Research Article


DOI :10.26650/iuturkiyat.910599   IUP :10.26650/iuturkiyat.910599    Full Text (PDF)

Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area

Engin Çetin

Even though the texts of Karakhanid Turkic belong to the Islamic cultural area, it is seen that the traces of the Arab–Persian cultural environment are not yet comprehensively expressed in these texts, and that the ancient elements in terms of vocabulary persist to a great extent. Over the years, the Arab–Persian cultural environment has affected the Turkic culture, and this has also been reflected in its vocabulary. In this study, the existence and meaning of words whose origins are mostly foreign to Turkic ajun~acun, baçak, bor, burhan, çın, didim, erdini, nāg, nigoşak, nom, muyan, soyurka-, tamu, tıldag, toyın, üjük etc. that belong to the pre-Islamic culture are found in Manichaean and Buddhist Uyghur texts, in such a way that it became known by the term Manichaeism and Buddhism or found existence in this cultural environment, in the texts of the Islamic period that have been examined. The words used in Uyghur texts, mostly of foreign origin, are also used in Karakhanid Turkic texts, despite the change in religion and the cultural environment that developed historically. This situation is a sign of a transitional stage. These words which were found in Karakhanid texts were echoed in historical Turkish written languages. It has been observed that some of these words continued to exist for a while in historical Turkic written languages.

DOI :10.26650/iuturkiyat.910599   IUP :10.26650/iuturkiyat.910599    Full Text (PDF)

Karahanlı Türkçesi Metinlerinde Manihaist ve Budist Çevreye Ait Bazı Sözcükler

Engin Çetin

Karahanlı Türkçesi metinleri İslami çevreye ait olsa da bu metinlerde henüz Arap-Fars kültür çevresinin izlerinin kapsamlı olarak hissedilmediği, söz varlığı yönünden eskiden gelen unsurların varlığını büyük ölçüde sürdürdüğü görülür. Yıllar içinde Arap-Fars kültür çevresi, Türk kültürünü etkilemiş, bu durum söz varlığına da yansımıştır. Bu çalışmada İslamiyet öncesi kültüre ait, Manihaist ve Budist Uygur metinlerinde geçen, bir yönüyle Manihaizm ve Budizm terimi olmuş veya bu kültür çevrelerinde varlık bulmuş, çoğunluğu alıntı olan ajun~acun, baçak, bor, burhan, çın, didim, erdini, nāg, nigoşak, nom, muyan, soyurka-, tamu, tıldag, toyın, üjük sözcüklerinin İslami dönem metinlerindeki varlığı ve anlamları incelenmiştir. Uygur metinlerinde kullanılan ve çoğunluğu yabancı kökenli olan sözcükler, din ve buna bağlı olarak gelişen kültür çevresi değişikliğine rağmen Karahanlı Türkçesi metinlerinde de kullanılmıştır. Bu durum, bir geçiş evresinin göstergesidir. Karahanlı Türkçesi eserlerinde aranarak tespit edilen bu sözcüklerin izleri tarihî Türk yazı dillerinde takip edilmiş, bir kısmının tarihî Türk yazı dillerinde varlığını bir süre sürdürdüğü gözlenmiştir.


