Recent Period Turkish Studies

RPTS

SUBMITINFORMATION
EnglishTürkçe

Research Article


DOI :10.26650/YTA2024-1520476   IUP :10.26650/YTA2024-1520476    Full Text (PDF)

Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations

Muhammet Sebahattin Kurtaran

Mekteb-i Bahriye (The Naval Academy) played a pivotal role in the modernization of military maritime education and school organization within the Ottoman Empire. By the late 19th century, the institution had accumulated over a century of experience in maritime education since its establishment. This article  examines the educational system and administrative operations of Mekteb-i Bahriye during the reign of Abdülhamid II, spanning the transition from the 19th to the 20th century, within the framework of the Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye (Naval Military Schools) Regulation. The study also evaluates the extent to which the rules outlined in these regulations were implemented, based on archival documents from the period. Additionally, the article seeks to analyze the profiles of the teaching staff, the educational backgrounds of the students, their geographic origins within the Ottoman Empire, and the professions of their fathers, drawing on data from contemporary documents to contextualize the era in which the regulations were applied.

Keywords: Mekteb-i Bahriye (Naval Academy), Military Maritime Training, Abdülhamid II, Ottoman Maritime, Ottoman Navy
DOI :10.26650/YTA2024-1520476   IUP :10.26650/YTA2024-1520476    Full Text (PDF)

II. Abdülhamid Döneminde Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye Talimatnâmesi Işığında Mekteb-i Bahriye’de Eğitim ve Öğretim

Muhammet Sebahattin Kurtaran

Mekteb-i Bahriye, Osmanlı Devleti’nde askerî denizcilik eğitiminin modernleşmesinde ve okul düzeni almasında öncü bir rol oynamıştır. 20. yüzyılın sonuna gelindiğinde, mektep kuruluşundan bu döneme kadar 100 yılı aşkın bir denizcilik eğitimi tecrübesine sahip olmuştur. Mektebin müfredatının, dünyada denizcilik alanında yaşanan teknik gelişmelere uygun olarak hazırlanmasına gayret edilmiş ve bahriye sahasındaki ilerlemelerin takip edilmesine önem verilmiştir. Bu düzende, mektepte yetişmiş olan nitelikli insan gücü başta donanma olmak üzere devletin çeşitli kademelerinde görev yapmıştır. Bu makale ile II. Abdülhamid döneminde, Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye Talimatnâmesi çerçevesinde, 19. yüzyıldan 20. yüzyıla geçerken Mekteb-i Bahriye’nin eğitim öğretim düzeni ile idarî işleyişi ele alınmaktadır. Bunun yanı sıra döneme ait arşiv belgeleri ışığında talimatnâmede yer verilen kuralların ne seviyede uygulamaya aktarıldığı incelenmiştir. Ayrıca mektepte görev yapan muallimlerin profilleri, talebelerin geldikleri okullar, Osmanlı coğrafyasında yaşadıkları mahaller, baba meslekleri talimatnâmenin uygulandığı dönem göz önünde bulundurularak, devrin belgelerindeki bilgiler ışığında tespit edilmeye çalışılmıştır.

Keywords: Mekteb-i Bahriye (Bahriye Mektebi), Askerî Denizcilik Eğitimi, II. Abdülhamid, Osmanlı Bahriyesi, Osmanlı Donanması

EXTENDED ABSTRACT


Mekteb-i Bahriye (The Naval Academy) played a vital role in aligning the military maritime education of the Ottoman Empire with a structured school discipline framework. It was instrumental in training the qualified personnel required for the state’s navy and maritime administration. Students who were educated at the Mekteb-i Bahriye became qualified naval officers and served at various levels of the state, primarily within the navy. This article examines the activities of the Mekteb-i Bahriye during the reign of Abdulhamid II, focusing on the Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye (Naval Military Schools) Regulation. By the early 1900s, the academy had accumulated over a century of experience in military maritime education, which provided the basis for analyzing its internal operational structure. In addition to exploring the theoretical framework of the academy’s administration, this study aims to reveal the extent to which the regulation was implemented in practice using archival documents from the period.

