Digital Transformation in Health

Nilgün Bozbuğa, Fatma Kurtulmuş Kosif, Mustafa Oral Öncül

Digital transformation is a holistic transformation that is conducted to provide more efficient services by moving data, information, and processes to the digital environment with the use of information and communication technologies. The hospital information management system is the main step in digital transformation for health. It is a whole software that enables the processes performed by hospitals to be supported by digital media. The main source of the data required for the digital transformation in health is the hospital information management system. Cloud technology plays a key role in the diversity of data in the health system along with the integration and access of these data into the system. e-Health consists of transmitting, processing, storing, and machine learning of data flowing from sensors, devices, institutions, and objects that connect with the communication networks. Importantly, e-Health covers the concepts of efficiency while enhancing quality, evidence-based empowerment of service users and patients, encouragement, education; enabling information exchange; and extending ethics and equity. The main components of e-health are big data, mobile health (m-health), tele-health, robotic medicine, and digital hospitals. The health sector has a very large and complex data network, and each recorded data combine to form big data. Supporting health services by using phones, tablets, patient monitoring devices, and wireless devices is called m-health. Tele-health is the treatment planning and application of health by sharing information about the patient or the disease between distant places, which are mediated by voice, image, and data communication. By means of digital transformation in health, big data management in health will be provided by using the storage, management, and analysis software of health data sets. Thus, new diagnosis and treatment protocols can be created while minimizing medical errors and losses.

Keywords: Digital transformation, hospital information management system, e-health, m-health, tele-health, robotic medicine

DOI :10.26650/B/ET07.2021.003.26 IUP :10.26650/B/ET07.2021.003.26 Full Text (PDF)

Sağlıkta Dijital Dönüşüm

Nilgün Bozbuğa, Fatma Kurtulmuş Kosif, Mustafa Oral Öncül

Dijital dönüşüm, bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımıyla veri, bilgi ve süreçlerin dijital ortama taşınmasıyla daha etkin ve verimli hizmet vermek üzere gerçekleştirilen bütüncül dönüşümdür. Hastane bilgi yönetim sistemleri, sağlıkta dijital dönüşümün temel adımıdır; hastanelerin yapmış oldukları işlemlerin dijital ortamda desteklenerek gerçekleşmesini sağlayan yazılımlar bütünüdür. Sağlıkta dijital dönüşümün gerçekleşebilmesi için gerekli olan verinin ana kaynağı hastane bilgi yönetim sistemidir. Sağlık sistemindeki veri çeşitliliğinin fazla olması ve bu verilerin sisteme entegre edilip erişime açılmasında bulut teknolojisi anahtar rol oynar. e-Sağlık, verileri toplayan sensörler, birbirine iletişim ağlarıyla bağlanan ürünler, cihazlar, kurumlar, nesnelerden akan verilerin aktarılıp işlenmesi, depolanması ve makine öğrenmesinden oluşur. e-Sağlık verimlilik, kaliteyi arttırmak, kanıta dayalılık, hizmeti kullananların ve hastaların güçlendirilmesi, teşvik, eğitim, bilgi alışverişini etkinleştirme, genişletme, etik ve hakkaniyet kavramlarını kapsar. e-Sağlığın temel bileşenleri büyük veri, mobil sağlık, telesağlık, robotik tıp ve dijital hastanedir. Sağlık sektörü oldukça fazla tipte ve karmaşık bir veri ağına sahiptir ve kaydedilen her veri, birleşerek büyük veriyi oluşturmaktadır. Telefon, tablet, hasta izleme cihazları ve kablosuz araçlar kullanılarak sağlık hizmetlerine destek verilmesi mobil sağlık (m-sağlık) olarak adlandırılmaktadır. Telesağlık, sağlığın ses, görüntü ve veri iletişimi aracılı uzak mekanlar arasında, hasta veya hastalık hakkında bilgi paylaşılmasıyla tedavi planlanması ve uygulamasıdır. Sağlıkta dijital dönüşüm yoluyla sağlık veri setlerinin depolanması, yönetimi ve analiz yazılımlarının kullanılmasıyla sağlıkta büyük veri yönetimi sağlanacaktır. Böylelikle yeni tanı ve tedavi protokolleri oluşturulabilecek, tıbbi hata ve kayıplar en aza indirgenebilecektir.

