Journal of Turkish Language and Literature

SUBMITINFORMATION
EnglishTürkçe

Research Article


DOI :10.26650/TUDED480086   IUP :10.26650/TUDED480086    Full Text (PDF)

Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî

Hayrullah Kahya

Qipchaqs known as Kipchak/Kifcak in the East, Kuman in the West, and Polovest in Russia, lived in the Qipchaq steppe, the Danube river basin, the Balkans, and the MiddleEast throughout their history. They founded the Mamelukes state (1250–1517) in Eygpt, and they created great Qipchaq literature there. The Gulistan, written by Sa’di al-Shiraziy, one of the greatest Persian poets, was translated from Persian to Qipchaq Turkish by Seyf al-Sarayi, a Qipchaq poet. This translation is one of the most important books among all Qipchaq books in terms of being a reflection of basic Mameluke Qipchaq Turkish features. This book, known as the Gulistan Tercumesi in Turkish, was academically prepared for publishing by Ali Fehmi Karamanlioglu during his associate professorship in 1968 in Turkey. In this study, all of the sentences in the Gulistan Tercumesi prepared by Karamanlioglu have been analyzed in terms of their anacoluthons. All of the anacoluthons in the Gulistan Tercumesi have been placed in three categories in terms of their usage: (a) conversations, (b) translations, and (c) other cases. The most common place for anacoluthons in the Gulistan Tercumesi is in conversational sentences, which are very typical in Turkish languages. Because anacoluthons appear in both spoken and written Turkish languages, they are most often found in conversations. However, it is important to note here that the Gulistan Tercümesi is an original work, although it is a translated book. Regular sentences in the Gulistan Tercumesi are more dominant than anacoluthons, which is quite normal in terms of general Turkish rules. In our opinion, this dominance is a result of Seyf’s Turkish language consciousness and his great knowledge of three languages.

Keywords: Seyf-i Sarayi, Qipchaq language, Mamelukes, Gulistan Translation, Sa’di alShirazy
DOI :10.26650/TUDED480086   IUP :10.26650/TUDED480086    Full Text (PDF)

Seyf-i Sarâyî’nin Gülistan Tercümesi’nde Devrik Cümleler

Hayrullah Kahya

Doğuda Kıpçak/Kıfçak, batıda Kuman, Rusya’da Polovest olarak bilinen KumanKıpçaklar tarihte Kıpçak bozkıları, Kırım, Tuna havzası, Balkanlar ve Ortadoğu’da yaşamışlardır. Kıpçaklar, Mısır ve civarında Memlükler devletini (1250-1517) kurmuş ve burada zengin bir Kıpçak edebiyatı meydana getirmişlerdir. Kıpçakça eserler arasında asıl Memlük Kıpçakça dil özelliklerini en iyi gösteren eserlerin başında Fars edebiyatının en büyük şairlerinden Sa’di-i Şirazî’nin Gülistan adlı eserinin Seyf adlı biri tarafından Kıpçak Türkçesine yapılmış tercümesi gelir. Eser, bilim dünyasında Kıpçakça Gülistan Tercümesi olarak bilinir. Ali Fehmi Karamanlıoğlu 1968 yılında eserin transkripsiyonlu metnini ve dizinini hazırlamıştır. Elinizdeki çalışmada Gülistan Tercümesi’ndeki cümlelerin devriklik durumları Karamanlıoğlu neşrine dayanılarak incelenmiştir. İncelemede tespit edilen devrik cümleler kullanım yerleri bakımından üç bölümde ele alınmıştır: konuşma cümlelerindeki, tercümelerdeki ve diğer durumlardaki devrik cümleler. Metnin cümle kuruluşu bakımından genel değerlendirilmesi hususunda ifade edilmesi gereken en önemli husus, metindeki kurallı cümlelerin devrik cümlelere oranla nicelik bakımdan oldukça fazla olmasıdır. Bu durum Türkçenin genel yapısına uygundur. Bu da Seyf’in her üç dile vukufiyeti ile beraber Türk diline göstermiş olduğu özenin bir sonucudur.

