Tek Parti Dönemi Ankarası’nda Bir Kalkınma ve Modernleşme Simgesi: Çubuk Barajı (1929-1950)

EnglishTürkçe

CHAPTER


DOI :10.26650/B/SSc19SSc21.2024.029.002   IUP :10.26650/B/SSc19SSc21.2024.029.002    Full Text (PDF)

Çubuk Barajı'nın İhale ve İnşaat Süreci

Serkan Tuna

Çubuk Barajı’nın ihale ve inşaat süreci 1929-1936 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Bu sürecin öne çıkan özelliği, çeşitli aşamalarda yabancı uzmanlardan faydalanılmasına karşın, barajın yapımında ağırlıklı olarak Türk müteahhit ve işçilerin görev almasıdır. Bunun yanı sıra başta Cumhurbaşkanı Atatürk olmak üzere devlet kademesi, Türkiye Cumhuriyeti adına büyük bir önem taşıyan bu projenin yapımını yakından izlemiştir. Bu bağlamda barajın ilk ihalesi 1 Aralık 1929 tarihinde yapılmıştır. Bir Türk firmasının aldığı ihale kapsamında baraj inşaatının Kasım 1932’de tamamlanması taahhüt edilmiştir. İhalenin ardından 1930 yılında inşaat faaliyetlerine başlanarak kazı çalışmaları yapılmış, ancak ilerleyen zamanda, taş yapı olarak düşünülen barajın teknik nedenler de dikkate alınarak beton olarak inşasına karar verilmiştir.

İnşaat faaliyetleri, ihaleyi alan şirketin özellikle mali sorunlar nedeniyle çalışmalara devam edememesi üzerine yarıda kalmıştır. Bu nedenle yeni bir ihaleye çıkılarak, 25 Ağustos 1934 tarihinde başka bir Türk şirketiyle sözleşme imzalanmıştır. Bu dönemde inşaatına başlanan diğer bir yapı Su Süzgeci ve Filtre İstasyonu olmuştur. Temeli 10 Haziran 1935’te atılan tesisin amacı, Ankara’ya temiz ve sağlıklı su sevkiyatını gerçekleştirecek altyapının kurulmasıdır. Yeni ihalenin ardından yeniden başlayan inşaat çalışmaları, projenin kapsamlı teknik detayları içermesinden dolayı iki yıl daha devam ettikten sonra Ekim 1936 itibariyle tamamlanmış ve Çubuk Barajı ile Su Süzgeci ve Filtre İstasyonu faaliyete hazır hale gelmiştir.


Keywords: Ali Çetinkaya, Ankara, Çubuk Barajı, Nafia Vekâleti, Su Süzgeci ve Filtre İstasyonu