In addition to serving as educational institutions, schools are integral parts of society, consisting of individuals whose backgrounds reflect the socio-cultural dynamics of their time. Documents such as student petitions submitted during school applications, grade slips, and notebooks containing information about the school provide valuable information about various aspects of Ottoman society. These records help clarify which regions of the Ottoman Empire the students came from, which schools they previously attended, and the professions of their fathers, thus shedding light on the broader social context of the period. Within the framework of the article, the human resources of the Mekteb-i Bahriye were evaluated under the guidance of archival records.

The primary sources for this article are archival materials found in the Presidential Ottoman Archives. These include documents related to the Mekteb-i Bahriye (The Naval Academy) transferred from the Naval History Archive to the Ottoman Archives. These are complemented by naval annals, period documents, memoirs, and previously written theses and articles on the subject. 

This article examines the status of the Mekteb-i Bahriye during the reign of Abdülhamid II, from the end of the 19th century to the beginning of the 20th century, within the framework of the Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye (Naval Military Schools) Regulation and archive documents of the period. The following questions are addressed within the boundaries of this review:

 • How did the Mekteb-i Bahriye function at the beginning of the 20th century?

• What were the practical applications of the instructions in the Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye Regulation?

• Which courses were included in the academy’s curriculum?

• What were the profiles of the teachers teaching at the Mekteb-i Bahriye and what were the expectations from them?

• From which schools did the accepted students graduate?

• Which regions of the Ottoman Empire did the students represent?

• What were the professions of the students’ fathers? Were applications to the Mekteb-i Bahriye limited to the children of naval personnel, or did they also include children of individuals from other professions?

The findings demonstrate that the implementation of the Mekâtib-i Askeriye-i Bahriye Regulation during Abdülhamid II’s reign is well-documented through archival materials. The courses offered at the academy reflected advancements in maritime technology of the period. A significant proportion of the instructors were graduates of the Mekteb-i Bahriye, and they were expected not only to teach but also to produce scholarly works on maritime education and translate relevant foreign texts. The students admitted to the academy came from Istanbul and its surrounding regions, as well as various parts of the Ottoman Empire. Analysis of available records indicates that applicants came from diverse professional backgrounds, as reflected in the occupations of their fathers. Overall, the Mekteb-i Bahriye provided its graduates, educated within the Ottoman educational system, with opportunities to pursue careers in the navy and serve at different levels of the state apparatus.


