Research Article


DOI :10.26650/jspc.2023.84.1288455   IUP :10.26650/jspc.2023.84.1288455    Full Text (PDF)

The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?

Banu Uçkan Hekimler

Unions are one of the most important actors in labor relations, and union rights are a fundamental human right. These have been discussed in both industrial relations and labor law from the perspective of workers in particular, while mostly neglecting civil servants. However, when compared to the union density rate of workers (14.26% as of July 2022), the union density rate of civil servants is conspicuously higher (72.63% as of July 2022). However, to assess that an effective and strong civil servant unionism exists in Türkiye based solely on this high union density rate would be misleading. Ironically, implementations contrary to individual and collective union freedoms exist behind this high union density rate for civil servants. This contrariety between the union density rate and union freedom forms the basis of this paper. The study first discusses the development of civil servant unionism in Türkiye chronologically and then examines individual and collective union freedoms from the perspective of civil servants. Although de jure union security provisions do exist, the individual and collective union freedoms have sometimes been explicitly violated de facto and sometimes legal provisions per se have bypassed union security.

DOI :10.26650/jspc.2023.84.1288455   IUP :10.26650/jspc.2023.84.1288455    Full Text (PDF)

Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı Paradoksu: Güçlü Sendikacılık mı, Bağımlı Sendikacılık mı?

Banu Uçkan Hekimler

Çalışma ilişkilerinin en önemli aktörlerinden birisi olan sendikalar ve temel insan hakları arasında yer alan sendikal haklar, Türkiye’de gerek endüstri ilişkileri gerekse iş hukuku alanında ağırlıklı olarak işçiler açısından ele alınmakta, kamu görevlileri genellikle göz ardı edilmektedir. HalbukiTürkiye’de işçilerin sendikalaşma oranı (Temmuz 2022 itibarıyla %14,26) ile karşılaştırıldığında kamu görevlilerinin sendikalaşma oranı dikkat çekici derecede yüksektir (Temmuz 2022 itibarıyla %72,63). Ancak yalnızca bu yüksek sendikalaşma oranına bakarak Türkiye’de etkili ve güçlü bir kamu görevlileri sendikacılığı olduğunu söylemek yanıltıcı olacaktır. Kamu görevlilerinin sendikalaşma oranlarının bu denli yüksek olmasının arkasında, ironik bir şekilde, bireysel ve kolektif sendika özgürlüğüne aykırı uygulamalar yer almaktadır. Kamu görevlileri açısından sendikalaşma oranı ile sendika özgürlüğü arasındaki bu tezatlık, makalenin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Makalede öncelikle Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığının tarihsel gelişimi dönemler itibarıyla ve genel hatları ile ele alınmakta, sonrasında bireysel ve kolektif sendika özgürlüğü kamu görevlileri açısından değerlendirilmektedir. Uygulamada, yasal anlamda sağlanan güvencelere rağmen, bireysel ve kolektif sendika özgürlüğü kimi zaman açıkça ihlal edilmekte, kimi zaman da bizatihi yasal düzenlemeler yoluyla arkasından dolaşılan bu güvenceler by-pass edilmektedir.


EXTENDED ABSTRACT


While union rights have been generally considered from the workers’ perspective in Türkiye, the union rights of civil servants have been significantly neglected. The relatively low proportion of civil servants in the total employment and late unionization of civil servants in comparison with workers could be accepted as among the most important reasons for this negligence. While only 14.28% of paid and salaried employees are civil servants, 72.63% of them had unionized as of July 2022. While workers avoid unions or are forced not to become union members due to various socioeconomic reasons, particularly due to insufficient job security in Türkiye, such a high union density rate for civil servants requires a close examination regarding civil servants’ union rights.

Both the historical evolution and the context of civil servants’ union rights differ from that of workers. While the first legal framework on union rights for workers was drawn up in 1947, civil servants didn’t gain union rights de jure until 1965. Workers accessed the constitutional right to strike in 1961, while civil servants have only gained the right to organize and collectively

bargain so far. Furthermore, legal regulations have paved the way for union rights for workers; however, civil servants in particular have had de facto union rights since the 1990s. These days, some civil servant unions have close ties with political parties, but this relationship has injured both the individual and collective union freedoms of civil servants in Türkiye. The violation of civil servants’ union freedoms is strikingly in contrast with the high union density rate of civil servants, and this contrast is the main starting point of the paper.

