Cumhuri̇yet’i̇n 100. Yılında Bilgi ve Belge Yönetimi Teknolojisinde Güncel Yaklaşımlar

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/SS53.2024.015.24   IUP :10.26650/B/SS53.2024.015.24    Tam Metin (PDF)

Araştırma Değerlendirme Yöntemleri ve Yeni Yönelimler

Özlem Gökkurt Demirtel

Bilim tarihi kaynakları bilginin dört geleneksel metrisi olan bibliyometri, bilimetri, librametri ve enformetri terimlerinin nasıl geliştiğini ortaya koymaktadır. Bu terimlerin literatürde bilimsel araştırmaların değerlendirilmesinde birbirinin yerine kullanıldığı bilinmektedir. Çalışmanın temel amacı enformetrinin kapsayıcı terim olarak benimsenmesinin nedenlerini açıklayarak ilgili diğer terimlerin kuramsal açılımlarını okuyucuya sunmak ve bu terimler arasında yer alan bilimetrinin ulusal düzeyde araştırma değerlendirme yöntemlerinden biri olarak yeni fırsatlar sunduğunu ortaya koymaktır. Çalışmamızda bilimin tarihsel gelişim kaynaklarına başvurularak her bir terimin ortaya çıkış serüveni incelenmiştir. Bu incelemeler ışığında söz konusu terimlerin birbirinden farkı ve kullanım alanları ortaya konulmakta, betimsel anlatımla enformetrinin benzer diğer metrilerden ayrışan yönleri açıklanmaktadır. Bilimsel çalışmaların değerlendirilmesinde bilimetrik ölçevlerin kullanımına ortam hazırlayan tarihi süreç literatür araştırması ile desteklenmektedir. Bunlara ek olarak bilgi ve bilgi kaynaklarının kullanım ve etki değerlerinin belirlenmesinde yararlanılan yeni ölçevlerin makro düzeyde araştırma faaliyetlerinin ve değerlendirme süreçlerinin bilim politikaları ile ilişkilendirilmesinde bibliyometrinin yetersiz kalmasının nedenleri tartışılmaktadır. Ülkelerin tüm araştırma faaliyetlerinin değerlendirildiği metodolojiler gerek bibliyometrinin geleneksel metriklerinin gerekse webometri ve altmerinin getirdiği yeni nesil ölçevlerin kullanıldığı münferit çalışmaların ötesinde bilimetrik uygulamalarla geliştirilmektedir. Bu doğrultuda, bilim alanlarının önceliklendirilmesi ve yetkinlik seviyelerinin belirlenmesinde söz konusu ölçevlerden yararlanılması gerektiği ve bu belirlemeler doğrultusunda ülkelerin kalkınma hedefleriyle uyumlu bilim politikası oluşturulmasının önemli olduğu değerlendirilmektedir. Literatürdeki çalışmalar incelendiğinde üniversiteler ve araştırma merkezlerinin bu işleyişte ulusal ve evrensel bilime katkılarının ölçülerek ulusal düzeyde biliminin daha ileri düzeylere yükseltilmesi için geleneksel ve yeni nesil uygulamaların planlı bilim politikası içerisinde bir bütün olarak kullanımının gerektiği sonucuna varılmaktadır. 


Anahtar Kelimeler: Bilimsel araştırma, araştırma değerlendirme, bibliyometri, librametri, bilimetri, enformetri, webometri, altmetri, bilim politikası, Türkiye
DOI :10.26650/B/SS53.2024.015.24   IUP :10.26650/B/SS53.2024.015.24    Tam Metin (PDF)