PDF View

References

  • 1. Arşiv Kaynakları: google scholar
  • 1.1. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri google scholar
  • Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
  • Yıldız Mütenevvi Maruzat (Y.MTV) google scholar
  • Yıldız Perakende Askerî Maruzat (Y.PRK.ASK) google scholar
  • Zabtiye (ZB) google scholar
  • 1.2. Deniz Tarihi Arşivi (DTA)60: google scholar
  • Mektepler google scholar
  • Muhakemat ve Hukuk Müşavirliği google scholar
  • Islahat google scholar
  • Sandıklar google scholar
  • Tersane google scholar
  • 2. Süreli Yayınlar: google scholar
  • İkdam google scholar
  • 3. Resmî Kaynaklar: google scholar
  • Bahriye Salnamesi, 1315 google scholar
  • Bahriye Salnamesi, 1317 google scholar
  • Bahriye Salnamesi, 1319 google scholar
  • 4. Beşiktaş Deniz Müzesi Kütüphanesi: google scholar
  • Mekâtib-i Askeriyye-i Bahriyyenin Ders Programlarıyla Umûr-ı Askeriyye ve Tedrisiyye ve Dâhiliyyesi Hakkında Müceddeden Tanzîm Kılınan Talimât, Mekteb-i Bahriyeden, 26 Eylül 1313, Deniz Müzesi Kütüphanesi, Demirbaş no: 823. google scholar
  • Mekteb-i Bahriyye-yi Şâhâne ve Tüccar Kapudan Mektebi Şakirdanının İmtihân-ı Umûmî Cedvelidir, 1313. google scholar
  • Mekteb-i Bahriye-yi Şâhâne ve Tüccar Kapudan Mektebi Şakirdanının İmtihân-ı Umûmî Cedvelidir, 1317. google scholar
  • 5. Araştırma Eserler: google scholar
  • Abdülhamid Donanmasında Bir Bahriyeli Donanma Zabiti Emin Yüce’nin Hatıratı, Yayına Hazırlayan: Şakir Batmaz, Timaş Yayıncılık, İstanbul, 2010. google scholar
  • Aktepe, Münir: “Çeşme Vakası”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c.8, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993, s. 288- 289. google scholar
  • Amiral Vehbi Ziya Dümer’in Anıları, yay. haz. Osman A. Kaynak, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 2003. google scholar
  • Askerî Tarihimizde Diplomalar (1866-1977), yay. haz. Halûk Perk, MSÜ Merkez Basım ve Yayınevi, İstanbul, 2021. google scholar
  • Aydın, Mahir: “Cezayirli Gazi Hasan Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 7, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1993, s. 501-503. google scholar
  • Babaoğlu, Resul: Mekteb-i Mülkiye, 1859-1960: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Bilimsel ve Kültürel Modernleşmenin Kurumsallaşması, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2020. google scholar
  • Beydilli, Kemal: “Mühendishane-i Bahrî-i Hümayûn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 31, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2020, s. 513514. google scholar
  • Beydilli, Kemal: “Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 31, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2020, s. 515516. google scholar
  • Beydilli, Kemal: “Savaş Eğitiminde Okullaşma (1775-1807)”, Türk Denizcilik Tarihi, C. 2, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, 2009, s. 275-276. google scholar
  • Beydilli, Kemal: Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishâne, Mühendishâne Matbaası ve Kütüphânesi (1776-1826), Eren Yayıncılık, İstanbul, 1995. google scholar
  • Bostan, İdris: Osmanlılar ve Deniz, Küre Yayınları, İstanbul, 2007. google scholar
  • Çekim, Meryem: Sultan II. Abdülhamid Döneminde Taltifât (1876-1909), Yayımlanmamış google scholar
  • Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erzurum, 2023. google scholar
  • Çelik, Yüksel: Şeyhü’l Vüzerâ Koca Hüsrev Paşa II. Mahmud Devrinin Perde Arkası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2013. google scholar
  • Çoker, Fahri: Bahriye Mektebimiz, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi, Ankara, 1973. google scholar
  • Deniz Harp Okulu Tarihçesi, t.y. google scholar
  • Gencer, Ali İhsan: Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu(1789-1867), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2001. google scholar
  • Güçtekin, Nuri: İstanbul’daki Müslim Özel Mektepleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2013. google scholar
  • İşârât-ı Umumiye-i Bahriye, mütercimi: Abdülhamid (Mekteb-i Bahriye-i Şahane İşârât-ı Umumiye ve Topçuluk Muallimi), İstanbul, 1309. google scholar
  • Kaçar, Mustafa: “Tersâne Mühendishânesi’nden Bahriye Mektebi’ne Mühendishâne-i Bahrî-i Hümayûn”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, C. 9, S. 1-2, s. 54. google scholar
  • Kamûs-ı Bahrî Deniz Sözlüğü, der. Süleyman Nutkî, haz. Mustafa Pultar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011, s. 39. google scholar
  • Korkmaz, Mehmet: “Bahriye Kütüphanesi”, Z Tematik Dergi, Kütüphane, 2021/5, s. 106-107. google scholar
  • Korkmaz, Mehmet: “Bahriye Müze ve Kütüphane İdaresi’nin Kurucu Müdürü Mehmet Hikmet (Salahor) Paşa (1863-1934): Hayatı, Askerî Faaliyetleri ve Eserleri”, Türk Kültürü ve İncelemeleri Dergisi, S. 43, 2020, s. 109-154. google scholar
  • Korkmaz, Mehmet: “II. Abdülhamid döneminde Bahriye Mektebi’nde Eğitim Reformuna Yönelik Starcke Paşa’nın Islahat Layihası”, Uluslararası Türk Askerî ve Öğretim Tarihi Sempozyumu Bildirileri 16-17 Eylül 2021, C. II, İstanbul, 2022, s. 155-171. google scholar
  • Korkmaz, Mehmet: “Osmanlı Askerî Eğitiminde Modernleşme Çabaları: Kasımpaşa Bahriye Askerî Rüşdiye Mektebi”, Tarih Dergisi, S. 72, 2020/2, s. 115-137. google scholar
  • Korkmaz, Mehmet: Bahriye Mektebi’nde Bir Jön Türk Muhiddin Atayiğit’in II. Abdülhamid Dönemi Bahriye Mektebi Hatıraları (1892-1898), Büyüyenay Yayınları, İstanbul, 2023. google scholar
  • Korkmaz, Mehmet: Bahriyede Bir Ömür Sultan II. Abdülhamid’in Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa, Selenge Yayınları, İstanbul, 2022. google scholar
  • Kurtoğlu, Fevzi: Deniz Mektepleri Tarihçesi (1928-1939), İkinci Kitap, Deniz Matbaası, İstanbul, 1941. google scholar
  • Müsellesât-ı Müsteviye, müellifi: Isaac Todhunter, mütercimi: Bekir Sıdkı (Mekteb-i Bahriye-i Şahane Hikmet-i Tabiiye, Müsellesat-ı Müsteviye, Fenn-i Mesaha Muallimi), Mekteb-i Bahriye-i Şahane Matbaası, 1307. google scholar
  • Örenç, Ali Fuat: “Yakınçağda Osmanlı Bahriyesi”, Hunlar’dan Günümüze Türk Askerî Kültürü, ed. A. Sefa Özkaya, Kronik Yayınları, İstanbul, 2019, s. 395-423. google scholar
  • Özcan, Abdülkadir: “Harbiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 16, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997, s. 115-119. google scholar
  • Patoğlu, Emrah Berkant: Osmanlı Devleti’nde Askerî Rüşdiyeler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018. google scholar
  • Sarı, Nil: “Mekteb-i Tıbbiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 29, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2004, s. 2-5. google scholar
  • Soydemir, Selman, Osmanlı Donanmasında Yabancı Müşavirlerin Etkileri (18. ve 19. Yüzyıllar), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007. google scholar
  • Süleyman Nutkî Bey’in Hatıraları, yay. haz. Nurcan Bal, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 2003. google scholar
  • Tatbikât-ı Hendesiye, müellifi: Isaac Todhunter, mütercimi: Mehmed Ali (Mekteb-i Bahriye-i Şahane Hendese-i Resmiye ve Usul-i Hendese Muallimi), İstanbul, 1321. google scholar
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı: Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1984. google scholar
  • Yakıtal, Emin: “Bahriye Mektebi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), C. 4, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1991, s. 509-511. google scholar
  • Zorlu, Tuncay: Osmanlı ve Modernleşme, Timaş Yayınları, İstanbul, 2014. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Kurtaran, M.S. (2024). Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations. Recent Period Turkish Studies, 0(46), 73-107. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476