References

  • Arşiv google scholar
  • Cumhurbaşkanlığı Arşivi (CA) google scholar
  • CA, 01003290-8, 17 Haziran 1933. google scholar
  • CA, 01010351-1, 6 IX.1933. google scholar
  • CA, 01003295-36, 19 Haziran 1934. google scholar
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/22.56.14, 02.08.1931. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/23.67.14, 04.10.1931. google scholar
  • BCA, 30.10.0.0/158.109.9, 16.12.1931. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/28.31.2, 27.04.1932. google scholar
  • BCA, 30-18-1-2/28-39-7, 17.05.1932. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/35.21.18, 30.03.1933. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/38.60.10, 31.08.1933. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/39.66.12, 24.09.1933. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/40.72.3, 19.10.1933. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/40.75.5, 23.10.1933. google scholar
  • BCA, 30.1.0.0/122.774.1, 1934. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/43.16.2, 20.03.1934. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/50.82.9, 05.12.1934. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/51.4.18, 20.01.1935. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/52.19.6, 14.03.1935. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/66.57.14, 03.07.1935. google scholar
  • BCA, 30.18.1.2/59.82.10, 02.11.1935. google scholar
  • Resmî Yayınlar google scholar
  • “Menafii Umumiyeye Müteallik Hususat İçin Efrada Ait Arazi İle Taş Ocaklarının Muvakkaten İşgali Hakkında Kanun”, Düstur, Tertib-i Sani, 8 (İstanbul: Evkaf Matbaası, 1928). google scholar
  • “Hükûmet Namına Vuku Bulacak Müzayede ve Münakasa ve İhalat Kanunu”, Resmî Ceride, 3, 97 (28 Nisan 1341/1925). google scholar
  • “Gümrük Tarifesi Kanunu”, T.C. Resmî Gazete, 1230 (1 Temmuz 1929). google scholar
  • “Nafıa Vekâletinden”, T.C. Resmî Gazete, 1955 (21 Teşrinisani 1931). google scholar
  • “Çubuk Barajı ve Bursa Ovası ıslahat ve inşaat işleri için bono çıkarılması hakkında kanun”, T.C. Resmî Gazete, 2435 (24 Haziran 1933). google scholar
  • “Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu”, T.C. Resmî Gazete, 2723 (10 Haziran 1934). google scholar
  • “Çubuk barajı inşaatının ikmali ve Ankara şehri suyunun bu barajdan temini hakkında kanun”, T.C. Resmî Gazete, 2734 (23 Haziran 1934). google scholar
  • TBMM ZC, Devre 4, Cilt 16, İnikat 70 (12.VI.1933). google scholar
  • TBMM ZC, Devre 4, Cilt 16, İnikat 70 Eki, Sıra No 309 (12.VI.1933). google scholar
  • TBMM ZC, Devre IV, Cilt 23, İnikat 68 (14.VI.1934). google scholar
  • TBMM ZC, Devre IV, Cilt 23, İnikat 68 Eki, Sıra No 224 (14.VI.1934). google scholar
  • TBMM ZC, Devre V, Cilt 7, İnikat 16 (13.XII.1935). google scholar
  • Süreli Yayınlar google scholar
  • “Büyük su işleri münakasası”, Akşam (1 Eylül 1929). google scholar
  • “Ankara civarının sulanması”, Akşam (22 Teşrinievvel 1929). google scholar
  • “Çubuk çay bendi”, Akşam (24 Teşrinievvel 1929). google scholar
  • “Su faaliyeti”, Akşam (29 Teşrinisani 1929). google scholar
  • “Nafıa Vekâletinden”, Akşam (15 Temmuz 1934). google scholar
  • “Ankara Şehri”, Akşam (8 Teşrinievvel 1934). google scholar
  • “Çubuk barajı”, Akşam (11 Haziran 1935). google scholar
  • “Atatürk’ün Ankara civarında gezintisi”, Akşam (24 Haziran 1935). google scholar
  • “Çubuk barajı”, Akşam (11 Ağustos 1935). google scholar
  • “Nafıa Bakanlığı Sular Umum Müdürlüğü Arttırma Eksiltme ve İhale Komisyonundan”, Akşam (1 Eylül 1935). google scholar
  • “Çubuk barajı genişletiliyor”, Akşam, (12 Eylül 1935). google scholar
  • “Çubuk Suyu Şehre Getirilecektir.”, Ankara Haftası (27 Eylül 1934). google scholar
  • “Şehir Suyu.”, Ankara Haftası (27 Eylül 1934). google scholar
  • “Çubuk Su Süzgeçi İstasyonu”, Bayındırlık İşleri Dergisi (Yönetsel Kısım), II, 1 (Haziran 1935). google scholar
  • “Çubuk Barajı”, Bayındırlık İşleri Dergisi (Yönetsel Kısım), 2, 10 (Mart 1936). google scholar
