Research Article


DOI :10.26650/iuturkiyat.733848   IUP :10.26650/iuturkiyat.733848    Full Text (PDF)

The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî

Seyit Yavuz

Classical literature, which has a deep past, accommodates many poetic and prosaic works that are written according to pre-identified patterns. The subject of this study, Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî, was written in the 17th century by Sahhâf Ahmed Rüşdî and is a prosaic work. There have been many commentators who wrote numerous exegeses about the poems of Urfî-i Şîrâzî. One of them is the exegesis of Sahhâf Ahmed Rüşdî. Exegesis means to open or to fissure according to the dictionary definition. However, terminologically, it means that those who have better understanding over the particular topic try to explain the ambiguous and hazy expressions, in other word, they explain it at great length. Sahhâf Ahmed Rüşdî also did the same while explaining the poems of Urfî. In this study, firstly, some biographical information is given about Sahhâf Ahmed Rüşdî and Kıblelizâde Mahmut, a copyist of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî, then Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî is introduced in detail, and finally the methodology of commentary is explained. Two odes, some gazelles and stanzas of Urfi are mentioned, and some pages from the aforementioned work and some information about Kıblelizâde Mahmut is given in attachment 1 and 2 at the end of the study.

DOI :10.26650/iuturkiyat.733848   IUP :10.26650/iuturkiyat.733848    Full Text (PDF)

Sahhâf Ahmed Rüşdî'nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî Adlı Eseri

Seyit Yavuz

Oldukça uzun bir geçmişe sahip olan Dîvân edebiyatı, sınırları belli kalıplarla çevrelenmiş, kendine has mazmunlar dünyasına sahip bir edebiyattır. Gerek manzum gerek mensur eserlerde bu tür mazmunlara rastlamak mümkündür. Bu çalışma çerçevesinde ele almaya çalıştığımız ve 17. yüzyılda Sahhâf Ahmed Rüşdî tarafından kaleme alınan Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî adlı eser de mensur bir şerh hüviyetindedir. Türk edebiyatında Urfî-i Şîrâzî’nin şiirleri üzerine birçok şârih tarafından şerhler yazılmıştır. Bu şerhlerden biri de Sahhâf Ahmed Rüşdî’nin şerhidir. Şerh kelimesi lugat anlamıyla bir şeyi açmak, kesmek/yarmak gibi anlamlar taşır. Istılahî olarak ise bir metni başkalarından daha iyi anladığı iddiasında bulunan kişilerin, o metinde bulunan bazı muğlak, müphem yada anlaşılması zor ifadeleri açması, deyim yerindeyse bu tür ifadelerin üstündeki örtüyü kaldırarak daha anlaşılır bir hâle getirmesidir. Sahhâf Ahmed Rüşdî de bu yönde giderek Urfî’nin şiirlerini şerh etmiştir. Bu çalışmada öncelikle Sahhâf Ahmed Rüşdî ve Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî’nin müstensihi Kıblelizâde Mahmut hakkında biyografik bilgiler verilmiş, ardından Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî adlı eser ayrıntılı bir şekilde tanıtılmış, daha sonra şârihin şerh metodu ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonuna mezkûr eserden alınan 2 kaside ve bazı gazel ve kıta şerhlerinin örnek metinleri konulmuş, Ek-1 ve Ek-2 bölümlerinde ise ayrıntılı bir şekilde ele alınan nüshanın bazı sayfaları ve Kıblelizâde Mahmut ile ilgili bazı arşiv belgeleri eklenmiştir.


EXTENDED ABSTRACT


While it means to open, to fissure, and to find out according to the dictionary definition, an exegesis terminologically means to read between the lines, or to reveal hazy and ambiguous discourses. Exegesis, or explanation of texts – şerh-i mütûn – as it was called by the deceased Ali Nihad Tarlan, means elaboration of the text by those who claim they have a better understanding of the text in order to enlighten others. The primary resource of exegesis, which is the one of the most important fields of old Turkic literature, is definitely those works that are done to understand and interpret The Holy Quran. That is why it can be said that this field is directly related to exegeses in the early years of Islam. 

There are many exegeses for different works in our literature. Sometimes a poem and sometimes books that are divided into volumes are expounded by various people. In particular, Mesnevi by Mevlana, Kaside-i Bürde by el-Busîrî, as well as certain poems of Yunus Emre have been expounded by many commentators. That being said, one of the most expounded works is Dîvân of Urfî-i Şîrâzî. There is a point here that needs to be mentioned specifically; the movement called Sebk-i Hindi in our literature in the 17th century did not only influence the poets such as Neşatî, Nailî, Nef’î, Şeyh Gâlip but also it affected commentators. Many exegeses have been written about both the full text of Dîvân of Urfi-i Sirazi and certain parts of it like his gazelles and odes. One of these exegeses is the exegesis of Sahhâf Ahmed Rusdi. The main source of this study, Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî, is registered to the Unique Works Library of Istanbul University with the registry number of TY-3501. This work consists of 226 pages and was copied by Kıblelizâde Mahmut in 1741, (1154 in Islamic calender) and it was made known by M. Akif Gozitok for the first time. In this book, firstly the odes of Urfi and then his gazelles and stanzas are expounded. There is an index which shows the first two words of poems immediately after the first page of the book. It is easy to find the pages of the odes thanks to this index.

