Engellilik Araştırmaları Yazıları

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/SS46.2022.013.20   IUP :10.26650/B/SS46.2022.013.20    Tam Metin (PDF)

Sosyal Dışlanmanın Nesneleri Olarak Engelliler

Merve Ercan

Bu çalışmanın amacı engelli bireylerin sosyal dışlanma bağlamında yaşadıkları sorunları incelemektir. Konuya ilişkin literatür taraması yapılmıştır. Ulusal ve uluslararası araştırmalar incelenmiş ve bu kapsamda; sosyal dışlanma, bir olgu olarak engellilik, sosyal dışlanma bağlamında engellilik başlıkları tartışılmıştır. Sosyal dışlanma; belli bir kesimin, işsizlik, yoksulluk, eğitimsizlik, engellilik gibi sebeplerden ötürü toplumsal eşitlik ve adalet ekseninde belli kaynak ve fırsatlara erişememe ve bu yüzden toplumsal uyumu yeterince deneyimleyememe durumu olarak tanımlanmaktadır. Engellilik sosyal olarak inşa edilen dinamik bir olgudur. Engelliler sosyal dışlanmayı; ekonomik, sosyal ve siyasî boyutlarda deneyimlemektedirler. Engellilere yönelik sosyal dışlanma, kültürel söylemler ve politik kurumlar tarafından pekiştirilmekte ve devamlılığı sağlanmaktadır. Bu yüzden engelliliğe ilişkin güncel çalışmalar önemlidir. Dünyada ve Türkiye’de engelli bireyleri sosyal dışlanmanın nesneleri olmaktan koruyacak, ekonomik, sosyal ve siyasal boyutlarda sosyal içermeyi sağlayacak anlaşmalar ve bu doğrultuda uygulanan politikalar mevcuttur. Engelli sorunlarına ilişkin insan hakları çerçevesinde sosyal politikalar üretilmesine rağmen, ülkelerin kaynak eksiklikleri, bütüncül yaklaşımdan uzak politikalar ve hizmet çıktılarının takip edilmemesi neticesinde engelli bireyler sosyal dışlanmanın nesnesi olma durumunu sürdürmektedir.


Anahtar Kelimeler: Engellilik, Sosyal dışlanma, Ekonomik dışlanma, Siyasî dışlanma
DOI :10.26650/B/SS46.2022.013.20   IUP :10.26650/B/SS46.2022.013.20    Tam Metin (PDF)

The Disabled as Objects of Social Exclusion

Merve Ercan

The aim of this study is to examine the problems experienced by disabled people in the context of social exclusion. Researches in the National and İnternational examined and within this frame; social exclusion, disability as a phenomenon, disability in the context of social exclusion were discussed. Social exclusion, is defined as the inability of a certain group to Access certain resources and opportunities on the axis of social equality and therefore not being able to experience social cohesion sufficiently. Disability is a socially constructed dynamic phenomenon. Disabled people experience social exclusion in economic, social and political dimensions. Social exclusion towards the disabled is reinforced and maintained by cultural discourses and political institutions. Therefore, current studies on disability are important. In the Word and in Türkiye, there are agreements and policies implemented in this direction that will protect people with disabilities from being the objects of social exclusion and ensure social inclusion in economic, social and political dimensions. Despite the fact that social policies are produced within the framework of human rights regarding the problems of the disabled, individuals with disabilities continue to be the object of social exclusion as a result of the countries’ lack of resources, policies far from a holistic approach and the failure to follow the service outputs.


Anahtar Kelimeler: Disability, Social exclusion, Economic exclusion, Political exclusion