Keywords: Dijital dönüşüm, hastane bilgi yönetim sistemi, e-sağlık, m-sağlık, telesağlık, robotik tıp

References

Adibi, S.(2015). Mobile Health A Technology Road Map, Springer International Publishing. Doi. 10.1007/978-3-319-12817-7. google scholar
Ak, B. (2013). Sağlıkta Yeni Hedef: Dijital Hastaneler. Akademik Bilişim, 971-975. google scholar
Aksu, H. (2018). Sağlıkta dijital dönüşüm. H. Aksu içinde, Dijitopya (s. 169). İstanbul: Pusula. google scholar
Altınbudak, N. (2019, 10 25). saglikteknoloji. http://www.saglikteknoloji.com/hastane-bilgi-yonetim-siste-mi-hbys-nedir/ adresinden alındı. google scholar
Altındiş, S., & Morkoç, İ. K. (2018). Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 257-271. google scholar
American Telemedicine Association. http://www.americantelemed.org google scholar
Anadolu Sağlık. (2018). anadolusaglik. https://www.anadolusaglik.org/saglik-teknolojileri/robotik-cerrahi adresinden alındı google scholar
Arhete, L. E., Erasmus, R. (2016) “Healthcare Service Delivery: A Literature Review”, International Associati-onfor Management of Technology IAMOT 2016 Conference Proceedings, pp 487-505. google scholar
Atlas of e-Health country profiles: theuse of e-Health in support of universal health coverage: based on thefin-dings of thethird global survey on e-Health 2015. google scholar
Bayın, G., Yeşilaydın, G., & Özkan, O. (2016). Bulut Bilişimin Sağlık Hizmetlerinde Kullanımı. University Journal Of Social, 233-253. google scholar
Boogerd EA, Arts T, Engelen LJ, Van de Belt TH. (2015) “What is eHealth”: Time for an Update? JMIR Res Protoc 12; 4(1): e29. doi:10.2196/resprot.4065 google scholar
Bozbuğa N. (2019a). Mantık ve Tıpta İnovasyon. IX. Mantık Çalıştayı Kitabı (Ed: Kamer V). Mantık Derneği Yayınları, İstanbul google scholar
Bozbuğa N. (2019b). Robotik Cerrahide Kullanılan Tıbbi Cihaz ve Malzemeler. (Eds: Bozbuğa N, Yakıncı C). İnönü Üniversitesi Yayınları. google scholar
Castro CA, Alqassis A, Smith S, et al. (2013). A wireless robot for networked laparoskopi. IEEEE Trans Biomed Eng 60: 930-936. google scholar
cbot. (2016). cbot. https://www.cbot.ai/tr-blog/chatbot-konusuna-genel-bir-bakis/ adresinden alındı google scholar
Ciemins E, Coon P, Peck R, Holloway B, Min SJ. (2011). Using Tele-health to Provide Diabetes Care to Patients in Rural Montana: Findings from the Promoting Realistic Individual Self-Management Program, Tele-me-dicine and e-Health. 17 (8): 596-602. google scholar
Çavmak, Ş., & Çavmak, D. (2017). Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı. Sağlık Yönetimi Dergisi, 48-57. google scholar
Çelik, S. (2011). Cerrahi Bakımda Bilgi Güncellemesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. google scholar
Çobaner, A. A., & Öğüt, P. (2014). Public Health Framework of Writings Regardings Obesity in Turkey . Aca-demia. google scholar
Dedding, C., Van Doorn, R., Winkler, L., Reis, E. (2011). How will e-Health Affect Patient Participation in Clinic? A Review of e-Health Studies and the Current Evidence for Changes in the Relationship Between Medical Professionals and Patients. Soc Sci Med, 72: 49-53. doi:10.1016/j.socscimed.2010.10.017 google scholar
del Nido PJ. (2015a). Surgical innovation: Lessons from the pragmatic philosophical school Annals Thoracic Surgery 100: 778-783. google scholar
del Nido PJ (2015b). Technological innovation in cardiothoracic surgery: A pragmatist’s approach. Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery 150:755-761. google scholar
Deloitte. (2017). Pharma and the connected patient. Deloitte: https://www2.deliotte.com/tr/tr/pages/life-scien-ces-and-healthcae/articles/Pharma-connected-patient.html adresinden alındı google scholar