Research Evaluation Methods and New Aspects

Özlem Gökkurt Demirtel

Sources in the history of science reveal the development of the terms bibliometrics, scientometrics, librametrics, and informetrics, which are the four traditional metrics of knowledge. It is known that these terms are used interchangeably in the literature for evaluating scientific research. The main aim of this study is to explain the reasons for adopting informetrics as an inclusive term, present the theoretical expansions of the related terms to the reader, and demonstrate that scientometrics, among these terms, offers new opportunities as a research evaluation method at the national level. By referring to the historical development sources of science, the journey of each term’s emergence has been examined in our study. Based on these investigations, the differences and usage areas of these terms are revealed, and informetrics is described, using descriptive narrative, as distinct from other similar metrics. The historical process that paves the way for the use of bibliometric measures in the evaluation of scientific studies is supported by a literature review. In addition, the reasons for the inadequacy of bibliometrics in associating research activities and evaluation processes with science policies at the macro level are being discussed, considering the new indicators used to determine the usage and impact values of information and information sources. Methodologies that evaluate all research activities of countries are being developed through bibliometric applications that go beyond individual studies using both the traditional metrics of bibliometrics and the new generation metrics brought by webometrics and altmetrics. In this regard, it is considered important to utilize these metrics in prioritizing scientific fields and determining competency levels, and to formulate a science policy that is in line with the development goals of countries based on these determinations. As a result, when the studies in the literature are examined, it is thought that universities and research centers should contribute to national and universal science in this process by measuring their contributions and using traditional and new generation practices as a whole within a planned science policy, in order to advance science at the national level.


Anahtar Kelimeler: Scientific reseach, research evaluation, bibliometrics, librametrics, scientometrics, informetrics, webometrics, altmetrics, science policy, Türkiye