Referanslar

  • 65 yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz ve kimsesiz türk vatandaşlarına aylık bağlanması hakkında kanun. (1976). T.C. Resmî Gazete (15642, 10 Temmuz 1976). Kanun sayısı: 2022. google scholar
  • Aydoğdu, A., Benli, A.N. ve Kapucu, R. (2020). Ortaokul kademesinde kaynaştırma eğitimi gören öğrencilerin uyum becerilerine ilişkin öğrenci öğretmen, veli ve öğrenci görüşleri: Bir durum çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-47. google scholar
  • Ayhan, E.E. (2019). Sosyal dışlanmanın bir nedeni olarak engelli yoksulluğu. S. Palaz ve K. Yıldız (Eds.). 10. Uluslararası Sivil Toplum Kruuluşları Kongresi, içinde (s. 634-657). Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi. google scholar
  • Atkinson A.B, (1998), Social exclusion, poverty and unemployment (A.B. Atkinson ve J. Hills, Ed.). Exclusion, employment and opprtunity, içinde (s. 1-20 London School of Economics. google scholar
  • Bauman, Z. (2014). Modernlik ve müphemlik (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı. google scholar
  • Bauman, Z. (2018). Bireyselleşmiş toplum (Y. Alogan, Çev.). Ayrıntı. google scholar
  • Babic, M.M., Tkalec, S. ve Cheatham, L.P. (2018). The right to education for children with disabilities from the earliest age. Croatian Journal of Education, 20(1), 233-263. google scholar
  • Birau, F.R., Dânâcicâ, D.E. ve Spulbar, C.M. (2019). Social exclusion and labor market integration of people with disabilities. A case study for Romania. Sustainability, 11(18), 1-15. google scholar
  • Birleşmiş milletler engellilerin haklarına ilişkin sözleşme. (2009). T.C: Resmî Gazete (27288, 14 Temmuz 2009). google scholar
  • Broderick, A. (2018). Equality of what? The capability approach and the right to education for persons with disabilities. Social Inclusion, 6(1), 29-39. google scholar
  • Burchardt, T. (2003). Being and becoming: Social exclusion and the onset of disability. Report prepared for the Joseph Rowntree Foundation. ESRC Center for Analysis of Social Exclusion Londan School of Economics. google scholar
  • Burcu, E. (2015). Engellilik sosyolojisi. Anı Yayıncılık. google scholar
  • Çakır, Ö. (2002). Sosyal dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 83-105 google scholar
  • Çılğın, T. (2021). Sosyal demokrat refah devletlerinin engellilere yönelik sosyal politikaları: İsveç örneği. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 129-152. google scholar
  • Durkheim, E. (2010). Sosyoloji yöntemin kuralları (C.B. Akal, Çev.) Dost Kitapevi. google scholar
  • Ercan. F.Z., (2020). Eğitim ve sosyal politika (1. baskı) (D. Başer, Ed.). Sosyal politika ve sosyal hizmet, içinde (s. 119-150). Nobel Yayınevi. google scholar
  • Ercan, F.Z., Kirlioğlu, M., ve Kalaycı Kirlioğlu, H.İ.K. (2019). Engelli çocuğa sahip ailelerin bu durumu kabulleniş süreçleri ve bu duruma dair görüşleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 597-628. google scholar
  • Ercan, M. (2018). Engelliliğin iktidarla ilişkisi: Sosyolojik bir çözümleme [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi. google scholar
  • Ercan, M. (2021). Engelli bireylerin kent vatandaşlığı deneyimleri ekseninde bir çalışma. Opus International of Society Researcher, 18(39), 98-125. DOI: 10.26466/opus.833239 google scholar
  • Evrensel insan hakları beyannamesi (EİHB). (1948). Birleşmiş Milletler. google scholar
  • Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi (M.A. Kılıçbay, Çev.). İmge. google scholar
  • Genç, Y. ve Çat, G. (2013). Engellilerin istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 363-393. google scholar
  • Goffman, E. (2018). Damga. Heretik. google scholar
  • Goodley, D., Lawthom, R., Liddiard, K. ve Runswick-Cole, K. (2019). Provocations for critical disability studies. Disability & Society, 34(6), 972-997. google scholar
  • Hatipler, M. (2019). Boyut ve etkenleriyle sosyal dışlanmanın yoksullukla karşılaştırmalı ilişkisi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 39-77. google scholar
  • 2019-2023 stratejik planı. (2022, -Güncellenmiş Versiyon-). T.C. Sağlık Bakanlığı. google scholar
  • Islam, M.R. (2015). Rights of the people with disabilities and social exclusion in Malaysia. International Journal of Social Science and Humanity, 5(2), 171-177. google scholar
  • İş kanunu. (2003). T.C: Resmî Gazete (25134, 10 Haziran 2003). Kanunun sayısı: 4857. google scholar
  • Jose, J.P. ve Cherayi, S. (2018). Life of tribal womenin kerala: Identitiy psychosocial disability and social exclusion. International Journal of Social Science, 7(3), 373-385. google scholar