Both the Constitution (Art.51/I) and the Civil Servant Unions and Collective Agreement Act No. 4688 (Art. 14/I; Art. 16/I) have provisions on individuals’ union freedoms, but most civil servants are unable to choose a union freely and have been forced to become members of a so-called eligible union that has hot connections with the governing political party. However, civil servants prefer to be members of a union that prioritizes their assignments and designations. The legitimacy of civil servant unions largely depends on their position and distance toward politics. The civil servant union Memur-Sen is a clear example that shows how unions in particular gain power in terms of their relationship with the ruling political party. Memur-Sen increased its membership 2500% since 2002, which is when the first statistics on civil servant unions were published. While Memur-Sen had 41,871 members in 2002, Türkiye Kamu-Sen had 329,065 members and KESK had 262,348. These membership numbers have grown respectively to 1,054,642, 526,684, and 150,338 as of 2022. Therefore, an asymmetric union membership growth has occurred among civil servants’ unions over the past 20 years. Until 20 years ago, Memur-Sen had been a very minor confederation and has since increased its membership exorbitantly by providing incentives and resources to the union through the government. Consequently, Memur-Sen has played a significant role in increasing the civil servant union density rate thanks to its symbiotic relationship with the ruling party. These days, more than half of all unionized civil servants are members of Memur-Sen.

Another important motivation for the high union density rate of civil servants is the collective agreement premium that has paved the way for a unionism that is supported financially by the state. In other words, the state finances the union membership fees of civil servants. Thus, union membership does not engender any costs for civil servants. As self-help organizations, unions should be independent from the state and employers; however, the collective agreement premium violates collective union freedoms and creates a symbiotic relationship between civil servant unions and the state. In addition, the state strikingly did not force unions to establish this relationship; Memur-Sen and Türkiye Kamu-Sen have consented and furthermore

demand this relationship, while KESK strongly resists it.

Having a centrist collective bargaining system whose representational structure is based on the majority instead of on a pluralism within the Civil Servant Unions Commission and giving the President a decisive role in the Civil Servants Arbitration Commission as a mandatory arbitration board resolves the collective disputes and strengthened the state’s direction of civil servant unionism. Therefore, the state has become a dominant actor that controls civil servant unions and determines all the procedures regarding collective bargaining and collective dispute resolution. This tendency has increased authoritarian corporatism and solidified pro-government union confederations.