  • “Ankara-Çubuk Barajı Asfalt Yolu”, Bayındırlık İşleri Dergisi (Yönetsel Kısım), 3, 3 (Ağustos 1936). google scholar
  • “Çubuk Köprüsü”, Bayındırlık İşleri Dergisi (Yönetsel Kısım), 3, 7, (Birincikânun 1936). google scholar
  • “Çubuk Barajı ve Filtre istasyonu 3-11-1936’da Ankarada Başbakanımız tarafından merasimle açıldı”, Belediyeler Dergisi, II, 17 (Birincikânun 1936). google scholar
  • “Çubukovasında büyük bir bent yapılacak”, Cumhuriyet (2 Ağustos 1929). google scholar
  • “Büyük su işleri istikşaf ilanı”, Cumhuriyet (2 Eylül 1929). google scholar
  • “Çubuk barajı inşaatı ilerliyor”, Cumhuriyet (12 Nisan 1934). google scholar
  • “Ankara şehri İçme Suyu Komisyonundan”, Cumhuriyet (23 Ağustos 1934). google scholar
  • “Ankara’ya bol su verecek Çubuk barajı”, Cumhuriyet (2 Mart 1935). google scholar
  • “Telefon Şirketile Aydın hattının satın alınması”, Cumhuriyet (12 Mart 1935). google scholar
  • “Çubuk barajında inşaat”, Cumhuriyet (13 Nisan 1935). google scholar
  • “Ankara suyunu temin çareleri”, Cumhuriyet (12 Mayıs 1935). google scholar
  • “İstanbul Gazetecilerinin Ankara İntibaları”, Cumhuriyet (30 Mayıs 1935). google scholar
  • “Ankara’da içme suyu tesisatı”, Cumhuriyet (11 Haziran 1935). google scholar
  • “Timurun Yıldırımla çarpıştığı yer...”, Cumhuriyet (25 Haziran 1935). google scholar
  • “Nafıa Bakanlığı Sular Umum Müdürlüğü Arttırma, Eksiltme ve İhale komisyonundan”, Cumhuriyet (13 Ağustos 1935). google scholar
  • “Çubuk barajının etrafına tel örgü”, Cumhuriyet (25 Ağustos 1935). google scholar
  • “Nafia Bakanlığından”, Cumhuriyet (21 Birinciteşrin 1935). google scholar
  • “Son iki senede yapılan şoseler, yollar ve köprüler”, Cumhuriyet (30 Birinciteşrin 1935). google scholar
  • “Nafıa Bakanlığı”, Cumhuriyet (17 Mart 1936). google scholar
  • “Nafıa Bakanlığı”, Cumhuriyet (17 Nisan 1936). google scholar
  • “Ankara suya kavuşuyor”, Cumhuriyet (2 Birinciteşrin 1936). google scholar
  • “Dönüm”, 30 (Birinci Kânun 1934). google scholar
  • “Çubuk barajı”, Haber Akşam Postası (6 Ağustos 1934). google scholar
  • “Nafia büyük su işleri ameliyati başlıyor.”, Hakimiyeti Milliye (22 Ağustos 1929). google scholar
  • “Nafia büyük su işleri ameliyati başlıyor.”, Hakimiyeti Milliye (26 Ağustos 1929). google scholar
  • “Çubukçayı Bendi.”, Hakimiyeti Milliye (21 Teşrinievvel 1929). google scholar
  • “Su İnşaatı”, Hakimiyeti Milliye (27 Teşrinisani 1929). google scholar
  • “Su İşleri”, Hakimiyeti Milliye (3 Teşrinisani 1929). google scholar
  • “Ankara civarında büyük bir inşaat.”, Hakimiyeti Milliye (30 Eylül 1930). google scholar
  • “Çıbık Barajı Yolunun İhalesi”, Hakimiyeti Milliye (7 Birinci Kânun 1931). google scholar
  • “Ankara Civarında Su Bentleri”, Hakimiyeti Milliye (27 Mayıs 1931). google scholar
  • “Nafıa Vekâletinden”, Hakimiyeti Milliye (13 Mayıs 1932). google scholar
  • “Çubuk”, Hakimiyeti Milliye (15 Eylül 1932). google scholar
  • “Barajlar İçin Bir Konferans”, Hakimiyeti Milliye (16 Birincikânun 1932). google scholar
  • “Çıbık Barajı”, Hakimiyeti Milliye (3 Birinci Teşrin 1933). google scholar
  • “Le barrage de Çubuk”, İstanbul (28 Fevrier 1936). google scholar
  • “Les travaux hydrauliques en cours”, İstanbul (19 Mai 1936). google scholar
  • “Nafia Vekâletinden” Kurun (25 Haziran 1935). google scholar
  • “Le Barrage De Çubuk Et La Station De Filtrage”, La Turquie Kemaliste, 17 (Fevrier 1937). google scholar
  • “Çubuk barajı”, Milliyet (27 Şubat 1935). google scholar
  • “Çubuk Ovası’nda Fışkıran Şehir”, Tan (4 Ağustos 1935). google scholar
  • “Çubuk Barajında Sular Toplandı”, Tan (28 Şubat 1936). google scholar
  • “Çubuk barajının bütün inşaatı tamamlanıyor”, Tan (11 Mart 1936). google scholar
  • “Çubuk barajı yakında bitiyor”, Ulus (28 Şubat 1935). google scholar
  • “Çubuk barajında toplanan sular”, Ulus (4 Mart 1935). google scholar
  • “İçme suyumuzun su süzgeçi kurağının temeli bugün atılıyor”, Ulus (10 Haziran 1935). google scholar