Sahhâf Ahmed Rusdi gave the original Persian couplets first and then gave the Turkish interpretation while commenting. He sometimes mentioned what Urfi might have meant by the couplets when he saw necessary. That is why we can say that this work is perhaps more an interpretation rather than an exegesis. This attitude of the commentator can be seen till the end of the book. He also benefited from others who expounded the works of Urfi, especially from Nesati. Others who Sahhâf Ahmed Rusdi benefited and mentioned in his book are Naziri and Nedimi. Moreover, Sahhâf Ahmed Rusdi saw other exegeses about Urfi and mentioned what others said about certain words of Urfi in his book. He also does not mention grammatical explanations like many others did as long as he doesn’t see a necessity. If there are various narratives about a word, he gives some information about how to understand those and some of their dictionary meanings in texts, and sometimes in apostilles. Some of the dictionaries he mentioned in the book are Ahterî, Şu’ûrî, Keşfu’l-Lugât, Şerh-i Lugat-ı Şehnâme and Şerefnâme. 

In this study, some information is given about exegeses. Later, the writer of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî, Sahhâf Ahmed Rusdi, and the copyist of this work, Kıblelizâde Mahmut are briefly mentioned. In the third part of the study, firstly the characteristics of the book are addressed and the registry of completion is shown to demonstrate the beginning and the end of the text and when it was copied. Afterward, the exegesis methodology of the commentator is depicted with examples picked from the text. Later on, the dictionaries that are mentioned in the text are listed. Lastly, gazelles, odes and stanzas chosen from the text and transcribed are presented. At the end of the study, pages from the copy of Kıblelizâde Mahmut and two documents about Kıblelizâde Mahmut in The Ottoman Archives of the Prime Ministry are attached in appx. 1 and appx 2. 

To conclude, it is understood that the main reason of Ahmed Rusdi in the text is to translate the Persian text to Turkish. After translating to Turkish, the writer mentioned what Urfi might mean in his poems. There is no doubt that any study on Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rusdi will benefit both our literature and classic exegesis literature quite a lot.


