Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye Ekonomisi

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/SS10.2023.016.01   IUP :10.26650/B/SS10.2023.016.01    Tam Metin (PDF)

Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm: Üç Sektör Teorisi Çerçevesinde Bir Analiz

Ahmet İncekara, Abdullah Şuhan Gürbüz

Tarım, sanayi ve hizmetler sektöründe ortaya çıkan uzmanlaşma ile teknolojik gelişmenin neden olduğu sermaye birikimi, bir ülkenin ekonomik kalkınma sürecini etkileyen temel faktörlerdendir. Fisher ve Clark’ın Üç Sektör Teorisine göre, teknolojik ilerlemeyle birlikte, ekonomik yapıyı oluşturan birincil ve ikincil sektör faaliyetlerinde bir düşüş, üçüncül sektör faaliyetlerinde ise bir artış meydana gelir. Dolayısıyla, zamanla üçüncül sektör bir ülkenin ekonomik yapısı içerisinde baskın ekonomik sektör halini alır. Çalışmamızda, üç sektör teorisinde ileri sürülen tezin 2006-2020 dönemi için Türkiye Ekonomisi açısından geçerli olup olmadığı zaman serisi teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular Fisher-Clark Üç Sektör Teorisinde ileri sürülen temel tezleri destekler niteliktedir. Bulgulara göre Türkiye ekonomisinde ilgili dönemde istihdam, tarım sektöründen sanayi ve hizmetler sektörüne kaymıştır. Hizmetler sektörü istihdam yaratma kabiliyeti açısından niteliğe sanayi sektörüne nazaran daha az duyarlı olduğu için vasıfsız işgücü ekseriyetle tarım sektöründen doğrudan hizmetler sektörüne kaymıştır. Tarım sektöründe meydana gelen istihdam değişimleri hizmetler sektörü istihdam değişimlerini, sanayi sektörüne kıyasla daha fazla açıklamıştır. Dolayısıyla ilgili dönemde Türkiye Ekonomisi açısından prematüre hizmetleşme olgusunun geçerli olduğu görülmüştür. Öte yandan araştırmanın sorunsalını oluşturan yapısal dönüşüm teorilerinin öne sürdüğü, sektörlerin milli gelir içindeki paylarının tarım sektöründen önce sanayi sektörüne, sanayi sektörünün ardından da hizmetler sektörü lehine değişeceği argümanının, ilgili dönemde Türkiye ekonomisi için araştırma boyunca ifade edilen yönsemenin aynıyla gerçekleşmiş olduğu yönünde bir bulgu ortaya konamamıştır. 


Anahtar Kelimeler: Yapısal Dönüşüm, Üç Sektör Teorisi, İstihdam, Tarım Sektörü, Sanayi Sektörü, Hizmetler Sektörü