EXTENDED ABSTRACT


As far as is known today, Buddhism has influenced some of the senior executives of the I. Turkic (Gokturk) Khaganate, however, it showed among Turks its main influence during the Uyghurs period. As is known, especially in the ninth–eleventh centuries, many works have been written for the Buddhist cultural area. A great majority of these works are translated works. Manichaeism was accepted under the leadership of Bögü who was one of the Otuken Uyghur Khagan, and found a presence among the Turks, although not as much as Buddhism. Efforts have been made to translate Manichaean works into Turkic. By analysis of these translations, it is seen that a large number of words belong to the Manichaean and Buddhist cultural area, some of which are terms that also appear in Uyghur texts. The frequency of use of certain words is also quite high. The reflection of these concepts in the Islamic cultural environment can be accepted as disseminated into the Turkic language by spreading from the noble class to the common people. Even though the texts of Karakhanid Turkic belong to the Islamic cultural area, it is seen that the impact of the Arab–Persian cultural environment is not yet comprehensively felt in these texts, and that the ancient elements, in terms of vocabulary, persist to a great extent. Within years, the Arab–Persian cultural environment has affected the Turkic culture, and this has also been reflected in its vocabulary. In this study, the existence and meaning of words whose origins are mostly foreign ajun~acun, baçak, bor, burhan, çın, didim, erdini, nāg, nigoşak, nom, muyan, soyurka-, tamu, tıldag, toyın, üjük etc. that belong to the pre-Islamic culture, have been examined. They are found in Manichaean and Buddhist Uyghur texts, in such a way that they became Manichaeism and Buddhism terms or found existence in this cultural environment, in the texts of the Islamic period. Although information about the origin of the words in the matter at hand in the study is given, since the goal is not to reveal the origin of the words, these words have been evaluated in terms of their meaning characteristics and meaning changes between cultures without entering into discussions on etymology. The words used in Uyghur texts and mostly of foreign origin are also used in Karakhanid Turkic texts, despite the change in religion and the cultural environment that developed accordingly. This situation is a sign of a transitional stage. The traces of these words, which were found in the works named Kutadgu Bilig, Divanü Lügati't-Türk, Kur'an Translation and Atabetü'l-Hakayık belong to Karakhanid Turkic, and were followed in historical Turkish written languages. It has been observed that some of these words continued to exist for a while in historical Turkic written languages. As a result of the research, it has been observed that some words belonging to the Manichaean and Buddhist cultural environment are used in the same sense in the Islamic period too, especially to criticize these concepts, and some words that belong to belief systems in the pre-Islamic era have been seen to exist in an Islamic sense in the text of Karakhanid Turkic. One of the reasons for using old religious terms is that these words are settled in the language and it is unnecessary to make an additional effort to learn them, although it is not the preferred situation for adherents of the new religion. After a while, most of these words were replaced by the words native to the Arabic–Persian cultural environment but words that were not religious terms or had ceased to be religious terms and settled into the general language continued to exist. In the Karakhanid Turkic texts, some of the words may not be due to the influence of the Manichaean and Buddhist cultural area, but it is understood that Turkish communities have passed them from the language of other communities they interact with into Turkish


