En büyük şairlerimizden Fuzuli’nin Sıhhat ve Maraz risalesine çok merak etmiş, Lebib ve Ahmet Hamdi efendilerin Türkçeye terceme edilmiş matbu risalelerini gözden geçirmiş, lâkin bir şey anlayamamıştım. Maksadım bunun Türkçesini okuyup Fuzuli’nin fikirlerini hülâsa etmekti. Mevzuu vuzuhsuz terceme edilmelerinden kavrıyamadım. Nihayet bu niyetimi değerli âlimimiz benim 35 senelik mektep arkadaşım halen Ankara Tarih, Dil ve Coğrafya fakültesi tedris heyetine dahil bulunan Baki Gölpınarlı’ya açtım ve Türkçesinden bir hülâsa yapmasını reca ettim. Ben sana onu Farsçasından yeniden terceme edeyim, daha iyi olur, dedi. Dediğini pek az bir zamanda yaptı. Başında sayın Rektörümüzün bulunduğu Üniversite Heyetimiz de Tıb Tarihi seminer mesaisi miyanında neşre karar verdi.
Bu eseri takdim etmekle bahtiyar bulunduğumuz bu anda Fuzu-linin insan vücudunun, güzel bir mukaddimeye teşbihler ile anlatmak istediği hisleri ve onun kemâlini ve bu arada ifadesindeki kudreti, öğrenmiş bulunuyoruz.
Fuzuli, hikayesinin birinci kısmında teşrihi ve fizyolojik noktalara tam bir vukuf ile temas etmiş ve zamanında tababete aid bilgilerden vücude tealluk eden kısımları eserinde yaşatmıştır. Bu güzel fikirlerinden dolayı Fuzuli’yi hekim itibar edebilecek miyiz? bilmiyorum. Yalnız Fuzuli hekimlik bilgilerini de nakli ilimlerle meşgul olurken ihmal etmemiştir. Hekim olmasa bile tıb tarihimizde bu tıbbî ve psikolojik mahiyetteki eserile bir müellif olarak yaşayacaktır.
Ustad Baki Gölpınarlı, Fuzuli’ye yakışan bir üslûb ile yazılan sıhhat ve marazı yine kendisine yakışan bir üslûb ve selâhiyetle Türkx"çemize çevirmiştir. Takrizinde eserin mahiyetini hülâsa etmiştir.
Türk Tıb Tarihi Enstitüsünün en mühim tercemelerini yapan Baki Gölpınarlı, Semerkandlı Türk hekimi Nizamii Aruzi’nin ( Çehar makale ) sinin dördüncü faslını terceme etti, bu da resimlerde beraber tarafımızdan neşredildi. Bundan başka, Çince ( Vank Şu Hu ) adı ile anılıp vezir ve tabib Reşidüddin tarafından ( Tanksuknatnei Ilhan der fünunu ulûmu Hataî ) namile Farsçaya terceme ettirilen 4 ciltlik kitabın, bugün ilim âleminde mevcut yegâne birinci cildinin kendi tarafından yazılan mufassal mukaddimesini de dilimize çevirdi. O da neşredildi. |
