Journal of Turkology

SUBMITINFORMATION
EnglishTürkçe

Article


Full Text (PDF)

AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS

Ramazan Ekinci

Giving its first examples in the 11th century, Classical Turkish Literature presents a wide scope of works ranging from lyric poetry written with emotions of love, joy, longing, and excitement etc., advice examples emphasizing the moral characteristics of literature, to prose and poetic works praising The Prophet Muhammed, and some other religious and government men. Turkish Satiric Literature, since regarded as having lesser importance than those texts underlining feelings, admiration and appreciation, has not been appreciated fully


Keywords: Küfrî-i Bahâyî, XVII. yüzyıl Türk Edebiyatı (Şiir), Hiciv, Hezel, Hezeliyyât
Full Text (PDF)

TÜRK HİCİV EDEBİYATININ SIRADIŞI BİR ŞAİRİ: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ VE ESERLERİNDEN ÖRNEKLER

Ramazan Ekinci

İlk örneklerini XI. asırda vermeye başlayan klasik Türk edebiyatında aşk, sevinç, özlem, heyecan vb. duyguların sevkiyle yazılmış lirik şiirler; edebiyatın ahlâkî yönünü vurgulayan hikemî eserler; Hz. Peygamber, bazı din ve devlet büyüklerine duyulan muhabbetin sonucu kaleme alınan övgü dolu manzum ve mensur metinler önemli bir yekûn teşkil eder. İnsanın hislerine hitap eden, beğeni ve takdirini amaçlayan bu edebî mahsullerin gölgesinde kalmış olsa da ihmal edilmemesi gereken bir de hiciv edebiyatımız vardır.

Gerek sosyal ve siyasî hadiselerin tesiri gerek şahsî husumetlerin etkisiyle vücuda getirilen hiciv numunelerine ilk olarak XIV. ve XV. asırlarda kaleme alınan eğitici eserlerde rastlanmaktadır. Özellikle XVI. asırdan itibaren hiciv edebiyatı ürünleri ve temsilcilerinde mühim bir artış görülmektedir. XVII. yüzyıl ise Türk hiciv edebiyatının en renkli simalarının yaşadığı bir dönem olarak kabul edilmektedir. Başta hem kaside hem de hiciv alanında edebiyat tarihimizin en meşhur şairlerinden Nefʻî olmak üzere Kaf-zâde Fâizî, Ganî-zâde Nâdirî, Veysî, Nevʻî-zâde Atâyî, Mantıkî, Riyâzî, Fehîm, Bahâyî, Tarzî, Tıflî bu asrın hiciv ve hezel sahasında şiirler kaleme almış şahsiyetleridir. Bunlar içinde Küfrî-i Bahâyî’nin ayrı bir yeri vardır. Bahâyî, Dîvân’ının hemen hemen tamamını hiciv, hezel ve küfür ihtiva eden manzumelere ayırmıştır. Ayrıca şair bununla da yetinmemiş, mesleği olan müneccimlik gereği hazırladığı Takvîmü’l-Kavîm (Ahkâm-ı Külliye) adlı mensur eserini de hiciv ve tehzile tahsis etmiştir. Bu çalışmada, başta şairin hayatı üzerinde durulacak, eserlerinin nüshaları ve muhtevası incelenerek Takvîmü’l-Kavîm ve Dîvân-ı Hezeliyyât’tan örnekler sunulacaktır.