D’Souza, S.C., Sequeira, A.H. (2012). Measuring the Customer-Perceived-Service Quality in Healthcare Orga-nisation: A Case Study. Journal of Health Management, 14(1); 27-41. google scholar
dijitalhastane. (2014, 07 25). https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,4878/ris-radyology-information-servi-ce---rbs-radyoloji-bilgi-sistemi.html#:~:text=25%2F07%2F2014-,RIS%20(Radyology%20Information%20 Service)%20%2D%20(RBS)%20Radyoloji%20Bilgi,e%C5%9F%20zamanl%C4%B1%20%C3%A7al%-C4%B1%C adresinden alındı google scholar
DrBun. (2019). https://blog.doktorbun.com/doktor-bilgi-bankasi-nedir/ adresinden alındı google scholar
eHekim. (2010). eHekim. http://www.e-hekim.net/Home/sagliknet adresinden alındıEren, U. (2016). ufukeren. http://www.ufukeren.com/saglikta-sinirlar-bulut-bilisimle-kalkiyor-553.htm adresinden alındı google scholar
Erentürk, P. D. (2016, 01 25). Medimagazin. https://www.medimagazin.com.tr/authors/selim-erenturk/tr-tele-tip-artik-hekime-ve-bilim-insanina-gereksinim-kalmadi-mi-72-102-3937.html adresinden alındı google scholar
Eroğlu. (2018). Sağlık Altınbudak, N. (2019, 10 25). saglikteknoloji. http://www.saglikteknoloji.com/hastane-bil-gi-yonetim-sistemi-hbys-nedir/ Net Yönetim Bilgilendirme Sunumu. https://slideplayer.biz.tr/slide/13974971/ adresinden alındı. google scholar
Ertek, S. (2011). Endokrolojide Teletıp ve Telesağlık Uygulamaları. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. google scholar
Evans, P.C. ve Annunziata, M. (2012). Industrial Internet: Pushing the Boundaries of Minds and Machines. Retrieved from http://www.ge.com/docs/chapters/Industrial_Internet.pdf google scholar
Eysenbach, G. (2001). What is e-Health. Journal of Medical Internet Research. e-Health Network-Refinede Health European Interoperability Framework 2015. google scholar
e-saglik. (2009). e-sağlık.gov.tr: https://e-saglik.gov.tr/TR,6212/sagliknet-hakkinda.html adresinden alındı. google scholar
Güler, E. (2015). Mobil Sağlık Hizmetlerinde Oyunlaştırma. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 82-101. google scholar
Gülfidan, F. (2010). Bulut bilişim için yönetim stratejileri. İstanbul: Koç Sistem Bilgi ve iletişim Teknolojileri. google scholar
Gültepe, Y., & Ünalır, M. O. (2014). Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü’nün Ontoloji Tabanlı Hale Getirilmesi ve Tıbbi Bilişim Standartları ile Zenginleştirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi. google scholar
Güngör, B. (2020, Nisan 22). Chatbotların Sağlık Sektöründeki Yeri. lechatbot: https://lechatbot.com/chatbot-lar%C4%B1n-sa%C4%9Fl%C4%B1k-sekt%C3%B6r%C3%BCndeki-yeri-12a0438119c9 adresinden alındı google scholar
Heijden van der JP, de Keizer NF, Witkamp L, Spuls PI.. (2014). Evaluation of a tertiary teledermatology service between peripheral and academic dermatologists in the Netherlands. Telemed J E Health 20(4): 332-337. doi: 10.1089/tmj.2013.0197. google scholar
Holland, M. (2009). The Digital Hospital of Tomorrow: The Time Has Come Today https://h41368.www4. hp.com/h41111/rfg_formprocessor/digital_hospital/uk/en/pdf/DH-IDC-PAPER-HI216948.pdf google scholar
Hoyt, RE, Yoshihashi AK, Health Informatics: Practical Guide for Healthcare and Information Technology Professionals, Sixth Edition, 2014. https://titck.gov.tr/Dosyalar/TibbiCihaz/ProjeveStrateji/Sa%C4%9Fl%-C4%B1k%20Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20Stratejik%20Plan.pdf google scholar
Hülür, Ü. (2013). Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. https://docplayer.biz.tr/6256578-Bilgi-sistemleri-genel-mu-durlugu-saglik-net2-dr-unal-hulur-daire-baskani.html adresinden alınd. google scholar
Işık, A. H., & Güler, İ. (2010). Teletıpta Mobil Uygulama Çalışması ve Mobil İletişim Teknolojilerinin Analizi. Bilişim Teknolojileri Dergisi. google scholar
