Journal of Turkology

SUBMITINFORMATION
EnglishTürkçe

Article


DOI :10.18345/tm.61262   IUP :10.18345/tm.61262    Full Text (PDF)

REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI

Emine Temel Alemdar

The history of Turkic language is initiated with the Old Turkic period (VIthIXth centuries) which includes Kokturk and Uighur literary languages. When the political power which was based on Ötüken dissolved at eleventh century, the Old Turkic period left its place to the Middle Turkic period (XIth-XVIth centuries) with different political structures. The Eastern Turkic which began to form at XVth century and was used as the common written language at XVIth century has feature of being "period Turkish" which is a single political center. Lutfî who was mentioned with appreciation by Ali Şîr Nevâyî, is known a strong poet of the Eastern Turkic period. He is distinguished from other poets who are in the same period with himself, with Turkish poems and as language and style features in these poems. In this article, it is going to be analyzed repetition groups taking place in Diwan of Lutfî and obtained results are going to be given as classifying under four titles in view of their meanings, structure and formations, word types and functions in sentence. In this study, a critical edition of Diwan of Lutfî is used as a source which was prepared by Günay Karaağaç and published by Publications of the Turkish Language Society in 1997. Language and style which Lutfî has used in his Diwan, are going to be presented by means of repetition groups which are going to be studied and it is going to be determined words groups have played how an efficient role in poems of Lutfî.


Keywords: The Eastern Turkic, Diwan of Lutfî, Repetition Group, Literary Language and style
DOI :10.18345/tm.61262   IUP :10.18345/tm.61262    Full Text (PDF)

LUTFÎ DİVANINDA TEKRAR GRUPLARI

Emine Temel Alemdar

Türk dili tarihi, Köktürk ve Uygur edebî dillerini içine alan Eski Türkçe dönemi (VI.-IX. yy.) ile başlatılmaktadır. Ortak yazı dilinin hüküm sürdüğü Ötüken merkezli siyasi erk XI. yüzyılda dağılınca Eski Türkçe dönemi, yerini farklı siyasi yapılanmalarla birlikte Orta Türkçe dönemine (XI.-XVI. yy.) bırakmıştır. XV. yy.'de şekillenmeye başlayıp XVI. yy.'de ortak yazı dili çerçevesinde vücut bulan Doğu Türkçesi, Orta Türkçedeki diğer dönemlerden farklı olarak tek siyasi merkezli bir dönem Türkçesi olma özelliğine sahiptir. Ali Şîr Nevayî'nin daima övgü ile bahsettiği Lutfî, Doğu Türkçesi döneminin kudretli bir XV. yy. şairi olarak bilinmektedir. Türkçe şiirleri ve bu şiirlerindeki dil ve üslûp özellikleri bakımından çağdaşlarından ayrılmaktadır. Bu makalede, Lutfî Divanı'nda yer alan tekrar grupları araştırılacak ve elde edilen veriler; anlamları, yapı ve kuruluşları, sözcük türleri ve cümledeki görevleri bakımından dört ayrı başlıkta tasnif edilerek verilecektir. Bu çalışmada, Günay Karaağaç tarafından hazırlanmış Lutfî Divanı'nın 1997 yılında Türk Dil Kurumu Yayınlarından çıkan tenkitli metni esas alınmıştır. Lutfî'nin divanda kullandığı dil ve üslûp, incelemesi yapılacak olan tekrar grupları vasıtası ile ortaya konulacak ve bu sözcük öbeklerinin şiirin anlatımında ne derecede etkin rol oynadığı belirlenmeye çalışılacaktır.