PDF View

References

  • Âbidin Paşa. Mesnevî Şerhi 1-2, (Sadeleştiren: Mahmet Sait Karaçorlu). İstanbul: İz Yay., 2007. google scholar
  • Ahterî Mustafa Muslihiddin el-Karahisarî. Ahterî-yi Kebîr Hazırlayanlar: Ahmet Kırkkılıç-Yusuf Sancak. Ankara: TDK Yay., 2017. google scholar
  • Andrews, Walter. Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı. Çeviren: Tansel Güney. İstanbul: İletişim Yay., 2018. google scholar
  • Aynur Hatice, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru ve Ali Emre Özyıldırım. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları IX Metnin Hâlleri: Osmanlı’da te’lif, tercüme ve şerh. İstanbul: Klasik Yay., 2014. google scholar
  • Başçetin, Mustafa Yasin. Yanyalı Süleyman Efendi’nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî Adlı Eseri (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin-Şerh Sözlüğü). Doktora Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2019. google scholar
  • Ceylan, Ömür. Böyle Buyurdu Sûfî Tasavvuf ve Şerh Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Kapı Yay., 2010. google scholar
  • Ceylan, Ömür. Tasavvufî Şiir Şerhleri. İstanbul: Kitabevi Yay., 2000. google scholar
  • Çaldak, Süleyman. “Urfî-dânlar Arasında Urfî’nin Bir Beytinde Geçen ‘Abes’ Kelimesi Üzerine Tartışmalar”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2005), Cilt 15, S. 1, 71-84. google scholar
  • Dağlar, Abdülkadir. Şem’î Şemullâh Şerh-i Mesnevî (I. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2009. google scholar
  • Dağlar, Abdülkadir. “Vassâf Tarihi Şerhinden Hareketle Şerh Kaynakları Meselesi”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish and Turkic (2007), Volume 2/4 Fall. google scholar
  • Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Akaydın Kitabevi, 2008. google scholar
  • Ekici, Hatice. Sahhâf Ahmed Rüşdî Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, 2006. google scholar
  • Gözitok, M. Âkif. Tellizâde Vehbî ve Urfî-i Şîrâzî Dîvânı Şerhi. Erzurum: Mim Yay., 2020. google scholar
  • Gözitok, M. Âkif. Türk Edebiyatında Urfî-i Şîrâzî Şerhleri. Dîvân Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (2017), 19: 77-122. google scholar
  • Kanar, Mehmet. Farsça-Türkçe Sözlük. Ankara: SAY Yay., 2019. Kanar, Mehmet. Arapça-Türkçe Sözlük. Ankara: SAY Yay., 2012. google scholar
  • Kara, Mustafa. İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz Şerh ve Haşiye Meselesine Dair Birkaç Not. İstanbul: Dergâh Yay., 2014. google scholar
  • Koçoğlu, Turgut. Şem’î Şemullâh Şerh-i Mesnevî (II. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük), Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2009. google scholar
  • Levend, Agâh Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yay., 2014. google scholar
  • Mermer, Kenan. Klâsik Şerh Geleneğinde Üslûp Kasîde-i Bürde Örneği. İstanbul: İz Yay., 2018. google scholar
  • Redhouse, Sir W. James. Turkish and English Lexicon New Edition. İstanbul: Çağrı Yay., 2011. google scholar
  • Sağlam, Nuri. Ali Emîrî Efendi İle Fuad Köprülü Arasındaki Münakaşalar-II, İlmi Araştırmalar. (2001), 11: 89-98. Sahhâf Ahmed Rüşdî. Şerh-i Dîvân-ı Urfi-i Şîrâzî. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu, TY-3501, 1b-226a. google scholar
  • Sami, Şemseddin. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay., 2010. google scholar
  • Şahin, Oğuzhan. Şem’î Şemullâh Şerh-i Mesnevî (III-IV. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük), Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2012. google scholar
  • Şensoy, Sedat. “Şerh”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 38: 565-568. Ankara: TDV Yay., 2010. Süreyya, Mehmet. Sicill-i Osmanî. 3. Cilt. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay., 1996. google scholar
  • Kortantamer, Tunca. Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi-VIII, (1994). google scholar
  • Tanyıldız, Ahmet. İsmâil Rusûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû’atu’l-Letâtif ve Matmûratu’l-ma’ârif) (I. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük). Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2010. google scholar
  • Yılmaz, Ozan. Urfi’nin Kasidelerine Yapılan Türkçe Şerhler. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, 2004. google scholar
  • Yılmaz, Ozan. Klasik Şerh Edebiyatı Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (2007), 5-9: 271-304. google scholar
  • Yılmaz, Ozan. “Şârihin Kütüphanesinden: Bosnalı Ahmed Sûdî’nin Gülistân Şerhinde Kullandığı Kaynaklar”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (2018), Cilt 1, S. 1, 187-202. google scholar
  • Yılter, Sait. Şem’î Şemullâh Şerh-i Mesnevî (VI. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2016. google scholar
  • http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rusdi-Sahhâf-eburresid-ahmed-rusdi Erişim 30 Nisan 2020. google scholar
  • http://www.yazmalar.gov.tr//basit-arama?q=k%C4%B1blelizade+mahmud Erişim 30 Nisan 2020. google scholar
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Ali Emîrî Mustafa III, 368-29267. google scholar
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Evrakı No: 4912/1. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Yavuz, S. (2020). The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî. Journal of Turkology, 30(2), 757-790. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848


AMA

Yavuz S. The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî. Journal of Turkology. 2020;30(2):757-790. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848


ABNT

Yavuz, S. The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 30, n. 2, p. 757-790, 2020.


Chicago: Author-Date Style

Yavuz, Seyit,. 2020. “The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî.” Journal of Turkology 30, no. 2: 757-790. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848


Chicago: Humanities Style

Yavuz, Seyit,. The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî.” Journal of Turkology 30, no. 2 (Nov. 2024): 757-790. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848


Harvard: Australian Style

Yavuz, S 2020, 'The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî', Journal of Turkology, vol. 30, no. 2, pp. 757-790, viewed 14 Nov. 2024, https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848


Harvard: Author-Date Style

Yavuz, S. (2020) ‘The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî’, Journal of Turkology, 30(2), pp. 757-790. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848 (14 Nov. 2024).


MLA

Yavuz, Seyit,. The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî.” Journal of Turkology, vol. 30, no. 2, 2020, pp. 757-790. [Database Container], https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848


Vancouver

Yavuz S. The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî. Journal of Turkology [Internet]. 14 Nov. 2024 [cited 14 Nov. 2024];30(2):757-790. Available from: https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848 doi: 10.26650/iuturkiyat.733848


ISNAD

Yavuz, Seyit. The Work of Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî of Sahhâf Ahmed Rüşdî”. Journal of Turkology 30/2 (Nov. 2024): 757-790. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.733848



TIMELINE


Submitted18.05.2020
Accepted01.09.2020
Published Online09.12.2020

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.