  • “Ankaranın su davası kotarılmıştır”, Ulus (11 Haziran 1935). google scholar
  • “Çubuk Barajında Bir İşçi Boğuldu”, Ulus (23 Temmuz 1935). google scholar
  • “Çubuk Barajında Bir Tehlike Alanı Ayrılıyor”, Ulus (11 Ağustos 1935). google scholar
  • “Büyük Su Siyasetine Başlarken Yapılanlar ve Yapılacaklar”, Ulus (3 Mayıs 1936). google scholar
  • “Ankara’yı bol suya kavuşturan büyük eser Çubuk Barajı”, Ulus (4 Ağustos 1936). google scholar
  • “Ankara Valiliğinden”, Ulus (13 Ağustos 1936). google scholar
  • “Çubuk Barajı asfalt yolu”, Ulus (13 Eylül 1936). google scholar
  • “Ankara Valiliğinden”, Ulus (25 Eylül 1936). google scholar
  • “Resim ve Yazı İle: Çubuk Barajı”, Uyanış-Servetifünun, Yıl 46, 79/15, 2065-380 (19 Mart 1936). google scholar
  • “Ankara çubuk barajı inşaatı sene sonunda bitecek”, Vakit (31 Temmuz 1934). google scholar
  • “Çubuk barajı inşaatı”, Vakit (6 Ağustos 1934). google scholar
  • “Yeni Ankara Barajı”, Zaman (19 Mart 1935). google scholar
  • “Çubuk Barajda bir adam boğuldu”, Zaman (23 Temmuz 1935). google scholar
  • Kitap ve Makaleler google scholar
  • Ali Süreyya , “Çubuk bentleri”, Cumhuriyet (9 Teşrinisani 1932): 3. google scholar
  • Alphan, Mine Polat-Öksüz, Aysun Aydın. “1934-1944 Seneleri Arasındaki Karayolu Faaliyetlerinin Nafia Mecmuası Üzerinden İncelenmesi”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 14, 27 (2019): 139-164. google scholar
  • Ankara Çubuk Barajı ve Filtre Tesisatı Açılma Töreni Hatırası 3-XI-1936. İstanbul: Devlet Basımevi, 1936. google scholar
  • Cumhuriyetin Başkenti. II, Haz./Ed. Atila Cangır, Ankara: Ankara Üniversitesi Kültür ve Sanat Yayınları No 3, 2007. google scholar
  • Çubuk I Barajı. Ankara: T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 1971. google scholar
  • Falih Rıfkı, “Çubuk Barajı”, Hakimiyeti Milliye (29 Haziran 1932): 1. google scholar
  • Kastamonu Mebusu Tahsin, “Çubuk Barajı.”, Hakimiyeti Milliye (10 Haziran 1933): 1. google scholar
  • Kastamonu Mebusu Tahsin, “Çubuk Barajı”, Hakimiyeti Milliye (1 Mayıs 1934): 1. google scholar
  • Kunze, “Ankara Civarındaki Çubuk Bendi”, T.C. Na. V. Nafıa İşleri Mecmuası (Fennî Kısım), Türkçeye çeviren: Fuad Özdeğer, 1, 4 (İkinci Kânun 1935): 1-15. google scholar
  • Mamboury, Ernest. Ankara Gezi Rehberi. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 2014. google scholar
  • Özand, Eşref. Ankara Şehri Su Tesisleri: Tarihçe, Gelişme, İşletme Durumu ve Yakın Gelecekte Yapılacak Tesisler ile Uzak Gelecekteki Tesislere ait ön Görüşler. Ankara 1967. google scholar
  • Özgen, Yüksel-Büyüktolu, Recep. “Cumhuriyetin İlk Barajı: Çubuk Barajı (1929-1936)”, Atatürk Yolu Dergisi 15, 59 (Güz 2016): 87-110. google scholar
  • Polatoğlu, Mehmed Gökhan. “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Su Davası Kapsamında Kurulan İlk Baraj: Çubuk Barajı”, Atatürk Yolu Dergisi 65 (Güz 2019): 343-380. google scholar
  • Renda, M. Abdülhalik. Günlükler 1920-1950. Yay. Haz. Aytaç Demirci-Sabri Sayarı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2019. google scholar
  • Talu, Ercümend Ekrem. “Ankara ve su”, Cumhuriyet (6 Haziran 1935): 5. google scholar
  • Tekeli, İlhan-İlkin, Selim. Uygulamaya Geçerken Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi İdari İlimler Fakültesi Yayın No 39, 1982. google scholar
  • Uran, Hilmi. Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008. google scholar
  • Yunus Nadi, “Ankara’da Çıbık Barajı”, Cumhuriyet (7 Teşrinisani 1933): 1, 6. google scholar
  • Yunus Nadi, “Tekemmül yolunda Bir şehrimiz: Ankara”, Cumhuriyet (5 Mart 1934): 1, 2. google scholar
  • Zelef, M. Haluk. “Çubuk Barajı, Gazinosu ve Su Süzgeci”, Dosya 03. Bülten 45 (Kasım 2006): 41-47. google scholar
  • Elektronik Kaynaklar google scholar
  • https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 24.09.2023). google scholar


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.