Çocuğa Görelik Penceresinden Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Çevirileri - Necdet Neydim’e Armağan
Türkçede Yayımlanan Çocuk Edebiyatı Eserlerinin Yan Metinlerinde Çeviri Kavramı: 1970-1980
Büşra YamanBu makale, 1970-1980 yılları arasında Türkçe olarak yayımlanan çocuk edebiyatı eserlerinde çeviri kavramının izini yan metinler aracılığıyla ele alıyor. Çocuk edebiyatında metin üretim pratiklerine atfedilen kavramların incelenmesi çeviri yayın pratiklerine ışık tutacak bir boyuttur. Çeviri çocuk edebiyatı alanında çeviri kavramının sınırlarının gözden geçirilmesi, çeviri etkinliğini gözlemleme ve anlamlandırma açısından önem taşımaktadır. Bu amaca yönelik olarak yapılan incelemenin bütüncesini, söz konusu bu on yıl içinde çocuklara yönelik kitap formatında yayımlanan ve çeviri yoluyla oluşturulmuş olabileceği düşünülen eserler oluşturmaktadır. Bütünceye dâhil edilen kitapların seçiminde edebi değerin ve eğlencenin görece ön planda olması ölçütüyle hareket edilmiştir, bu nedenle ders kitapları, belirli gün ve haftalar kitapları gibi birincil ve/veya tek işlevi öğreticilik olan kitaplara yer verilmemiştir. Bu yolla oluşturulan tüm yayınları kapsamayı hedefleyen bibliyografyada toplam 4291 başlık listelenmiştir. Bu kitapların çeviri mi yoksa özgün eser olarak mı sunulduğunu belirlerken başvurulan ölçüt, yan metinlerde çevirmen/yazar rolünü üstlenen aracıları ya da metin aktarım pratiklerini tanımlamak için kullanılan sıfatlardır (çeviren, uyarlayan, anlatan vd.). Yapılan incelemede, yan metinlerde kullanılan bu tür sıfatlar kategorik olarak ayrımlaştırılmıştır ve sıfat tercihlerinin diller arası aktarım ilişkilerine yansımasının yanı sıra; edebi tür, yayınevlerinin (gözlemlenebilir) yayın politikası, çevirmenlik/yazarlık ve metin üretim pratiği unsurlarıyla bağlantılarına ilişkin değerlendirmeler de yapılmıştır. Yapılan karşılaştırmalı değerlendirmelerde “çeviren” sıfatının yüksek oranda kullanılması gibi olumlu bir durumun varlığı gözlemlenmiş ve “çevirmen”le yakın anlamlı olarak kullanılan sıfatların yayınevlerinin profilleri, yayın politikaları ve çeviri olgusuna yaklaşımları arasında anlamlı bağıntılar olduğu saptanmıştır.
The Concept of Translation in the Paratexts of Children’s Literature in Turkish: 1970-1980
Büşra YamanThis study seeks to trace the use of the translation concept in children’s literature published between 1970 and 1980 in Turkish through paratexts. Examining the concepts attributed to text production practices in children’s literature is a dimension that will shed light on translation publishing practices. Reviewing the boundaries of translation in the field of translated children’s literature has significant repercussions for observing and contextualising translation activity in its immediate environment. This study’s corpus, conducted to serve the purpose in question, consists of works published as children’s books in the past decade and are thought to have been translated. The book selection in the corpus was based on the criterion that literary value and entertainment are relatively prioritised; for this reason, books whose primary and/or sole function is instructional, such as textbooks books for specific days and weeks, were not included. The bibliography lists 4291 titles, covering all children’s literary books published during the decade. The terms used to describe the mediators assuming the role of translator or author in the paratexts or the practices of textual transfer (translating, adapting, narrating, etc.) are regarded as the criterion for determining whether these books are presented as translated or original works. These adjective phrases used in the paratexts of children’s books are categorised and critically evaluated concerning interlingual transfer relations, genre, publishing houses’ (observable) publishing policies, translatorship and/or authorship, and text production practices. In the comparative evaluations, it was observed that the adjective “translator” was used at a high rate and that there were significant correlations between the adjectives used as synonyms of “translator” and the profiles of publishing houses, their publishing policies and their approaches to the phenomenon of translation.
