Çocuğa Görelik Penceresinden Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Çevirileri - Necdet Neydim’e Armağan
TRT’nin Çizgi Filmi Ciciki Örneğinde S/Sağır ve/ya İşitme Engelli Çocuklara Yönelik Ayrıntılı Altyazı Çevirisi
Tuğçe ÖrenKitle iletişim araçlarının içeriklerinden S/sağır ve/ya işitme engelli bireylerin de yararlanabilmesinin temel araçlarından biri “ayrıntılı altyazı çevirisi”, işitenlere yönelik üretilmiş bir görsel-işitsel içeriğin S/sağır ve işitme engelli topluluklar için de ulaşılır kılınması için seslerle gerçekleşen anlatım ve efektleri ayrıntılı altyazıyla sunan özel bir çeviri türüdür. Bu tür çevirilere toplumsal eşitliğin gerektirdiği engelsiz erişim açısından giderek daha fazla önem verilmektedir. Bu aktarım S/sağır ve/ya işitme engelli çocuk alıcılara yönelik yapıldığında daha da özel bir çeviri etkinliğinden söz edilmelidir. Buradaki hedef kitlenin özelliklerine ve aktarım araçlarına bağlı olarak bu çeviri türünün kendine özgü olanak ve yöntemleri vardır ve çevirmenin de buna uygun bir birikime sahip olması gerekir. Bu makalede TRT Engelsiz kanalında yayınlanan Ciciki başlıklı çizgi filmin ayrıntılı altyazı örnekleri, çeviri zorlukları ve çevirmen kararları açısından ele alınmıştır. İncelemede ölçünlü dil kullanımı, işitsel düzgü, nidalar ve sözlü dilde anlamlanan sesler, şarkılar ve müzikler, efektler ve seslerin yazımı, uzamsal ve zamansal kısıtlar, noktalama işaretlerinin kullanımı, karakter adlarının yazımı, tekrarlar, repliklerin başına kişi adlarının ve ses bilgilerinin eklenmesi gibi işlemler (stratejiler) üzerinde durulmuştur. Böylece S/sağır ve/ya işitme engelli çocuklar için yapılan ayrıntılı altyazı çevirisinde ağırlıklı olarak hangi işlemlerin hangi işlevleri karşılayabileceği, bunların çevirinin anlaşılırlığına ve akıcılığına katkıları sorgulanmıştır. Yapılan incelemelerde, Ciciki’nin ayrıntılı altyazı çevirisinde teknik olanakların da dikkate alındığı, hedef kitlede anlamayı zorlaştırma pahasına kaynak metnin içeriklerinin olabildiğince eksiksiz aktarılması gibi bir yaklaşımla çok çeşitli araçlardan yararlanıldığı, sadeleştirme işleminden genelde kaçınıldığı saptanmıştır.
Subtitling for D/Deaf and Hard of Hearing Children in the Case of TRT’s Cartoon Film Ciciki
Tuğçe Ören“Subtitling for D/deaf and Hard-of-Hearing (SDH)” is one of the main ways D/deaf and/or hard-of-hearing individuals can benefit from mass media content to make audiovisual content produced for the hearing community accessible to the deaf community; a particular type of translation is the translation of audio narration and effects with subtitles. This type of translation is becoming increasingly crucial regarding the barrier-free access required by social equality. When this is done for D/deaf and/or hard-of-hearing child recipients, an even more specialised translation activity should be mentioned; depending on the characteristics of the target audience and the means of transmission, this type of translation has its possibilities and methods, and the translator should have the appropriate background. This article analyses subtitle samples of the cartoon film Ciciki broadcasted on the TRT Engelsiz channel regarding translation difficulties and translator decisions. The analysis focuses on procedures (strategies) such as the use of the spoken language, aural conventions, utterances and spoken language sounds, songs and music, effects and sounds, spatial and temporal constraints, punctuation, character names, repetitions, and the insertion of person names and voice information at the beginning of lines. In this way, it is possible to question which operations can fulfil which functions in SDH for D/deaf and/or hard-of-hearing children and their contribution to the comprehensibility and fluency of the translation research. The analysis reveals that Ciciki’s SDH considers technical possibilities, utilises a wide range of tools to convey the content of the source text as completely as possible at the expense of making it difficult for the target audience to understand, and generally avoids simplification.