PDF View

References

  • 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu Gereğince Kamu Görevlileri Sendikaları ile Konfederasyonların Üye Sayılarına İlişkin 2022 Temmuz İstatistikleri Hakkında Tebliğ. (2022, 2 Temmuz) Resmi Gazete (Sayı: 31884). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/07/20220702-14.pdf google scholar
  • Akın, İ. F. (1966). Dernek kurma özgürlüğü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 32 (2), 474-486. google scholar
  • Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
  • Arıcı, K. (2007). Devletçe kamu görevlileri sendikalarına üye olanlara toplu görüşme primi ödenmesinin hukuka uygunluğu. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XI(1-2), 1-23. google scholar
  • Beşikçi, M. (2010). II. Meşrutiyet döneminde bir memur örgütlenmesi olarak Mülkiye Mezunları Cemiyeti, 1908-1916. Toplum ve Bilim, 119, 162-183. google scholar
  • Case of Demir and Baykara v. Turkey (2008). Erişim Adresi: https://hudoc.echr.coe.int/fre#%22itemid%22:[%22001-89558%22] Erişim Tarihi: 21.021.2023. google scholar
  • Çalık Göçümlü, B. (2022, 5 Temmuz). Sağlık-Sen’den "toplu sözleşme ikramiyesi" açıklaması. Erişim adresi:2630763 google scholar
  • Çanaklı, L. A. (2007). Türk romanında bürokrasi ve memurlar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. google scholar
  • Çelik, A. (2010). Vesayetten siyasete Türkiye’de sendikacılık: Parti-Devlet ilişkileri (1946-1967). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Çelik, A. (2015). Turkey’s new labour regime under the Justice and Development Party in the first decade of the twenty-first century: Authoritarian flexibilization. Middle Eastern Studies, 51(4), 618-635. google scholar
  • Çelik, A. (Temmuz-Ağustos 2014). Mücadeleden vesayete Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığı. Eleştirel Pedagoji, 34, 1-8. google scholar
  • ÇSGB (t.y.). Kamu görevlileri sendika üye sayıları hakkında tebliğler. Erişim adresi: https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/sendikal-istatistikler/kamu-gorevlileri-sendika-uye-sayilari-hakkinda-tebligler/ Erişim tarihi: 14.03.2023. google scholar
  • Erdem, Ç. (Kış 2014). Ondokuzuncu yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda reform çalışmaları ve “Kalemiye Sımfı”nrn yükselişi. Karadeniz Araştırmaları, 40, 37-53. google scholar
  • Ewing, K. D. ve J. H. Qc. (2010). The dramatic ımplications Demir and Baykara. Industrial Law Journal, 39(1), 2-51. google scholar
  • Findley, C. V. (1996). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı memurlarının toplumsal tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları: 39. google scholar
  • Gülmez, M. (1994). Türkiye’de memurlar ve sendikal haklar. Ankara: TODAİE Yayın No: 255. google scholar
  • Gülmez, M. (1996). Dünyada memurlar ve sendikal haklar. Ankara: TODAİE Yayın No: 267. google scholar
  • Gülmez, M. (1998). Memur sendikacılığı. Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi Cilt 2 kitabı içinde (s. 356-365). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. google scholar
  • Gülmez, M. (2002a). Kamu görevlileri sendika ve toplu görüşme hukuku. Ankara: TODAİE Yayın No: 309. google scholar
  • Gülmez, M. (2011). Devlet bütçesinden ödentili memur sendikacılığı özgürlük ve bağımsızlık ilkeleriyle bağdaşmaz. Çalışma ve Toplum, 29(2), 293-310. google scholar
  • Gülmez, M. (2013). Ulusalüstü sözleşmelerin doğrudan uygulanması sorunu: Çelişen iki Yargıtay kararı, iş hukuku öğretisi ve bir öneri. Çalışma ve Toplum, 38(3), 13-56. google scholar
  • Gülmez, M. (Mart 2002b). Kamu çalışanları sendikaları: 1990-2001. Amme İdaresi Dergisi, 35(1), 1-27. google scholar
  • Gülmez, M. (Nisan 2016). “Polisiye” bir sendikalaşma öyküsü. Kara Tahta, 4, 175-222. google scholar
  • Han, E. (2012). Türkiye Kamu-Sen tarihi I damladan deryaya. Ankara: Türkiye Kamu-Sen. google scholar
  • ILO (2018). Provisional Record 3C. Erişim Adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—ed_norm/—relconf/documents/meetingdocument/wcms_631801.pdf (Erişim tarihi (21.03.2023). google scholar
  • İşgücü İstatistikleri, IV. Çeyrek: Ekim - Aralık, 2021. (2022, Şubat). Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, 45643. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0%C5%9Fg%C3%BCc%C3%BC-%C4%B0statistikleri-IV.-%C3%87eyrek:-Ekim—Aral%C4%B1k,-2021-45643&dil=1 google scholar
  • Kamu-Sen (2018, 19 Aralık). Kahveci: Toplu Sözleşme İkramiyesi, Sendika Üyelik Aidatının Tazmini Değildir. Erişim adresi: https://www.kamusen.org.tr/turkiye-kamu-sen/kahveci-toplu-sozlesme-ikramiyesi-sendika-uyelik-aidatinin-tazmini-degildir/3844/ google scholar
  • Koç, C. ve Koç, Y. (2009). KESK tarihi-I. Ankara: Epos Yayınları. google scholar
  • Koç, C. ve Koç, Y. (2014). Memur-Sen’in sicili. Ankara: Epos Yayınları. google scholar
  • Koç, Y. (2017, 5 Eylül). Memurların ayrıcalıklı dönemi. Aydınlık Gazetesi. Erişim Adresi:1504869656b.pdf google scholar
  • Koç, Y. (2022). Türkiye işçi sınıfı tarihi. İstanbul: Tek Gıda-İş Sendikası. google scholar
  • Kutal, M. (1969). Devlet personeli (memur) sendikalarının hukuki esasları ve sınırları. Sosyal Siyaset Konferansları, (20), 169-202. google scholar
  • Mahiroğulları, A. (2006). Gelişim süreci ve yasal çerçevesiyle Türkiye’de memur sendikacılığı. İstanbul İktisat Fakültesi Mecmuası Toker Dereli’ye Armağan, 55(1), 143-189. google scholar
  • Mahiroğulları, A. (2017). Osmanlı ’dan günümüze Türk sendikacılık tarihi: İşçi-işveren-memur sendikacılığı. Sivas: Özlem Kitabevi. google scholar
  • Makal, A. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda çalışma ilişkileri: 1850-1920. Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
  • Makal, A. (1999). Türkiye’de tek partili dönemde çalışma ilişkileri: 1920-1946. Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
  • Makal, A. (2002). Türkiye’de çok partili dönemde çalışma ilişkileri: 1946-1963. Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
  • Man, F. (2009). Türkiye’de devlet, ideoloji ve sendika: 1980 öncesi DİSK örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. google scholar
  • Memur-Sen (2011, 18 Mart). Memur-Sen: ITUC Objektif Davranmıyor. Erişim adresi: https://www.memursen.org.tr/memur-sen-ituc-objektif-davranmiyor-1 google scholar
  • Memur-Sen (t.y.). Kamu görevlileri VI. Dönem (2022-2023) toplu sözleşme süreci ve sonuçları. Erişim adresi: https://memursen.org.tr/yayinlar/kitaplar/6.donemtoplusozlesme.pdf google scholar
  • Özaydın, M. M. ve E. Han. (2014). Sendika üyesi kamu görevlilerinin “sendika-siyaset” ilişkisine yönelik yaklaşımları üzerine bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 57-73. google scholar
  • Şentürk, E. Y. (2022). Osmanlı Devleti’nde memur dayanışmasına destek veren bir yayın: Memurîn Gazetesi. MUTAD, IX(2), 472-537. google scholar
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2021). Kamu Sektörü İstihdam Sayıları. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/kamu-istihdami/ (Erişim Tarihi: 23.11.2022). google scholar
  • Talas, C. (1992). Türkiye'nin açıklamalı sosyal politika tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi. google scholar
  • Tuncay, A. C. (2007). Kamu görevlilerinin sendikalaşması ve toplu pazarlık hakkı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(Özel Sayı), 157-176. google scholar
  • Uçkan Hekimler, B. (2015). Anayasa Mahkemesi'nin sendikal haklara ilişkin iptal kararlarının genel bir değerlendirmesi. Çalışma ve Toplum, 47(4), 11-34. google scholar
  • Uçkan Hekimler, B. (2017). 2000’li yıllarda Türkiye’de memur sendikacılığı. A. Makal ve A. Çelik (Ed.),Zor Zamanlarda Emek kitabı içinde (s. 217-254) Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
  • Üzüm, T. (2011). KESK tarihi. İstanbul: Kalkedon Yayınları: 168. google scholar
  • Yeni Şafak. (2021, 24 Ağustos). Memur ve emeklisinin 2 yıllık zam oranları netleşti: 12+14’te uzlaşma. Erişim Adresi: https://www.yenisafak.com/ekonomi/memur-ve-emeklisinin-2-yillik-zam-oranlari-netlesti-1214te-uzlasma-3679039 google scholar
  • Yorgun, S. (2011). Grevsiz toplu pazarlık hakkı ve aidat bağımlılığı kıskacında memur sendikaları. Sosyal Siyaset Konferansları, 60(1), 145-168. google scholar
  • yy. (1998a). İlk-Sen (Türkiye İlkokul Öğretmenleri Sendikası). Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi Cilt: 2 kitabı içinde (s. 30-31). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. google scholar
  • yy. (1998b). TÖS (Türkiye Öğretmenler Sendikası). Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi Cilt: 3 kitabı içinde (s. 275-278). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Uçkan Hekimler, B. (2023). The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?. Journal of Social Policy Conferences, 0(84), 43-58. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455