Keywords: Küfrî-i Bahâyî, XVII. yüzyıl Türk Edebiyatı (Şiir), Hiciv, Hezel, Hezeliyyât

PDF View

References

  • ABDULKADİROĞLU, Abdülkerim (haz.), İsmail Beliğ Nuhbetü’l-Âsâr Li- Zeyli Zübdetü’l-Eş’âr. AKMB Yay., Ankara 1999. google scholar
  • AKBAYAR, Nuri (haz.), Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996. google scholar
  • AKKUŞ, Mehmet- YILMAZ, Ali (haz.), Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ, Kitabevi Yay., İstanbul 2011. google scholar
  • AKKUŞ, Metin (haz.), Nef’î Divanı, Akçağ Yay., Ankara 1993. google scholar
  • AKKUŞ, Metin (haz.), Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ, Akçağ Yay., Ankara 1998. google scholar
  • APAYDIN, Mustafa, Türk Hiciv Edebiyatında Ziya Paşa, Kültür Bak. Yay., Ankara 2001. google scholar
  • AYDÜZ, Sâlim, “Müneccimbaşı”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul 2006. google scholar
  • AYDÜZ, Sâlim, “Osmanlı’da Müneccimbaşılık”, Araştırmaları, S. 1, 1995. Osmanlı Bilimi google scholar
  • BATUR, Atilla (haz.), Sürûrî Divanı: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanın Tenkitli Metni, (İnönü Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi ) CEYHAN, Âdem, “17. Asra Ait İki Kitapçık: Nasreddin Hoca Hikâyeleri ve Türk Atasözleri”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C. 9, S. 2, 2011. google scholar
  • CUNBUR, Müjgan, “Bahâ’î”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, AKMB Yay., Ankara 2002. google scholar
  • ÇAPAN, Pervin (haz.), Mustafa Safâyî, Tezkire-i Safâyî, AKMB Yay., Ankara 2005. google scholar
  • ÇAVUŞOĞLU, Mehmed, “Zâtî’nin Letâyifi II”, İ. Ü. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 22 (1974). google scholar
  • ÇİFTÇİ, Hasan, “Klâsik İslâm Edebiyatında Hiciv ve Mizah”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 10, 1998. google scholar
  • DEMİREL, Gamze, “Klâsik Türk Edebiyatında Hiciv”, TALİDEski Türk EdebiyatıII, 2007. google scholar
  • EKİNCİ, Ramazan, “Küfrî-i Bahâyî” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay =501 [erişim tarihi: 10.09.2014] google scholar
  • ERGUN, Sadeddin Nüzhet, Türk Şairleri, C. 2. ESİR, Hasan Ali, “Lâmi‘î Çelebi’ye İsnat Edilen Bir Eser: Risâle-i Nefsü’l- Emr-i Lâmi‘î”, İlmî Araştırmalar, S. 12, İstanbul 2001. google scholar
  • GENÇ, İlhan (hzl.), Esrâr Dede,Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, AKM Yay., Ankara 2000. google scholar
  • GÜVEN, Hikmet Feridun, “Klasik Türk Edebiyatında Hiciv ve Mizah”, Türk Edebiyatı Tarihi, Kültür Bakanlığı Yay., İstanbul 2006. google scholar
  • GÜVEN, Hikmet Feridun. Klasik Türk Şiirinde Hiciv, (Gazi Üniversitesi, SBE, Basılmamış Doktora Tezi) Ankara 1997. google scholar
  • Hevâyî, Dîvânçe-i Kubûrîzâde Hevâyî, Süleymaniye Ktp. Ali Nihat Tarlan Yazmaları 10/2. İPEKTEN, Haluk, vd. Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür Bak. Yay., Ankara 1988. google scholar
  • KAHRAMAN, Seyit Ali vd. (haz.), Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi, Yapı Kredi Yay., İstanbul 2011. google scholar
  • KILIÇ, Filiz (hzl.), Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, C. 1-2, İstanbul 2010. google scholar
  • Komisyon, “Bahâî”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh Yay. C., İstanbul 1977. google scholar
  • KORTANTAMER, Tunca, “Kuruluşundan Tanzimata Kadar Osmanlı Dönemi Türk Mizahının Kısa Bir Tarihi”, Türkler, C. 11., Yeni Türkiye Yay., 2002. google scholar
  • KÖKSAL, M. Fatih, “Divan Şiirinde Türk”, Journal of Turkish Studies, (Orhan Okay Armağanı), Vol. 30/11. KÖPRÜLÜ, M. Fuad, “Türklerde Halk Hikâyeciliğine Ait Bazı Maddeler”, Edebiyat Araştırmaları1, Akçağ Yay., Ankara 2004. google scholar
  • LEVEND, Agâh Sırrı, “Divan Edebiyatında Gülmece ve Yergi”, TDAY Belleten 1970. Müstakim-zâde google scholar
  • (Tıpkıbasım), Kültür Bak. Yay., Ankara 2000. Sa’deddin Efendi, Mecelletü’n-Nisâb, google scholar
  • Mütercim Asım, Kāmûs Tercümesi, Matbaatü’l-Osmâniye, C. III, 1305. google scholar
  • OKAY, Orhan, “Hiciv”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C. 17, İstanbul 1998. google scholar
  • ÖZTUNA, Yılmaz, Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi, Kültür Bak. Yay., C.II, Ankara 1990. google scholar
  • Sürûrî, Hezeliyyât-ı Sürûrî, İ. Ü. Ktb. TY 3005. google scholar
  • Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyiü’l-Fuzalâ,. (tıpkıbasım: A. Özcan), Çağrı Yay., İstanbul 1989. google scholar
  • TUMAN, Mehmed Nâil, Tuhfe-i Nâilî, Bizim Büro Yay., C. 1, Ankara 2001. google scholar
  • YILMAZ, Kâşif (haz.), Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu’arâsı, AKMB Yay., Ankara 2001 google scholar
  • YILMAZ, Mehmet, Kültürümüzde Âyet ve Hadisler, Kesit Yay., İstanbul 20 ZAVOTCU, Gencay (haz.), Rıza Tezkiresi, Sahhaflar Kitap Sarayı, İstanbul 2013. google scholar
  • ZAVOTCU, Gencay (haz.), Rıza Tezkiresi, Sahhaflar Kitap Sarayı, İstanbul 2009. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Ekinci, R. (2014). AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS. Journal of Turkology, 24(2), 33-58. https://doi.org/null