istanbulism. (2013). istanbulism: http://istanbulism.saglik.gov.tr/yazdir?4AF666CC3A4D4835843A978B63E74F51 adresinden alındı google scholar
Jahanbakhsh, M., Sharifi, M., & Ayat, M. (2014). The Status of Hospital Information Systems in Iranian Hospi-tals. US National Library of Medicine National Institutes of Health. google scholar
Kagermann, H., Waslster, W. ve Helbig, J. (2013). Recommendations for Implementing the Strategic Initiative 4.0. Final report of the Industrie 4.0 Working Group, Ed: Ariane Hellinger ve Veronika Stumpf, acatech-Na-tional Academy of Science and Engineering, 13-78. google scholar
Kalender, N., & Özdemir, L. (2014). Yaşlılara Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Teletıp Kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 50-58. google scholar
Kılıç, T. (2016, 09). Dijital (Kâğıtsız-Akıllı) Hastaneler. msaglık: www.msaglik.com/FileUpload/ks811000/File/ dijital_hastaneler_taskin_kilic.pdf adresinden alındı. google scholar
Kılıç, T. (2017, 01). e-Sağlık, İyi Uygulama Örneği; Hollanda. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 203-217. https://www.researchgate.net/publication/328215872_e-Saglik_Iyi_Uygulama_Ornegi_Hollanda adresinden alındı google scholar
Kılıç, H. (2017). Kamuda Bulut Bilişim Alanınıa Yönelik Risk Analizi ve Yönetimi. Ankara. google scholar
Köse, D. (2018). HIMSS: Elektronik sağlık kaydının gerçekten faydası var mı? SD Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi 38-41. google scholar
Kuo, A.M.H. (2011). Opportunities and challenges of cloud computing to improve health care services. Journal of Medical Internet Research 13(3): 67. google scholar
Kreps, G. L. Neuhauser, L. (2010). New Directions in e-Health Communication: Opportunities and Challenges. Patien Education and Counseling 78; 329-336. google scholar
Mair, F., S. May, C., O’Donnel, C., Finch, T., Sullivan, F., Murray, E. (2012). Factors that Promoteor Inhibit the Implementation of e-Health Systems: An Explanatory Systematic Review. Bull World Health Organ, 90; 357-364. doi:10.2471/BLT.11.099424 google scholar
Matsumoto, M., Koike, S., Kashima, S., Awai, K. (2015). Geographic Distribution of Radiologists and Uti-lization of Teleradiology in Japan: A Longitudinal Analysis Based on National Census Data. PLoSOne, 10(9):e0139723. doi:10.1371/journal.pone.0139723. google scholar
May, C. R.Finch, T. L.Cornford, J.Exley, C. Gately, C.Kirk, S. (2011). Integrating telecare for chronic di-sease management in thecommunity: What needs to be done? BMC Health Serv Res 11:131. bio-doi:10.1186/1472-6963-11-131 PMID:21619596 mrhs. (2016). mhrs.gov.tr. https://www.mhrs.gov.tr/Va-tandas/hakkimizda.xhtml adresinden alındı. google scholar
Nelson R, Staggers N. Health Informatics: An Interprofessional Approach. 2013. google scholar
Özata, M. (2009). Sağlık Bakanlığı ve Sosya Güvenlik Kurumu Tarafından Yürütülen E-Sağlık Projelerinin Sağlık Hizmeti Sunumuna Etkileri. Journal of Azerbaijani Studies, 444-464Özdemir, Y. (2018). Da Vinci robotunun kanser tedavisindeki başarısı: Hastalıktan kurtuldular. medimagazin. google scholar
Ponsky TA, Schwacher M, Perry I, et al. Telemonitoring: the surgical tool of the future. Eur J Pediatr Surg 2014; 24: 287-294. google scholar
Sağlık Bakanlığı. (2012, Temmuz). 2013-2017 Stratejik Plan. https://titck.gov.tr/Dosyalar/TibbiCihaz/Proje-veStrateji/Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20Stratejik%20Plan.pdf adresinden alındı google scholar
Sağlık Bakanlığı. (2013). Sağlıkta Dönüşüm Programı. e-sağlık: http://www.e-saglik.gov.tr/TR,6212/saglik-net-hakkinda.html adresinden alındı google scholar
Sağlık Bakanlığı. (2014). eSağlık. https://e-saglik.gov.tr/TR,7141/usvs.html adresinden alındı google scholar