AMA

Kurtaran M S. Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations. Recent Period Turkish Studies. 2024;0(46):73-107. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476


ABNT

Kurtaran, M.S. Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations. Recent Period Turkish Studies, [Publisher Location], v. 0, n. 46, p. 73-107, 2024.


Chicago: Author-Date Style

Kurtaran, Muhammet Sebahattin,. 2024. “Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations.” Recent Period Turkish Studies 0, no. 46: 73-107. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476


Chicago: Humanities Style

Kurtaran, Muhammet Sebahattin,. “Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations.” Recent Period Turkish Studies 0, no. 46 (Mar. 2025): 73-107. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476


Harvard: Australian Style

Kurtaran, MS 2024, 'Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations', Recent Period Turkish Studies, vol. 0, no. 46, pp. 73-107, viewed 14 Mar. 2025, https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476


Harvard: Author-Date Style

Kurtaran, M.S. (2024) ‘Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations’, Recent Period Turkish Studies, 0(46), pp. 73-107. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476 (14 Mar. 2025).


MLA

Kurtaran, Muhammet Sebahattin,. “Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations.” Recent Period Turkish Studies, vol. 0, no. 46, 2024, pp. 73-107. [Database Container], https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476


Vancouver

Kurtaran MS. Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations. Recent Period Turkish Studies [Internet]. 14 Mar. 2025 [cited 14 Mar. 2025];0(46):73-107. Available from: https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476 doi: 10.26650/YTA2024-1520476


ISNAD

Kurtaran, MuhammetSebahattin. “Education and Training at the Mekteb-i Bahriye (Naval Academy) During the Reign of Abdülhamid II in Light of the Naval Military Schools Regulations”. Recent Period Turkish Studies 0/46 (Mar. 2025): 73-107. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1520476



TIMELINE


Submitted22.07.2024
Accepted27.09.2024
Published Online30.12.2024

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.