AMA

Ekinci R. AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS. Journal of Turkology. 2014;24(2):33-58. https://doi.org/null


ABNT

Ekinci, R. AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS. Journal of Turkology, [Publisher Location], v. 24, n. 2, p. 33-58, 2014.


Chicago: Author-Date Style

Ekinci, Ramazan,. 2014. “AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS.” Journal of Turkology 24, no. 2: 33-58. https://doi.org/null


Chicago: Humanities Style

Ekinci, Ramazan,. “AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS.” Journal of Turkology 24, no. 2 (Feb. 2025): 33-58. https://doi.org/null


Harvard: Australian Style

Ekinci, R 2014, 'AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS', Journal of Turkology, vol. 24, no. 2, pp. 33-58, viewed 4 Feb. 2025, https://doi.org/null


Harvard: Author-Date Style

Ekinci, R. (2014) ‘AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS’, Journal of Turkology, 24(2), pp. 33-58. https://doi.org/null (4 Feb. 2025).


MLA

Ekinci, Ramazan,. “AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS.” Journal of Turkology, vol. 24, no. 2, 2014, pp. 33-58. [Database Container], https://doi.org/null


Vancouver

Ekinci R. AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS. Journal of Turkology [Internet]. 4 Feb. 2025 [cited 4 Feb. 2025];24(2):33-58. Available from: https://doi.org/null doi: null


ISNAD

Ekinci, Ramazan. “AN EXTRAORDINARY POET OF TURKISH SATIRIC LITERATURE: KÜFRÎ-İ BAHÂYÎ AND EXAMPLES FROM HIS WORKS”. Journal of Turkology 24/2 (Feb. 2025): 33-58. https://doi.org/null



TIMELINE


Published Online30.12.2014

SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.