AMA

Uçkan Hekimler B. The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?. Journal of Social Policy Conferences. 2023;0(84):43-58. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455


ABNT

Uçkan Hekimler, B. The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?. Journal of Social Policy Conferences, [Publisher Location], v. 0, n. 84, p. 43-58, 2023.


Chicago: Author-Date Style

Uçkan Hekimler, Banu,. 2023. “The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?.” Journal of Social Policy Conferences 0, no. 84: 43-58. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455


Chicago: Humanities Style

Uçkan Hekimler, Banu,. The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?.” Journal of Social Policy Conferences 0, no. 84 (May. 2024): 43-58. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455


Harvard: Australian Style

Uçkan Hekimler, B 2023, 'The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?', Journal of Social Policy Conferences, vol. 0, no. 84, pp. 43-58, viewed 18 May. 2024, https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455


Harvard: Author-Date Style

Uçkan Hekimler, B. (2023) ‘The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?’, Journal of Social Policy Conferences, 0(84), pp. 43-58. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455 (18 May. 2024).


MLA

Uçkan Hekimler, Banu,. The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?.” Journal of Social Policy Conferences, vol. 0, no. 84, 2023, pp. 43-58. [Database Container], https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455


Vancouver

Uçkan Hekimler B. The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?. Journal of Social Policy Conferences [Internet]. 18 May. 2024 [cited 18 May. 2024];0(84):43-58. Available from: https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455 doi: 10.26650/jspc.2023.84.1288455


ISNAD

Uçkan Hekimler, Banu. The Paradox of "Civil Servant Unionism" in Turkey: Strong Unionism or Dependant Unionism?”. Journal of Social Policy Conferences 0/84 (May. 2024): 43-58. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455



TIMELINE


Submitted27.04.2023
Accepted01.06.2023
Published Online12.07.2023

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.