Referanslar

  • Aksnes, D. W., Sivertsen, G., van Leeuwen, T. N. ve Wendt, K. K. (2017). Measuring the productivity of national R&D systems: challenges in cross-national comparisons of R&D input and publication output indicators, Science Public Policy, 44, 246-258. google scholar
  • Björneborn, L. ve Ingwersen, P. (2001). Perspectives of webometrics. Scientometrics, 50(1), 65-82. google scholar
  • Björneborn, L. (2004). Small-world link structure across an academic web space: A library and information science approach. (Doctoral dissertation). Royal School of Library and Information Science, Copenhagen, Denmark. google scholar
  • Borah, N. (2021). Research output of faculty members of Chemistry Department of Tezpur University and Nort-h-Eastern Hill University: A scientometric study. [Library and Information Science of Mizoram University, Aizawl] Information and Library Network (INFLIBNET) Centre. http://mzuir.inflibnet.ac.in/bitstream/123456789/1140/1/NAYANA%20BORAH,%20LIS.pdf adresinden erişildi. google scholar
  • Bozkurt, Nejat. (2008). Bilimler tarihi ve felsefesi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. google scholar
  • Bradford, S.C. (1934). Sources of information on specific subject. Engineering, (137), 85-86. google scholar
  • Cattell, J. M. (1906). A statistical study of American men of science: The selection of a group of one thousand scientific men. Science, 24(621), 658-665. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1632227. google scholar
  • Diodato, V.P. ve Gellatly, P. (2013). Dictionary of bibliometrics. New York: Taylor & Francis. google scholar
  • Egghe, L. ve Rousseau, R. (1990). Informetrics 89/90. Selection of papers submitted for the Second International Conference on bibliometrics, scientometrics and informetrics, Amsterdam, Netherlands: Elsevier. google scholar
  • Garfield, E. (1955). Citation index for science: A new dimension in documentation through association of ideas. Science, 122 (3159), 108-111. google scholar
  • Godin, B. (2006). On the origins of bibliometrics. Scientometrics, 68, 109-133. https://doi.org/10.1007/s11192-006-0086-0 google scholar
  • Godin, B. (2007). From eugenics to scientometrics: Galton, Cattell, and men of science. Social Studies of Scien-ce, 37(5), 691-728. Retrieved from https://doi.org/10.1177/0306312706075338 google scholar
  • Gökkurt, Ö. (1991). Enformetri (Informetrics): Bir deneme. H.S. Keseroğlu (Ed.). Kütüphane Enformasyon Arşiv Alanında Yeni Teknolojiler, TÜRKMARC Sempozyumu bildirileri içinde (s. 215-253). Ankara: TKD İstanbul Şubesi. google scholar
  • Gökkurt, Ö. (1994). Bilginin dört metrisi bibliyometri (bibliometrics), enformetri (informetrics), bilimetri (scien-tometrics) ve librametri (librametrics). F. Özdemirci ve Y. Kayan (Ed.), Prof. Dr. Berrin U. Yurdadoğ’a armağan içinde (s. 54-59). Ankara: Türk Kütüphaneciliği Derneği. google scholar
  • Gökkurt, Ö. (1997). “Citation” indeks ve “citation” analizi: Enformetrik bir model çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. google scholar
  • Hulme, E.W. (1923). Statistical bibliography in relation to the growth of modern civilization. The University of California. google scholar
  • Işık, D. (2020). Akademik sosyal ağların ve altmetrik göstergelerin kullanımı: Ankara Üniversitesi örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/73858?show=full google scholar
  • Kahya, E., Dosay Gökdoğan, M., Demir, R., Topdemir, H.G. ve Unat, Y. (2003). Türkiye’de bilim tarihi araştırmalarının dünü ve bugünü. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Bilim Tarihi Anabilim Dalı’nda yapılan çalışmalar. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları. google scholar
  • Karasözen, B., Bayram Gökkurt Ö. ve Zan, U.B. (2011), WoS ve Scopus veri tabanlarının karşılaştırması. Türk Kütüphaneciliği, 25 (2), 238-260. google scholar
  • Kazancıgil, A. (1999). Osmanlılarda bilim ve teknoloji. İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı. google scholar
  • Kocabaş Ş. (1996). İslam ve bilim. Divan, 1, 67-83. google scholar
  • Lane, J., Largent, M. ve Rosen, R. (2014). Science metrics and science policy. B. Cronin and C. R. Sugimoto (Eds.), In Beyond bibliometrics: Harnessing multidimensional indicators of scholarly impact (396-411). Massachusetts Institute of Technology. google scholar
  • Leeuwen, van T. (2004). Descriptive versus evaluative bibliometrics. H. Moed, W. Glanzel and Schmochiu (Eds.), In Handbook of quantitative science and technology research. The use of publication and patent statistics in studies of S6T systems (pp.373-389). N.Y.: Kluer Academic Publication. google scholar
  • Lehman, H. C. (1936). The Creative years in science and literatüre, The ScientificMonthly, 43 (2), 151-162. google scholar
  • Leydesdorff, L., Bornmann, L. ve Wagner C.S. (2019). The relative influences of government funding and international collaboration on citation impact. Journal of the Association for Information Science and Te-chnology, 70 (2), 198-201. google scholar
  • Lotka, A. J. (1926). The Frequency distribution of scientific productivity. Journal of the Washington Academy of Sciences, 16 (12), 317-323. google scholar