Keywords: Doğu Türkçesi, Lutfî Divanı, Tekrar Grubu, Edebî Dil ve Üslûp

PDF View

References

  • ABİK, Deniz, "(İsim1+lI/+lU) (İsim2+lI/+lU) Kuruluşundaki İkilemeler", A.Ü. DTCF Türkoloji Dergisi, 17, 2, 2010, s. 1-20. google scholar
  • AĞAKAY, Mehmet Ali, "İkizlemeler Üzerine", Türk Dili, II/16, Ankara 1953, s. 189. google scholar
  • AĞAKAY, Mehmet Ali, "Türkçede Kelime Koşmaları", TDAY Belleten, Ankara 1954, s. 97-104. google scholar
  • AKSAN, Doğan, "Eski Türk Yazı Dilinin Yaşı İle İlgili Yeni Araştırmalar", TDAY Belleten, 1975-1976, Ankara 1976, s. 133-141. google scholar
  • AKSAN, Doğan, "Eş Anlamlılık Sorunu ve Türk Yazı Dilinin Eskiliğinin Saptanmasında Eşanlamlılardan Yararlanma", A.Ü. DTCF Türkoloji Dergisi, VI/1, Ankara 1974, s. 1-14. google scholar
  • AKSAN, Doğan, "Göktürk Yazıtlarında Söz Sanatları Güçlü Anlatım Yolları", Türk Dilleri Araştırmaları, Ankara 1991, s. 1-12. google scholar
  • AKSAN, Doğan, Halk Şiirimizin Gücü, Bilgi Yayınevi, Ankara 2005. google scholar
  • AKSAN, Doğan, Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınevi, Ankara 2006. google scholar
  • AKSU, Cemal, Lutfî Divanı'nın Tahlili, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul 2002. google scholar
  • CAFEROĞLU, Ahmet, Türk Dili Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul 2000. google scholar
  • ÇAĞATAY, Saadet, (1978), "Uygurca Hendiadyoinler", Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, A.Ü. DTCF Yayınları, Ankara 1978, 29-67. google scholar
  • DEMİRCAN, Ömer, "Türkçe İkilemenin Özüne Doğru", Dilbilim [İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü Dergisi], 9, İstanbul 1990, s. 61-92. google scholar
  • DEMİRCAN, Ömer, "Türkçede Pekiştirme İşlemi", Dilbilim [İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü Dergisi], 8, İstanbul 1989, s. 147-164. google scholar
  • DENY, Jean, Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), Tercüme eden: Ali Ulvi Elöve, Maarif Matbaası, İstanbul 1941. google scholar
  • ECKMANN, János, Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, TDK Yay., Ankara 2003. google scholar
  • ECKMANN, János, Chagatay Manual, Indiana University Publications, Uralic and Altaic Series, Volume 60, Bloomington 1966. google scholar
  • EMRE, Ahmet Cevat, Türk Dil Bilgisi, TDK Yayınları, İstanbul 1946. google scholar
  • ERASLAN, Kemal, Alî-Şîr Nevayî Mecâlisü'n-Nefâyis I (Giriş ve Metin), TDK Yayınları, Ankara 2001. google scholar
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican, Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2007. google scholar
  • ERDEM, Mehmet Dursun, (2005), "Harezm Türkçesinde İkilemeler ve Yinelemeler Üzerine", Bilig, 33, 2005, s. 189-225. google scholar
  • EREN, Hasan, "İkiz Kelimelerin Tarihine Dair", A.Ü. DTCF Dergisi, VII/2, Ankara 1949, s. 283-286. google scholar
  • ERGİN, Muharrem, Türk Dilbilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul 2007. google scholar
  • GRØNBECH, Kaare, Türkçenin Yapısı, Çev. Mehmet Akalın, TDK Yayınları, Ankara 1995. google scholar
  • HATİBOĞLU, Vecihe, İkileme, TDK Yayınları, Ankara 1971. google scholar
  • KARAAĞAÇ, Günay, Türkçenin Söz Dizimi, Kesit Yayınları, Ankara 2009. google scholar
  • KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara 2007. google scholar
  • KÖPRÜLÜ, Fuad, "Çağatay Edebiyatı", İslam Ansiklopedisi, C. III, İstanbul 1993. google scholar
  • KULA, Onur Bilge, "Dilin Kültürelliği ya da Kültürün Dilselliği", Bilim ve Ütopya, 1996, 23, s. 46-47. google scholar
  • NAGY, Éva Kincses, "İki taşla bir kuş … Çağatayca Hendiadyoin", V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı I, 20-26 Eylül 2004, TDK Yayınları, Ankara 2004, s. 1126-1136. google scholar
  • ÖZÇELİK, Sadettin, "Eklemeli Tekrarlar Üzerine Tespitler", Türklük Bilgisi Araştırmaları, II/30, 2006, s. 357-380. google scholar
  • ÖZKAN, Mustafa, "Deyimleşmiş İkilemeler", V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, 20-26 Eylül 2004, TDK Yayınları, Ankara 2004, s. 2289-2317. google scholar
  • ÖZÖNDER-BARUTÇU, F. Sema, "Eski Türklerde Dil ve Edebiyat", TÜRKLER, C. III, Ankara 2002, s. 481-499. google scholar
  • ÖZÖNDER-BARUTÇU, F. Sema, ‘Alí Şír Nevāyí Muģākemetü'l-LuŞateyn, TDK Yay., Ankara 1996. google scholar
  • TEKİN, Şinasi, "Uygur Edebiyatının Meseleleri (Şekiller-Vezinler)", Türk Kültürü Araştırmaları II, 1965, S. 1-2, s. 26-67. google scholar
  • TEMEL, Emine, "Bilge Kağan Âbidesi'nde Tekrar Grupları", İstanbul Kültür Üniversitesi V. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi TUDOK 2014, 23-24 Haziran, İstanbul 2014, s. 111-131. google scholar
  • TOPALOĞLU, Ahmet, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Ötüken Yayıncılık, İstanbul 1989. google scholar
  • TUNA, Osman Nedim, "Türkçede Tekrarlar 1", TDED Dergisi, III, İstanbul 1949, s. 429-447. google scholar
  • TUNA, Osman Nedim, "Türkçede Tekrarlar 2", TDED Dergisi, IV, İstanbul 1950, s. 35-82. google scholar
  • TUNA, Osman Nedim, "Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinde Sıralama Kuralları ve Tabii Bir Ünsüz Dizisi", TDAY Belleten, 1982-83, Ankara 1986, s. 163-228. google scholar
  • ÜSTÜNOVA, Kerime, "Dede Korkut Destanlarında Aralıklı İkilemeler", Dil Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara 2002. google scholar
  • VARDAR, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul 2002. google scholar
  • YÜCE, Nuri, "İkilemelerdeki İlginç Problemler", Bahşı Ögdisi 60. Doğum Yılı Dolayısıyla Klaus Röhrborn Armağanı, Freiburg-İstanbul, Simurg Yayınları, 1998, s. 419-427. google scholar
  • ZÜLFİKAR, Hamza, Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, TDK Yayınları, Ankara 1995. KISALTMALAR google scholar
  • BK, D: Bilge Kağan Yazıtı / Doğu Yüzü google scholar
  • KT, D: Kül Tigin Yazıtı / Doğu Yüzü google scholar
  • KT, G: Kül Tigin Yazıtı / Güney Yüzü LD: Lutfî Divanı google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Temel Alemdar, E. (2016). REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI. Journal of Turkology, 26(1), 283-299. https://doi.org/10.18345/tm.61262