PDF View

References

  • Abdullah Battal (Taymas). İbni-Mühennâ Lûgati. (3. Baskı) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997. google scholar
  • Arat, Reşid Rahmeti. “Uygurlarda Istılahlara Dair”, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII (1942): 56-81. Erişim 04.05.2021. Elektronik yayın https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/172969. google scholar
  • ___ . Edib Ahmed b. Mahmud Yükneki Atebetü’l-Hakayık (4. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1992. google scholar
  • ___ . Kutadgu Bilig I. Metin (4. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999. google scholar
  • ___ . Kutadgu Bilig II. Çeviri (4. baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1998. google scholar
  • ___ . Kutadgu Bilig III. İndeks. İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1979. google scholar
  • Argunşah, Mustafa ve Galip Güner. Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları, 2015. [CC] google scholar
  • Ata, Aysu. Nâşırü’d-dınBinBurhânü’d-dinRabguzi, Kışaşü’l-Enbiyâ (l’eygamberKıssaları) I. Giriş-Metin-Tıpkıbasım, II. Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997. [KE] google scholar
  • ___. Nehcü’l-Ferâdis, UştmahlarnıyAçukYolı, Dizin-Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998. [NF] google scholar
  • ___ . Türkçe ilk Kur’an tercümesi (Rylands nüshası). Karahanlı Türkçesi (Giriş-Metin-Notlar Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu, 2004. [Ku.T Rylands] google scholar
  • Atalay, Besim. Divanü Lûgat-it-Türk Dizini “Endeks” (4. Baskı) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999. google scholar
  • ___ . Ettuhfet-üz-Zekiyye Fil-Lûgat-it-Türkiyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1945. google scholar
  • Ayazlı, Özlem. Altun Yaruk Sudur VI. Kitap (Karşılaştırmalı Metin Yayını). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları,2012. [AY VI] google scholar
  • Balcı, Mustafa. “Türkiye Türkçesinin Yazı Dili Olarak Kuruluşunda -IcI Ekinin Durumu”, Türkiyat Mecmuası -Journal of Turkology 29/2 (2019): 367-390. Erişim 23.03.2021. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.658900 google scholar
  • Bang, W. ve A. von Gabain. Türkische Turfan-Texte I-V, SPAW Phil.-hist. Kl. 1929, 1930, 1931, Berlin, 1929-1931. [TT] google scholar
  • Barutçu Özönder, F. Sema. “Erken Orta Türkçede Buddhist ve İslamî Terminolojisi Üzerine Bir Karşılaştırma”, Kök Araştırmalar V/I Bahar. (2003): 13-31. google scholar
  • Clauson, Sir Gerard. An Etymologycal Dictionary of Pre-thirteenth Century Turkish. Oxford University Press, 1972. [ED] google scholar
  • Çağatay, Saadet. “Kutadgu Bilig’de Odgurmış’ın Kişiliği”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1967, 39-49, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1968a. google scholar
  • ___ . “Türkçede Dini Tabirler”, Necati Lugat Armağanı içinde, 191-198, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1968b. google scholar
  • ___ . “Divânü Lugâti’t-Türk’te İnançla İlgili Sözler”, I. Türk Dili Bilimsel Kurultayı Bildirileri (27-29 Eylül 1972, Ankara) içinde, 385-392, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1972. google scholar
  • Çanga, Mahmut. Kur’an-ı Kerim Lügati, İlavelerle Mu‘cemü’l Müfehres. İstanbul: Timaş Yayınları, 2016. google scholar
  • Çelik, Ülkü. Ali-Şîr Nevayı Leyli vü Mecnûn. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996. google scholar
  • Çetin, Engin. Altun Yaruk VII. Kitap. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2020a. [AY VII] google scholar
  • ___ . Altun Yaruk VIII. Kitap. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2020b. [AY VIII] google scholar
  • Davids, T. W. Rhys ve William Stede. The Pali Text Society’s Pali-English Dictionary. London: The Pali Text Society, 1921-1925. google scholar
  • Dankoff, Robert ve James Kelly. Mahmûdel-Köşgari, compendium of the Turkic dialects (D)TwanLuY&t at-Turk) part I-III. Harvard: Sources of Oriental Languages and Literatures, Turkish Sources: 7, 1982-1985. [CTD] google scholar
  • Digital dictionary of Budhism. Erişim tarihi: 09.12.2020. Erişim adresi: http://buddhism-dict.net/ google scholar
  • Doerfer, Gerhard. Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen I-IV. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH, 1963-1975. [TMEN] google scholar
  • Eckmann, Janos. Middle Turkic Glosses of theRylandsInterlinearKoran Translations. Bibliotheca Orientalis Hungarica 21. Budapest: Akademiao Kiado. 1976. google scholar
  • Edgerton, Franklin. Buddhist Hybrid Sanskrit Grammar and Dictionary, Volume II Dictionary, New Haven / London, 1953. google scholar