Keywords: Seyf-i Sarayi, Kıpçakça, Memlükler, Gülistan Tercümesi, Sa’di-i Şirazi

EXTENDED ABSTRACT


Turkish is a typical subject-object-predicate language with regards to syntax. In almost all Turkish grammar books, the term anacoluthon has been described as a kind of sentence whose predicate is located in the beginning or middle of the sentence. This kind of sentence, anacoluthon, is usually used in colloquial speech, and some specific texts have colloquial speech. There are anacoluthons in every period of Turkish language history. They are rare in Kokturk Turkish, but they began to increase from the period of Old Uighur Turkish. In Turkey Turkish, specifically Nurullah Atac (1898–1957), a famous author in Turkish literature, consciously made an effort to use them after the Turkish Language Revolution, so anacoluthons began to increase comparatively in the Turkish literal language. Qipchaqs known as Kipchak/Kifcak in the East, Kuman in the West, and Polovest in Russia, lived in the Qipchaq steppe, the Danube river basin, the Balkans, and the MiddleEast throughout their history. They founded the Mamelukes state (1250–1517) in Eygpt, and they created great Qipchaq literature there. The Gulistan, written by Sa’di al-Shiraziy, one of the greatest Persian poets, was translated by Seyf al-Sarayi, a Qipchaq poet, from Persian to Qipchaq Turkish. This translation is one of the most important books, among all Qipchaq books, in terms of being a reflection of the basic Mameluke Qipchaq Turkish features. This translation, known as the Gulistan Tercumesi in Turkish, was first published in 1954 in Turkey by Feridun Nafiz Uzluk as a facsimile. After it was published, the Gulistan Tercumesi was academically prepared by two other scholars. One of them, A. Bodrogligeti, published the Gulistan Tercumesi in 1969 in Hungary. However, Ali Fehmi Karamanlioglu already prepared it before Bodrogligeti during his associate professorship in 1968 in Turkey. Karamanlioglu also published an article about the grammatical features of the Gulistan Tercumesi, and the article was added to his new printing of the Gulistan Tercumesi in 1978. In this study, all of the sentences in the Gulistan Tercumesi prepared by Karamanlioglu have been analyzed in term of their anacoluthons. All of the anacoluthons in the Gulistan Tercumesi have been placed in three categories in terms of their usage: (a) conversations, (b) translations, and (c) other cases. The most common place for anacoluthons in the Gulistan Tercumesi is in conversational sentences, which are very typical in Turkish languages. Because anacoluthons appear in both spoken Turkish language and literal Turkish language, they are most often found in conversations. Examples: (a) Bizim cinsimizge layık degül sultan hıdmatında yalgan sözlemek, and (b) Kuvvetim zaif turur anıng kavi manilerine. Some anacoluthons in conversations consisted of some prepositions, such as hatta, illa. Examples: (a) Bu rencning devası degül illa ademîning öti. (b) Men bu sözge ınanman hatta maayine körmeyinçe. An anacoluthon was comprised of the Persian preposition eger. Example: (a) Her kimde bu sıfat bolmasa henüz ol balig degül eger yüz yaşar bolsa. Also, some anacoluthons in conversations consisted of some words such as artukrak, yahşırak, asanrak, and hoşrak, which have the comparison adjective suffix –rak. Example: (a) Kelam-ı Mecid ayetining izzeti ve şerefi andan artukrak turur kim munung bigin yirlerge yazmakdan. It is predictable that these prepositions and adjective suffix -rak caused anacoluthons. On the other hand, it is seen that the word for word translation method has been used in cases of translations of some Arabic verses of the Qoran, hadiths, or poems in the Gulistan Tercumesi. Examples: (a) Yani ay Davud’nıng ehli kılıngız şükrni dagı azdur menim kullarumdan köp şükr kılgıçı. (b) Yani bislending anıng süti bile. Dagı ulgaydın menim katımda. Pes kim haber birdi sanga kim sen böri oglı sen. (c) Kaçan kim bir kimirsening bitişi yaman bolsa fayide kılmas anga edeb kılgıçınıng edebi. It is unsurprising that this method caused anacoluthons. It is also possible to come across anacoluthons in the translation cases of statements such as proverbs, idioms, or phrases in the Gulistan Tercumesi. Examples: (a) Cahiller ara eger hakim ir tüşse hikmet kemerin kirek bilinden şeşse. (b) Kaçan cahil ir til uzatıp sözge kilse aceb degül hakim özre galib bolsa. We should also express here that, in our opinion, there are some elliptical sentences caused by Arabic or Persian influences in the Gulistan Tercumesi. Therefore, these kinds of sentences have not been assessed as anacoluthons in this study. Examples: (a) Ol manga sökti men dagı anga.. (b) Bir kimirsening köngli ilden kitip dagı can terkin urup nazarı helaket yirine tüşüp turur idi. Agzı taamdan közi uykudan kes(i)lip. Ni kündüz sabrı bar idi ni kiçe kararı. It is important to note here that regular sentences in the Gulistan Tercumesi are more dominant than the anacoluthons, which is quite normal in terms of general Turkish rules. In our opinion, this dominance is a result of Seyf’s Turkish language consciousness and his great knowledge of three languages. A book translated from Persian should have contained more anacoluthon sentences if Seyf would have been influenced more from Persian and Arabic syntax.