Referanslar

  • Allan, G. B. F. (1933). Capital and the Growth of Knowledge. The Economic Journal, 43(171), 379-389. doi:10.2307/2224281 google scholar
  • Aryeetey, E., & Moyo, N. (2012). Industrialisation for Structural Transformation in Africa: Appropriate Roles for the State. Journal of African Economies, 21(suppl_2). Retrieved from https://EconPapers.repec.org/ RePEc:oup:jafrec:v:21:y:2012:i:suppl_2:p:-ii85 google scholar
  • Aydemir, C., & Pıçak, M. (2008). Ekonomik Gelişme Sürecinde Tarım-Sanayi İlişkilerinin Sektörler Arası Bütünleşmeye Etkileri. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (10), 129-147. Retrieved from https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/787179 google scholar
  • Binswanger, H., McCalla, A., & Patel, P. (2010). Structural Transformation and African Agriculture. Global Journal of Emerging Market Economies, 2, 113-152. doi:10.1177/097491011000200203 google scholar
  • Chenery, B. (1960). Patterns of Industrial Growth. The American Economic Review, 50(4), 624-654. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1812463 google scholar
  • Clark, C. (1940). The Conditions of Economic Progress: Macmillan and Company, limited. google scholar
  • Dietrich, A., & Krüger, J. J. (2010). Long-run sectoral development: Time-series evidence for the German economy. Structural Change and Economic Dynamics, 21(2), 111-122. doi:https://doi.org/10.1016/j.stru-eco.2009.11.009 google scholar
  • Dura, C. (2009). Ekonomide “Yapı” Nedir, Neden Önemlidir? (I) Retrieved from https://www.turansam.org/ makale.php?id=258 google scholar
  • Enders, W. (1995). Applied econometric time series. New York Brisbane: John Wiley & Sons. google scholar
  • Fisher, A. G. B. (1939). PRODUCTION, PRIMARY, SECONDARY AND TERTIARY. Economic Record, 15(1), 24-38. doi:https://doi.org/10.1111/j.1475-4932.1939.tb01015.x google scholar
  • Fourcroy, E., & Drejerska, N. (2019). AGRICULTURAL EMPLOYMENT TRANSFORMATION IN FRAN-CE. Annals of the Polish Association of Agricultural & Agribusiness Economists, 21(2), 59-68. doi:10.5604/01.3001.0013.2070 google scholar
  • Hwa, E.-C. (1989). The Contribution of Agriculture to Economic Growth: Some Empirical Evidence. In J. G. Williamson & V. R. Panchamukhi (Eds.), The Balance between Industry and Agriculture in Economic De-velopment: Proceedings of the Eighth World Congress of the International Economic Association, Delhi, India (pp. 106-126). London: Palgrave Macmillan UK. google scholar
  • Kuznets, S. S. (1966). Modern Economic Growth: Rate, Structure, and Spread: Yale University Press. google scholar
  • Lavopa, A., & Szirmai, A. (2012). Industrialization, employment and poverty. Retrieved from https://EconPapers. repec.org/RePEc:unm:unumer:2012081 google scholar
  • List, F. (1841). “Das” nationale System der politischen Oekonomie: Cotta. google scholar
  • Maslow, A. H. (1970). Motivation and Personality: Harper & Row. google scholar
  • Mathes, E. W. (1981). Maslow’s Hierarchy of Needs as a Guide for Living. Journal of Humanistic Psychology, 21(4), 69-72. doi:10.1177/002216788102100406 google scholar
  • Mensah, J. T., Adu, G., Amoah, A., Abrokwa, K. K., & Adu, J. (2016). What Drives Structural Transformation in Sub-Saharan Africa? African Development Review, 28(2), 157-169. doi:https://doi.org/10.1111/1467-8268.12187 google scholar
  • Özgen, F. B., & Güloglu, B. (2004). Türkiye’de iç borçların iktisadi etkilerinin VAR tekniğiyle analizi. google scholar
  • Page, J. (2012). Can Africa Industrialise?f. Journal of AfricanEconomies, 21 (suppl_2), ii86-ii124. doi:10.1093/ jae/ejr045 google scholar
  • Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1361-1401. google scholar
  • Piesse, J., & Thirtle, C. (1997). Sector-Level Efficiency and Productivity in Hungarian Primary, Secondary, and Tertiary Industries, 1985-1991. Eastern European Economics, 35(4), 5-39. doi:10.1080/00128775.1 997.11648628 google scholar
  • Prebisch, R. (1962). The Economic Development of Latin America and Its Principal Problems: UN. google scholar
  • Rostow, W. (1971). The Stages of Economic Growth (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
  • Schafran, A., McDonald, C., Lopez Morales, E., Akyelken, N., & Acuto, M. (2018). Replacing the services sector and three-sector theory: urbanization and control as economic sectors. Regional Studies, 52(12), 1708-1719. doi:10.1080/00343404.2018.1464136 google scholar
  • Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica, 48(1), 1-48. doi:10.2307/1912017 google scholar
  • Singer, H. W. (1950). The Distribution of Gains between Investing and Borrowing Countries. The American Economic Review, 40(2), 473-485. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1818065 google scholar
  • Syrquin, M., & Chenery, H. (1989). Three Decades of Industrialization. The World Bank Economic Review, 3(2), 145-181. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3989891 google scholar
  • Tarı, R. (2002). Ekonometri (2. Basım). İstanbul: Alfa Yayınları, 376. google scholar
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023-I). İşgücü Piyasasındaki Gelişmelerin makro Analizi. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/06/Isgucu_Piyasasindaki_Gelismelerin_Makro_Ana-lizi_2023_I.pdf google scholar
  • T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Çevresel Göstergeler, İstihdamın Sektörel Dağılımı. https:// cevreselgostergeler.csb.gov.tr/istihdamin-sektorel-dagilimi-i-85697 google scholar
  • Timmer, C., & Akkus, S. (2008). The Structural Transformation as a Pathway Out of Poverty: Analytics, Empi-rics and Politics. Center for Global Development, Working Papers. doi:10.2139/ssrn.1213154 google scholar
  • Yakışık, H., & Fikirli, Ö. (2015). Yapısal Dönüşüm ve Dönüşümün Yapısı: Türkiye Örneği. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (RTEÜ Journal of Social Sciences) 1(2), 112-128. google scholar
  • Yeldan, E. (2010). İstihdamsız Büyüme, Esnek İşgücü. Retrieved from http://yeldane.bilkent.edu.tr/Yeldan251_ 24Sub10.pdf google scholar
  • Zaim, S. (1997). Çalışma Ekonomisi. İstanbul: Filiz Kitabevi. google scholar
  • Zivot, E., & Andrews, D., W. K. . (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270. doi:10.2307/1391541 google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.