AMA

Temel Alemdar E. REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI. Journal of Turkology. 2016;26(1):283-299. https://doi.org/10.18345/tm.61262


ABNT

Temel Alemdar, E. REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 26, n. 1, p. 283-299, 2016.


Chicago: Author-Date Style

Temel Alemdar, Emine,. 2016. “REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI.” Journal of Turkology 26, no. 1: 283-299. https://doi.org/10.18345/tm.61262


Chicago: Humanities Style

Temel Alemdar, Emine,. “REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI.” Journal of Turkology 26, no. 1 (May. 2025): 283-299. https://doi.org/10.18345/tm.61262


Harvard: Australian Style

Temel Alemdar, E 2016, 'REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI', Journal of Turkology, vol. 26, no. 1, pp. 283-299, viewed 24 May. 2025, https://doi.org/10.18345/tm.61262


Harvard: Author-Date Style

Temel Alemdar, E. (2016) ‘REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI’, Journal of Turkology, 26(1), pp. 283-299. https://doi.org/10.18345/tm.61262 (24 May. 2025).


MLA

Temel Alemdar, Emine,. “REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI.” Journal of Turkology, vol. 26, no. 1, 2016, pp. 283-299. [Database Container], https://doi.org/10.18345/tm.61262


Vancouver

Temel Alemdar E. REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI. Journal of Turkology [Internet]. 24 May. 2025 [cited 24 May. 2025];26(1):283-299. Available from: https://doi.org/10.18345/tm.61262 doi: 10.18345/tm.61262


ISNAD

Temel Alemdar, Emine. “REPETITITON GROUPS IN DIWAN OF LUTFI”. Journal of Turkology 26/1 (May. 2025): 283-299. https://doi.org/10.18345/tm.61262



TIMELINE



SHARE



Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.