  • Kahraman-Güloğlu, F. (2022). Engellilik hakkında kavramsal karmaşanın nedenleri ve Türkiye’deki durum. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(1), 291-315. DOI: 10.33417/tsh.989123 google scholar
  • Kahraman Güloğlu, F. ve Kala, E. (2020). Toplumsal bir olgu olarak engellilik ve Türk hukuk sistemine yansımaları (F. Kahraman Güloğlu, E. Kala, Eds.), Sosyal Hizmet Çalışmaları-1-, içinde (s. 59-82). (1. Baskı). Ekin Yayınevi. google scholar
  • Kesgin, B. (2014). Engellilere yönelik yerel sosyal politikalar. Çağdaş Yerel Yönetimler, 23(4), 1-15. google scholar
  • Koray, M. (2008). Sosyal politika. İmge. google scholar
  • Korkmaz, A. (2006). Değişme ve farklılaşma. Doğu Kütüphanesi. google scholar
  • Kızılçelik, S. (1994). Sosyoloji teorileri 1. Yunus Emre Yayıncılık. google scholar
  • Kucur, F. ve Demirdöven, M. (2021). Görme engelli bireylerin engellilik deneyimleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 5(2), 55-70. google scholar
  • Küçük Dogaroğlu, T. ve Bapoğlu Dümenci, S. (2015). Sınıflarda kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 460-474. google scholar
  • Marshall, G. (Dü.). (2009). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınevi. google scholar
  • Meşe, İ. (2014). Engelliliği açıklayan sosyal model nedir?. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 79-92. google scholar
  • Millî eğitim temel kanunu. (1973). T.C. Resmî Gazete (14574, 24 Haziran 1973). Kanunun sayısı: 1739 google scholar
  • Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. (2018). T.C. Resmî Gazete (30471, 7 Temmuz 2018). google scholar
  • Patır, Ç. (2012). Özürlülük olgusunun tarilsel sürecinde 1980 sonrası söylem ve politikaların küreselleşme ortamında hayata geçirilebilrliği üzerine bir tartışma: Türkiye örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atılım Üniversitei. google scholar
  • Petasis, A. (2019). Discrepancies of the medical, social and biopsychosocial models of disability: A comprehensive theoretical framework. The International Journal of Business Management and Technology, 3(4), 42-54. google scholar
  • Polat, Ç.S. (2011). Engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamaların başka dilde aşk filmi üzerinden incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi. google scholar
  • Popay, J. (2010). Understanding and tracling social exclusion. Journal of Research in Nursing, 15(4), 295-297. google scholar
  • Predergast, C. ve Zambrana, I.M. (2021). Relational needs and belanging in conditions of social exclusion: A critical discourse analysis. Language Discourse & Society, 9(18), 121-144. google scholar
  • Rohwerder, B. (2018) Disability stigma in developing countries. K4D Helpdesk Report. Brighton, UK: Institute of Development Studies. google scholar
  • Sarı, A. (2022, 31 Temmuz). Engellilerin sağlık hizmetlerinden yararlanma hakları. https://www.engelsizkariyer. com google scholar
  • Scura, D. ve Piazza, V.M. (2022, 25 Mayıs). Disability evaluation. StatPearls [Internet]. https://www.ncbi.nlm. nih.gov/books/NBK570598/ google scholar
  • Selek Öz, C. ve Balta, S. (2020). Türkiye’de sosyal dışlanma algısı: SAÜ Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü öğrencileri üzerine bir alan araştırması. A. Altınsoy ve A. Altınsoy (Eds.). Seçme Yazıları-4, içinde (s. 79-94). Sakarya Yayıncılık. google scholar
  • Sen, A. (2010). Kimlik ve şiddet (A. Kardam, Çev.). Optimist. google scholar
  • Seyhan, B. ve Gültekin Akduman, G. (2015). Engelli çocukların eğitim hakkı ulusal yasalar ve yönetmelikler ile uluslararası sözleşmeler açısından engelli çocukların eğitim hakkı. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 153-160. google scholar
  • Şen, M. (2018). Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: Sorunlar ve öneriler. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152. google scholar
  • Tremain, S. (2001). On the government of disability. Philosophy and Disabilities, 27(4), 617-636. google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). T.C. Resmî Gazete (17863 (Mükerrer), 9 Kasım 1982). Kanunun sayısı: 2709 google scholar
  • Ünal, V. (2021). Türkiye’de engellilik yaklaşımlarının sosyal politika açısından değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 45(2), 235-258. google scholar
  • Wade, D.T. ve Halligan, P.W. (2017). The biopsychosocial model of illness: a model whose time has come. Clinical Rehabilitation, 31(8), 995-1004. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.