PDF View

References

  • Argunşah, M., & Güner, G. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları. google scholar
  • Akar, A. (2015). Türk dili tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları. google scholar
  • Akçataş, A. (2002). Türkçede işlev bakımından devrik cümleler. Türk Dili, 609, 604–607. google scholar
  • Balcı, M. (2010). Kosova ve Makedonya Türk ağızlarında devrik cümle meselesi. Avrasya Etüdleri, 38(2), 43–60. google scholar
  • Banarlı, N. S. (1972). Türkçenin sırları. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti & İstanbul Enstitüsü. google scholar
  • Battal-Taymas, A. (1955). Seyf Sarayî’nin Gülistan Tercümesi’ni gözden geçiriş. TDAY-Belleten, 73–98. google scholar
  • Bayraktar, F. S., Behrur, E., Hatipoğlu, E. ve Özdemir, N. (2014, A). Türkiye Türkçesi ağızlarında devrik yapı. VI. Uluslar arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu 4-7 Aralık 2013, Bursa bildiriler kitabı içinde (s. 681–690). Bursa: Stüdyo Star Ajans google scholar
  • Berbercan, M. T. (2016). Çağatayca Gülistan Tercümesi (Gülistan-ı Türkî) (Giriş-gramer-metin-notlardizin-tıpkı basim). Ankara: Hakim Yayınları. google scholar
  • Bilgin, A. A. ve Hacıeminoğlu, N. (2002). Kıpçaklar, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 25, s. 421–424). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
  • Demircan, Ö. (2009). Devrik tümce ve odaklama – dil devriminin öteki yanı. İstanbul: Der Yayınları. google scholar
  • Demirci, Ü. Ö. (2017). Seyf-i Sarâyî’nin Gülistan Tercümesi’nde isimden fiil yapımı. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 58, 221–243. google scholar
  • Dizdaroğlu, H. (1976). Tümcebilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Doğan İnan, G. (2008). Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde devrik cümle meselesi. (Doktora Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun google scholar
  • Duman, M. (2003). Devrik cümle ve Vasiyetname’deki örnekleri üzerine. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 30, 209–223. google scholar
  • Eckmann, J. (1964). Memlûk Kıpçakçasının Oğuzcalaşmasına dair. TDAY-Belleten, 35-41. google scholar
  • Eckmann, J. (1996). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Ediskun, H. (1960). Devrik cümle üzerine bir araştırma. Türk Dili, 9(100),193–197. google scholar
  • Ercilasun, A. B. (2015). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • Gülensoy, T. (2015). Türkçe el kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları. Huber, E. (2008). Dilbilime giriş. İstanbul: Multilingual Yayınları. google scholar
  • İnan, A. (1953). XIII.-XV. yüzyıllarda Mısır’da Oğuz-Türkmen ve Kıpçak Lehçeleri ve halis Türkçe. TDAY-Belleten, 53–71. google scholar
  • Kahya, H. (2017). Karamanlıca bir Zebur’da yapı bakımından devrik cümleler. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 679–692. google scholar
  • Kahya, H. (2018). Tarihi boyunca Türkçede devrik cümleler. 1st Internation Congress on New Horizons in Education and Social Sciences (ICES-2018), 271. google scholar
  • Karahan, L. (2005). Türkçede söz dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
  • Karamanlıoğlu, A. F. (1978). Seyf-i Sarâyî, Gülistan tercümesi (Kitâb Gülistan bi’t-Türkî). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Karamanlıoğlu, A. F. (1989). Seyf-i Sarâyî, Gülistan tercümesi (Kitâb Gülistan bi’t-Türkî). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Karamanlıoğlu, A. F. (1994). Kıpçak Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Keskin, B. (2015). Altun Yaruk Yedinci Kitap’tan hareketle Eski Uygur Türkçesindeki devrik cümle yapısı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 53, 39–52. google scholar
  • Özkan, M. (1993). Mahmûd b. Kâdî-i Manyâs, Gülistan tercümesi. (Giriş-inceleme-metin-sözlük). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Özkan, M. (1997). Tarih içinde Türk dili. İstanbul: Filiz Kitabevi. Özkan, M. (2009). Seyf-i Sarâyî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 37, s. 28–29). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
  • Özmen, M. (1996). Bir eksiltili cümle tipi üzerine. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 71–82. google scholar
  • Ruhi, Ş. (1992). Yazılı metin oluşturmada devrik tümcenin işlevi üzerine bir gözlem. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 3, 53–58. google scholar
  • Sertkaya, O. F. (1978). Saraylı Seyf’in Gülistan Tercümesi’ndeki bir ibâre üzerine. TKA, 16(1–2), 225– 229. google scholar
  • Tan, A. & Atasay, H. (2018). Seyf-i Sarâyî’nin Gülistan Tercümesi’nde geçen atasözleri. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 285–317. google scholar
  • Türk Dil Kurumu. (2018). Türk Dil Kurumu yazım kılavuzu. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_yazimkilavuzu&view=yazimkilavuzu Tekin,T. (2003). Orhon Türkçesi grameri. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi. google scholar
  • Torun, Y. (2005). Nurullah Ataç’ın denemelerinde devrik yapılar. (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. google scholar
  • Uğurlu, M. (1999). Memlûk Türkçesi’nde zarf-fiilli parçaların dizimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Uzluk, F. N. (1954). Seyfi Serâyî, Gülistan Tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
  • Yazıcı, T. (1996). Gülistân. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 14, s. 240–241). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar
  • Yıldırım, F. (2015). Türkiye Türkçesi ve ağızlarında devrik dizim üzerine. Prof. Dr. Mehmet Özmen Adına Sözdizimi Çalıştayı Bildirileri içinde (s. 235–252). Adana: Karahan Kitabevi. google scholar
  • Yıldız, M. (2010). Seyf-i Sarayinin Gülistan Tercümesi’nde aynı isim unsurlarının kıl- ve et- yardımcı fiilleriyle kullanımından oluşan eş değer birleşik fiiller ve Oğuzca etkisi. Turkish Studies, 5(1), 687– 706. google scholar
  • Yılmaz, Y. & Bayraktar, D. (2016). Seyf-i Sarâyî’nin Gülistan Tercümesi’nde yiyecek ve içecek adlarında yan anlamlılık. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5, 30–50. google scholar
  • Yücel, M. U. (2002). Kıpçaklar.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 25, s. 420–421). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. google scholar