  • Eker, Süer. “Kutadgu Bilig’de (tegri ‘azze ve celle ögdisin ayur) Türkçe İslami Terimlerin Kaynakları Üzerine”. Bilig, Yaz, S. 36, (2006): 103-122. google scholar
  • __. “Divanü Lugâti"t-Türk ve İran Dillerinden Kopyalar”. International Journal of Central Asian Studies 13 (2009a): 233-283. google scholar
  • ___ . “Türk-İran Dil İlişkilerinde Divanü Lugâti’t-Türk’ün Tanıklığı”. Akademik Araştirmalar Dergisi, Kâşgarli Mahmud Özel Sayisi. (2009b): 70- 85. google scholar
  • Elmalı, Murat. Dasakarmapathaavadânamâlâ: Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin-Tipkibasım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2016. [Das.] google scholar
  • Eraslan, Kemal. Mevlâna Sekkakî Divani. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999. google scholar
  • Ercilasun, Ahmet B. ve Ziyat Akkoyunlu. Kâşgarli Mahmud, Divânû Lugâti’t-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015. google scholar
  • Erdal, Marcel. Old Turkic Word Formation, A Functional Approach to the Lexicon, I-II. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1991. [OTWF] google scholar
  • Erdoğan, İsmail. “Divânü Lugâti’t-Türk’te Yer Alan Bazı Dinî Kavramlar”, Journal of Islamic Research (2016): 164-172. google scholar
  • Ergene, Oğuz. Sadî, Gülistan Tercümesi (çeviren: Sibîcabî). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017. [Sibîcabî] google scholar
  • Gabain, A. von. Alttürkische Grammatik. Berlin, 1950. [ATG] google scholar
  • Gharib, Badrozzamân. SogdianDictionary, Sogdian-Persian-English. Tehran: Farhangan Publications, 1995. google scholar
  • Giles, Herbert A. A Chinese - English Dictionary. Second Edition, Revised and Enlarged, Shangai, China and London, 1912. google scholar
  • Gulcalı, Zemire. Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur’dan “Aç Bars” Öyküsü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013. [AY Aç Bars] google scholar
  • ___ . Altun Yaruk Sudur X. Kitap (Metin-Çeviri-Açıklamalar-Sözlük). Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2015. [AY X] google scholar
  • Gündüz, Şinasi. “Sabiîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 35. Cilt (2008): 341-344. google scholar
  • Hacıeminoğlu, Necmettin. Kutb’un Hüsrev ü Şirin’i ve Dil Hususiyetleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000. [HŞ] google scholar
  • Hamilton, James Russel (1986).Manuscripts Ouıgours duIXe-Xe siecle de Touen-Houang. Tome I- II. Paris, 1986. Hausenschild, Ingeborg. “Botanica im Dîvân Lugât at-turk”, Journal of Turkology 2/1 (1994): 25-100. google scholar
  • Kaçalin, Mustafa S. Niyâzi, Nevâyî’nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar, El-Luğâtu'n-Nevâ’iyye ve'l-istishadatu'l-Cağata'iyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011. google scholar
  • ___ (2019). Dîvânu Lugâti’t-Turk, Mahmûd el-Kâşgari. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2019. google scholar
  • Kara, Györgi. “l’ancien oigour dans le lexique mongol”. Journal Asiatique Tome CCLXIX (1981): 317-323. google scholar
  • Karamanlıoğlu, Ali Fehmi. Seyf-i Sarâyî, Gülistan Tercümesi (Kitâb Gülistan bi’t-Türkî). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1989. google scholar
  • Karatay, Osman. “Bahçesi Var Barı Var: Türkçeden İranî Dillere İki Verinti Örneği” İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Derneği Dergisi (İRTAD) 3/4 (2020): 1-10. google scholar
  • Kargı Ölmez, Zuhal. (1993). Mahbûbü’l-Kulûb (İnceleme-Metin-Sözlük). Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 1993. [MK] google scholar
  • __. EbülgaziBahadırHan, Şecere-i Terakime, (Türkmenlerin Soykütüğü). Ankara: Simurg Yayınları, 1996. [ŞT] Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugati’t-Türk. (Tıpkıbasım). Ankara: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017. Kaya, Ceval. Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1994. [AYKaya] Kök, Abdullah. Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an tercümesi (TİEM 73 1v-235v/2) (Giriş-İnceleme-Metin- google scholar
  • Dizin). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2004. google scholar
  • ___ . “Doğu Türkçesi İlk Kur'an Çevirilerinde Türlü ‘Cehennemler’ Üzerine”, VI. Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri (20-25 Ekim 2008) içinde, III, 2919-2948, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013. google scholar
  • Le Coq, A. von. Türkische Manichaica aus Chotscho, I-III. APAW (I=APAW 1911; II=APAW 1919; III = APAW 1922). (1911-1922). [M] google scholar
  • Monier-Williams, Sir Monier. Sanskrit-English Dictionary. Oxford, 1899. google scholar
