adlî Tıp Komisyonu üyeliğine seçilmiştir. Avrupa Konseyi Bilimsel Kriminoloji k Konsey üyeliğine, Konseyin yetkili organınca seçilmiş ve 1975 - 1980 yılları arasında bu görevi yerine getirmiştir; Avrupa Konseyince «Polis ve Suç Önlenmesi» konulu milletlerarası konferansı tertiplemekle görevlendirilmiş ve bu konferansa başkanlık etmiştir. Dönmezer’in ayrıca davet olunduğu çok sayıda milletlerarası Kollokyum ve Sempozyum vardır. Bu toplantılarda başkanlık görevini de yerine getirmiştir.
Dönmezer ayrıca muhtelif tarihlerde Amerika, Kanada, Fransa, Hollanda, İran Pakistan Üniversitelerinde konferanslar vermiştir.
Dönmezer halen de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Marmara Hukuk Fakültesindeki derslerine devam etmektedir. Yüksek öğretim Kurulunun teklifi üzerine sayın Cumhurbaşkanınca «Radyo ve Televizyon Yüksek Kurulu» üyeliğine de atanmış bulunmaktadır. Ord. Prof. Dr. Dönmezer’in biyografisi hakkındaki bu notu bitirmeden, hocamızın Türk Eğitim Vakfının kuruluşunda etkin rol oynadığını, Vakıf senedini hazırladığını, yedi kurucudan birisi olduğunu, halen de vakıf mütevelli heyeti üyesi olarak hizmet vermekte bulunduğunu açıklamak uygun olacaktır.
Bilimsel çalışmalarını, öğretim faaliyetlerini, devlete verdiği istişare görevlerini, milletlerarası alandaki etkinliklerini, yayın faaliyetlerini eksilmeyen bir enerji ile bugün de sürdüren hocaların hocası Dönmezer’e ve onun çalışmalarında en büyük yardımcısı muhterem eş: Merih Dönmezer hanımefendiye uzun ömür ve mutluluklar diliyoruz. Hocamızın öğreticilik mesleğinde idrak eylediği ellinci altın yılını kutluyoruz. Bundan sonra da ilme, ülkemize ve gençlerimize yararlı hizmetler vermekte devam etmesini temenni ediyoruz. |