Citations

Copy and paste a formatted citation or use one of the options to export in your chosen format


EXPORT



APA

Kahya, H. (2019). Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî. Journal of Turkish Language and Literature, 59(1), 89-108. https://doi.org/10.26650/TUDED480086


AMA

Kahya H. Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî. Journal of Turkish Language and Literature. 2019;59(1):89-108. https://doi.org/10.26650/TUDED480086


ABNT

Kahya, H. Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî. Journal of Turkish Language and Literature, [Publisher Location], v. 59, n. 1, p. 89-108, 2019.


Chicago: Author-Date Style

Kahya, Hayrullah,. 2019. “Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî.” Journal of Turkish Language and Literature 59, no. 1: 89-108. https://doi.org/10.26650/TUDED480086


Chicago: Humanities Style

Kahya, Hayrullah,. “Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî.” Journal of Turkish Language and Literature 59, no. 1 (Mar. 2025): 89-108. https://doi.org/10.26650/TUDED480086


Harvard: Australian Style

Kahya, H 2019, 'Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî', Journal of Turkish Language and Literature, vol. 59, no. 1, pp. 89-108, viewed 10 Mar. 2025, https://doi.org/10.26650/TUDED480086


Harvard: Author-Date Style

Kahya, H. (2019) ‘Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî’, Journal of Turkish Language and Literature, 59(1), pp. 89-108. https://doi.org/10.26650/TUDED480086 (10 Mar. 2025).


MLA

Kahya, Hayrullah,. “Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî.” Journal of Turkish Language and Literature, vol. 59, no. 1, 2019, pp. 89-108. [Database Container], https://doi.org/10.26650/TUDED480086


Vancouver

Kahya H. Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî. Journal of Turkish Language and Literature [Internet]. 10 Mar. 2025 [cited 10 Mar. 2025];59(1):89-108. Available from: https://doi.org/10.26650/TUDED480086 doi: 10.26650/TUDED480086


ISNAD

Kahya, Hayrullah. “Anacoluthons in Gulistan Tercumesi of Seyf-i Sarâyî”. Journal of Turkish Language and Literature 59/1 (Mar. 2025): 89-108. https://doi.org/10.26650/TUDED480086



TIMELINE


Submitted15.08.2018
Last Revision16.06.2019
Accepted17.06.2019
Published Online28.06.2019

LICENCE


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


SHARE




Istanbul University Press aims to contribute to the dissemination of ever growing scientific knowledge through publication of high quality scientific journals and books in accordance with the international publishing standards and ethics. Istanbul University Press follows an open access, non-commercial, scholarly publishing.