  • Moriyasu, Takao. Üdf >^ = V-K4®W% Uiguru Manikyo-shi no kenkyü [A Study on the History of Uighur Manichaeism, Research on SomeManichaeanMaterials andTheirHistoricalBackrounds]. Ösaka daigaku bungakubu kiyö [Memoirs of the Faculty of Letters Osaka University] 31/32, 1991. [Moriyasu] google scholar
  • Nadalyaev, V. M., D. M. Nasilov, ^. R. Tenişev ve A. M. Şçerbak. Drevnetyurskiy Slovar’. Leningrad: İzdatel’stvo “Nauka”, 1969. [DTS] google scholar
  • Ölmez, Mehmet. Altun YarukIII. Kitap (= 5. Bölüm) Suvarnaprabhâsasûtra. Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 1, 1991. [AY III] google scholar
  • ___ . “Türkçede Dini Tabirler”, Türk Dilleri Araştırmaları 15. (2005): s.213-218. google scholar
  • ___ . (2010). “Dil Verileri Işığında soyurgal ve Kökeni”, Trans-Turkic Studies Festschrift in Honour of Marcel Erdal. (2010): 167-175. google scholar
  • Önler, Zafer. “Karahanlı Dönemi Metinlerinde İnançla İlgili Türkçe Terimler”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 10 / Sayı: 16. (2009): 187-197. Erişim, 09.02.2021. Elektronik yayın https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php. google scholar
  • Özbay, Betül. Huastuanift Manihaist Uygurların Tövbe Duası. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014. [Huast.] google scholar
  • Özertural, Zekine. Maniheist Uygur Metinlerinin Dil Özellikleri ve Sözvarlığı. Yüksek Lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, 1996. google scholar
  • __. Der uigurische Manichaismus, Neubearbeitung von Texten aus Manichaica I und III von Albert v. Le Coq. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2008. google scholar
  • Özyetgin, A. Melek. Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslup İncelemesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996. [Yarlık ve Bitik] google scholar
  • Rachmati, G. R. “Zur Heilkunde der Uiguren I”, SPAW. (1930): 451-473. [Heilk I] google scholar
  • ___ . “Zur Heilkunde der Uiguren II”, SPAW. (1932): 401-408. [Heilk I]. google scholar
  • R6na-Tas, Andras ve Ârpad Berta. West OldTurkic. TurkicLoanwords inHungarian. Turcologica 84. Wiesbaden: Harrassowitz, 2011. [WOT] google scholar
  • Röhrborn, Klaus. Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasie, Neubearbeitung, II. Nomina-Pronomina-Partikeln, Teil 1: a-asvık. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2015. google scholar
  • ___ . Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasie, -Neubearbeitung-, II.Nomina-Pronomina-Partikeln, Band 2: as - azük, Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2017. google scholar
  • Sağol, Gülden. Old Turkish and Persian Inter-Linear Qur’an Translations II: An Inter-Linear Translations of the Qur’an into Khawarazm Turkish, Introduction, Text, Glossary and Facsimile I, II (Part I: Introduction and Text, Part II: Glossary), 1993-1995. [HKT] google scholar
  • Semet, Ablet. Lexikalische Untersuchungen zur uigurischen Xuanzang-Biographie, Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica, Xuangzangs Leben und Werk. Band 34, Teil 8, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2005. google scholar
  • Sertkaya, Osman F. “Kelime dağarcığımızdan (1): Çın ‘doğru, gerçek’. Türk Dili. C. 55, S. 436, Nisan 1988. (1988): 175-181. google scholar
  • ___ . “Dîvânü Lugâti’t-Türk’te geçen her kelime Türkçe kökenli midir? Veya Kâşgarlı Mahmud’un Dîvânü Lugâti’t-Türk’ünde yabancı dillerden kelimeler”, Dil Araştırmaları 5 (2009): 9-38. Erişim 10.02.2021, elektronik yayın https://dergipark.org.tr/tr/pub/dilarastirmalari/issue/4719/64664. google scholar
  • Shögaito, Masahiro. Kodai uiguru-bun A-bi-da-moju-she-lun shi-yi-shu [=Abidatsumakusharonjitsugisho] no kenkyü. Studies in the Uighur Version of theAbhidharma kosabhâşya-tikâ Tat-tvarthaII, Text, Translation, Commentary and Glossary. Kyöto, 1993. [ShöAbhi] google scholar
  • Soothill, William Edward ve Lewis Hodous (1937). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms with Sanskrit and Pali Equivalents and a Sanskrit-Pali Index. London, 1937. google scholar
  • Tarama Sözlüğü. (4. Baskı), C. I-VIII. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009. google scholar
  • Tekin, Şinasi. “Uygurlarda Sevab Tevcihi âdeti ve İslâmlıktaki Mevlid Duâsı”, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XII (1963): 233-245. google scholar
  • __. Maitrisimitnom bitig, Die uigurische Übersetzung eines Werkes der budd-histischen Vaibhaşika-Schule. 1. Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen; 2. Analytischer undrücklaufigerIndex. Berliner Turfantexte IX,; IX, 2, Berlin, 1980. [Maitr.] google scholar