  • Luwel, M. (2004). The use of input data in the performance analysis of R&D systems potentialities and pitfalls. H. Moed, W. Glanzel and Schmochiu (Eds.), In Handbook of quantitative science and technology research. The use ofpublication and patent statistics in studies of S6T systems (pp. 315-339). N.Y.: Kluer Academic Publication. google scholar
  • Marjanovic, S., Hanney, S. ve Wooding, S. (2009). A historical reflection on research evaluation studies, their recurrent themes and challenges. Technical report. Santa Monica, CA: RAND Corporation. Retrieved from https://www.rand.org/pubs/technical_reports/TR789.html. google scholar
  • Nacke, O. (1979). Informetrie: eine neuer name für eine neue disziplin. Nachrichten für Documentation, 30(6), 219-226. google scholar
  • Narin, F. (1976). Evaluative bibliometrics: The use of publication and citation analysis in the evaluation of scientific activity. Washington D.C.: National Science Foundation. google scholar
  • Persson, O., Glânzel, W. ve Danell, R. (2004). Inflationary bibliometric values: The role of scientific collabora-tion and the need for relative indicators in evaluative studies. Scientometrics. 60(3), 421-432. google scholar
  • Otlet, P. (1934). Traite de documentation: le livre sur le livre, theeorie etpratique. Palais mondial. google scholar
  • Retrieved from https://traite.readthedocs.io/en/latest/otlet_traite_1934_FR.html#la-bibliologie-ou-documento-logie google scholar
  • Pinto, M.J. ve Fernandes, S. (2015). New questions arise: are bibliometric indicators adequate for evaluating the scientific production of the social sciences and humanities? Qualitative and quantitative methods in libraries (QQML). Special Issue Bibliometrics and Scientometrics, 161-169. google scholar
  • Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics? Journal ofDocumentation, 25(4), 348-349. google scholar
  • Priem, J., Taraborelli, D., Groth, P. ve Neylon, C. (2010). Altmetrics: A manifesto, 26 October 2010. Retrieved from http://altmetrics.org/manifesto google scholar
  • Priem, J., Groth, P. ve Taraborelli, D. (2012) The altmetrics collection. PLoS One, 7(11). 1 November 2012. Retrieved from https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0048753 google scholar
  • Raan van, A.F.J. (2004). Measuring science. handbook of quantitative science and technology research. H. Moed, W. Glanzel and Schmochiu (Eds.), In Handbook of quantitative science and technology research. The use of publication and patent statistics in studies of S6T systems (pp. 19-51). N.Y.: Kluer Academic Publication. google scholar
  • Ranganathan, S.R. (1995), Librametry and its scope, The International Journal of Scientometrics and Infor-metrics, 1(1), 15-21. google scholar
  • Sarton, G. (1995). Antik bilim ve modern uygarlık (M. Dosay ve R. Demir Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları. google scholar
  • Sayılı, A. (1997). Ortaçağ bilimi tefekküründe Türklerin yeri. Ankara: AYK Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı. google scholar
  • Schneider, J. (2009). An outline of the bibliometric indicator used for performance-based funding of research institutions in Norway. European Political Science. 8, 364-378. google scholar
  • Scolary, Science Open Citation Index (2023) Retrieved from https://scolary.com/tools/science-open-citation-index google scholar
  • Sen, B.K. (2015). Ranganathan’s contribution to bibliometrics. Annals of Library and Information Studies, 62, 222-225. google scholar
  • Sengupta, L.N. (1992). Bibliometrics, informetrics, scientometrics and librametrics: An overview. Libri, 42(2), 75-98. google scholar
  • Topdemir, H.G. ve Yinilmez, S. (2009). Galileo’nun bilimsel çalışmaları üzerine değerlendirme. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, 15, 195-208. google scholar
  • Tonta Y. (2017) TÜBİTAK Türkiye adresli uluslararası bilimsel yayınları teşvik (UBYT) programının değerlendirilmesi. Ankara: TÜBİTAK ULAKBİM. google scholar
  • Thelwall, M. (2005). Link analysis: An Information science approach. Amsterdam: Elsevier. google scholar
  • Tonta, Y. ve Al, U. (2022). Yüksek öğretimde kaliteyi sayılarla ölçme yanılgısı. Sarkaç. google scholar
  • Erişim adresi: https://sarkac.org/2022/04/yuksek-ogretimde-kaliteyi-sayilarla-olcme-yanilgisi/ google scholar
  • Wagner C.S., Whetsell T., Baas, J. ve Jonkers, K. (2018). Openness and impact of leading scientific countries. Frontiers in Research Metrics and Analytics. (3). google scholar
  • Wouters, P. (2014). The citation: From culture to infrastructure B. Cronin ve C. R. Sugimoto (Eds.), In Beyond bibliometrics: Harnessing multidimensional indicators of scholarly impact (pp. 47-66). Cambridge, Mass.: MIT Press. google scholar
  • Zhang, L., Mohandes, S.R., Tong J., Abadi, M., Banihashemi S. ve Deng, B (2023). Sustainable project gover-nance: Scientometric analysis and emerging trends. Sustainability, 15(3), 1-27. Retrieved from https://www.mdpi.com/2071-1050/15/3/2441 google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.