SağlıkBakanlığı. (2015, 04 03). Sağlık Bakanlığı. https://www.saglik.gov.tr/TR,1261/mehmet-muezzinoglu-e-na-biz-sistemini-tanitti adresinden alındıSağlık Bakanlığı. (2015, 02 09). Dijitalhastane.saglik.gov.tr. https:// dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,4881/hbys-hastane-bilgi-yonetim-sistemi.html adresinden alındı google scholar
Sağlık Bakanlığı. (2019, 07 09). dijital hastane. https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,53125/seviye7-hastane-lerimiz.html adresinden alındı google scholar
Sağlık ve Bilişim. (2016, 02 18). Sağlıkta dönüşüm ve büyük veri uygulamaları. Sağlık ve Bilişim: http://www. saglikvebilisim.info/2016/02/18/saglikta-donusum-ve-buyuk-veri-uygulamalari/ adresinden alındı saglikbi-lisimzirvesi.org. 07.08.2016 tarihinde www. saglikbilisimzirvesi.org /dijital-hastane/ağ adresinden erişildi. saglik.gov.tr. (tarih yok). https://teletip.saglik.gov.tr/#service adresinden alındı google scholar
Schwab, K. (2016). Dördüncü Sanayi Devrimi. (Çev. Zülfü Dicleli). İstanbul: Optimist Yayınları. sgb.saglik.gov. tr https://sgb.saglik.gov.tr/content/files/ stratejikplan 20132017/index.html google scholar
Shaw, T., McGregor, D., Brunner, M., Keep, M.,Janssen, A., Barnet, S. (2017). What is e-Health? Development of a Conceptual Model for e-Health: Qualitative Study with Key Informants. J Med Internet Res 19(10): e324 doi:10.2196/jmir.8106. google scholar
Shortliffe EH, Cimino J. Biomedical informatics: Computer Applications in Health Care and Biomedicine. 2007. google scholar
Silahtaroğlu, G. (2018). Veri madenciliği, büyük veri ve sağlıkta kullanımı. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi , 50-51. google scholar
Tan J. Medical Informatics: Concepts, Methodologies, Tools and Applications. Four Volumes. 122, 2009. google scholar
Tezcan, D. C. (2018). Sağlığın Dijital Dönüşümü. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Platformu Dergisi, 18-21. google scholar
Thomas R. (2004). Population health technologies: emerging innovations for the health of the public. Am J Prev Med 26(3):2 37-242. doi: 10.1016/j.amepre.2003.12.004.S0749379703003696 google scholar
Thinktech. (2019). Akıllı Sağlık Uygulamaları ve Veri Analizi ile Sağlık Sorunlarını Tanımlamak. İstanbul : Thinktech. google scholar
Toygar, Ş. A. (2018). E-Sağlık Uygulamaları. Yasama Dergisi, 101-123. google scholar
Turan, N., & Kaya, H. (2017). Bulut Bilişim ve Sağlık Bakımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Degrisi, 161-166. google scholar
Tüfekçi, N., Yorulmaz, R., & Cansever, İ. H. (2017). Dijital Hastane. Journal of Current Researchers on Health Sector, 7(2), 143-156. google scholar
WHO, (2010). https://www.who.int/goe/publications/goe_mhealth_web.pdf adresinden alındı google scholar
WHO, (2011). mHealth: New Horizons for Health Through Mobile Technologies: Based on the Findings of the Second Global Survey on E-Health.Global ObservatoryforeHealthseries - Volume 3. google scholar
WHO, (2016a). New horizons for health through mobile Technologies. Global Observatory for eHealth se-ries-Volume 3 mHealth. www.who.int/goe/publications/ehealth_ series_vol3/en/ google scholar
WHO, (2016b). Global Diffusion of e-Health: Making Universal Health Coverage Achievable. Report of the Third Global Survey on e-Health. Geneva: World Health Organization; 2016. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. google scholar
WHO, (2016c). https://www.who.int/goe/publications/goe_mhealth_web.pdf adresinden alındı google scholar
Yakut C, Bozbuğa N, Akıncı E. (1999). Robotic surgery as a new branch in cardiovascular surgery. Koşuyolu Heart Journal 3(1): 1-5. google scholar

Medical Informatics

CHAPTER

Digital Transformation in Health

Sağlıkta Dijital Dönüşüm

References

SHARE