  • Tekin, Talat. “Karahanlı Dönemi Türk Şiiri”, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı I (Eski Türk Şiiri), (1986): 81-157. google scholar
  • Tepeli, Yusuf. “VIII. Yüzyıldan XV. Yüzyıla kadar Dini Metinler ve Türkçe”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Enstitüsü Dergisi 2 (1997): 13-22. Erişim 03.03.2021. Elektronik yayın https://dergipark.org. tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2852/39451. google scholar
  • Tezcan, Semih. “Additional Iranian Loanwords in Early Turkic Languages” Türk Dilleri Araştırmaları 7 (1997): 157-64. google scholar
  • Tokyürek, Hacer. “Eski Uygurca Metinlere Göre Budizmin Manihaizme Etkisi” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7/4 (2012): 2889-2906. Erişim 09.02.2021. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4105. google scholar
  • ___ . Altun Yaruk Sudur IV. Tegzinç (Karşılaştırmalı Metin Yayını). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2018. [AY IV] google scholar
  • ___ . Eski Uygur Türkçesinde Budizm ve Manihaizm Terimleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2019. google scholar
  • Toparlı, Recep, Sadi Çöğenli ve Nevzat Yanık. Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000. [KMT] google scholar
  • Toparlı, Recep, Hanifi Vural ve Recep Karaatlı. Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2003. google scholar
  • Toparlı, Recep ve Mustafa Argunşah. Mu ‘inü’l-Mürid. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2008. [MM] google scholar
  • Toparlı, R. İrşâdü’l-Mülûk ve’s-Selâtîn. (2. baskı) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017. [İM] google scholar
  • Uçar, Erdem. Altun Yaruk Sudur V. Kitap Berlin Koleksiyonundaki Fragmanların Transliterasyonu ve Transkripsiyonu Açıklamalar ve Dizin. Doktora tezi, Ege Üniversitesi, 2009. [AY V] google scholar
  • ___ Uygurca Altun Yaruk IX. Tegzinç, Diplomatik Neşir Usûlüyle Yayını, Tercüme, Açıklamalar ve Dizin. İzmir: Dinozor Kitabevi Yayınları, 2013. [AY IX] google scholar
  • Ünlü, Suat. Karahanlı Türkçesi satır-arası Kur’an tercümesi (TİEM 235v/3-450r/7) (Giriş-Metin-İnceleme-Analitik Dizin). Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2004. google scholar
  • ___ . “İlk Türkçe Kur’ân Tercümelerine Göre Esmâ-i Hüsnâ”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2007): 215-285. Erişim 09.02.2021. elektronik yayın https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/ issue/13485/162927. google scholar
  • __. Karahanlı Türkçesi İlk Türkçe Satır-Arası Transkribeli Kur ’an Tercümesi (TİEM-73) Örnekli - Açıklamalı Sözlük (L-Z) (8. Cilt). Konya: Selçuklu Belediyesi Yayınları, 2018. google scholar
  • Üşenmez, Emek. “Türkçe İlk Kur"an Tercümesi ve Tercümedeki İslamî Terimlerin Türkçe Kaynakları Üzerine”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. (2006): 89-99. Erişim 09.02.2021. Elektronik yayın https://dergipark. org.tr/tr/download/article-file/801723. google scholar
  • ___ . “Yunus Emre Divanında Türkçe İslami Terimler”, Turkish Studies V. 8/3, (2013): 625-644. Erişim 09.02.2021. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4426. google scholar
  • Weili, Buheliqi ve A. Melek Özyetgin. “Uygur Sivil Belgeleri Işığında Eski Uygurlarda Üzüm Yetiştiriciliği”. google scholar
  • Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi. S. 15. (2020): 115-125. Erişim 11.02.2021. http://dx.doi. org/10.46400/uygur.733983. google scholar
  • Wilkens, Jens. Die drei Körper desBuddha (trikoya) das dritte Kapitel der uigurischen Fassung des Goldglanz-Sûtras (Altun Yanık Sudur) eingeleitet, nach den Handschriften aus Berlin undSt. Petersburg herausgegeben, übersetzt und kommentiert. Berliner Turfantexte: XXI, Turnhout (Belgien): Brepols, 2010. [AYWilkens] google scholar
  • _ Buddhistische Erzahlungen aus dem Alten Zentralasien Edition der altuigurischen DasakarmapathaavadânamâlâTeil 1-3. Berliner Turfntexte XXXVII (1-3). Turnhout: Brepols, 2016. [Das.] google scholar
  • Yüce, Nuri. Mukaddimetü’l-Edeb, Giriş-Dil Özellikleri-Metin-İndeks. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1988. [ME] google scholar
  • Zieme, Peter. Buddhistische Stabreimdichtungen uiguren. Berliner Turfantexte: XIII, Berlin: Akademie Verlag, 1985. google scholar
  • ___ . Altun Yaruq Sudur, Vorworte und Das Erste Buch, Edition und Übersetzung der alttürkischen Version des Goldglanzsütra (Suvarnapraphâsasottamasütra). Berliner Turfantexte: XVIII. Brepols, 1996. [AY S, AY I] google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Çetin, E. (2021). Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area. Journal of Turkology, 31(1), 199-223. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599


AMA

Çetin E. Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area. Journal of Turkology. 2021;31(1):199-223. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599


ABNT

Çetin, E. Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 31, n. 1, p. 199-223, 2021.


Chicago: Author-Date Style

Çetin, Engin,. 2021. “Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area.” Journal of Turkology 31, no. 1: 199-223. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599


Chicago: Humanities Style

Çetin, Engin,. Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area.” Journal of Turkology 31, no. 1 (Jun. 2025): 199-223. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599


Harvard: Australian Style

Çetin, E 2021, 'Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area', Journal of Turkology, vol. 31, no. 1, pp. 199-223, viewed 26 Jun. 2025, https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599


Harvard: Author-Date Style

Çetin, E. (2021) ‘Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area’, Journal of Turkology, 31(1), pp. 199-223. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599 (26 Jun. 2025).


MLA

Çetin, Engin,. Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area.” Journal of Turkology, vol. 31, no. 1, 2021, pp. 199-223. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599


Vancouver

Çetin E. Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area. Journal of Turkology [Internet]. 26 Jun. 2025 [cited 26 Jun. 2025];31(1):199-223. Available from: https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599 doi: 10.26650/iuturkiyat.910599


ISNAD

Çetin, Engin. Some Words in Karakhanid Texts from Manichaean and Buddhist Cultural Area”. Journal of Turkology 31/1 (Jun. 2025): 199-223. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.910599



TIMELINE


Submitted06.04.2021
Accepted02.05.2021
Published Online07.06.2021

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE



Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.