Engellilik Araştırmaları Yazıları
Tarihî Binaların Kütüphane Olarak Yeniden İşlevlendirilmesi ve Erişilebilirlik Düzenlemeleri: İstanbul’daki Örnekler Üzerinden Tespitler
Gül YücelTarihî binalar dönemine özgü mimarisi, işlevine bağlı mekânsal özellikleri, yapı teknolojisi ve yapı malzemesi ile geçmişle bağı güçlendiren önemli kültür varlıklarıdır. Kamuya açık müze, sanat merkezi, kütüphane gibi işlev ile yeniden kullanımı, tarihî yapıların ayakta kalmasına ve toplumun tarihle temasına olanak sağlamaktadır. Tarihî yapıya koruma amaçlı yeni işlev verilmesi sürecinde erişilebilirlik açısından da yapıya özel çözümler söz konusu olmaktadır. Erişilebilirlik uygulamaları temel olarak binaya yaklaşım, girişler, bina içi yatay ve düşey sirkülasyon ve servis alanlarının kullanımına yönelik fiziksel düzenlemeleri içermektedir. Çalışmada İstanbul’da tarihî binada faaliyet gösteren 26 kütüphaneden 16’sı için erişilebilirlik değerlendirmesi yapılmıştır. İncelenen örneklerin erişilebilirlik değerlendirilmesinde literatür araştırması ve 18-25 Kasım 2021’de kütüphanelerin yerinde gözleme dayalı incelenmesi ile elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Restorasyon nedeniyle kapalı olan kütüphaneler yerinde incelemeye dâhil edilmemiştir. Kütüphane binası ölçeğinde; konum, özgün işlev, yapım tarihi, kütüphanenin binada açılış tarihi bilgileri tablolaştırılmış, yol, kaldırım yaklaşımı, bahçe girişi, bahçe dolaşımı ve bina girişi için erişilebilirlik değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirmede erişilebilirlikle ilgili mevzuattaki ölçütler dikkate alınmış olmakla birlikte, tarihî yapı için esnek çözüm kapsamında değerlendirilmiştir. İstanbul’da yazma eserler, müze kütüphanesi, halk kütüphanesi, çocuk kütüphanesi ve özel kütüphane olarak farklı türde kütüphane tarihî binalarda işlevini sürdürmektedir. Tarihî yapının özgün işlevinin getirdiği mekânsal kurgu, kütüphane işlevi ve erişilebilirliğin sağlanmasında kısıtlı koşullar getirebilmektedir. Tarihî binaların kütüphane olarak kullanımında kütüphane türleri içinde mekânsal olarak asgarî düzeyde kısıtlılık oluşturacak türlerin seçimi, tarihî yapı ve işlev ile birlikte erişilebilirlik çözümüne katkı sağlayacaktır. Erişilebilirlik kapsamında yapılacak uygulamalarda tarihî binalar için rehber hazırlanarak uygun kullanım ve müdahale sağlanabilir.
Reusing Historic Building as Library and Accessibility Implementations: Evaluation of Examples From İstanbul
Gül YücelHistorical buildings are important cultural assets strengthening connections with the past with the specific architecture of their period, spatial characteristics linked to function, structural technology and structural material. Reuse with functions like public museums, art centers and libraries ensure the opportunity for historical structures to remain standing and for the public to contact history. During the process of giving a historical building a new purpose for preservation, special solutions may be required for the structure in terms of accessibility. Accessibility implementations basically include physical organization of the approach to the building, entrances, horizontal and vertical circulation within the building and service areas. In the study, accessibility assessment was performed for 16 out of 26 libraries operating in historical buildings in İstanbul. The accessibility assessment of the investigated samples was based on literature research and data obtained from observations on site in the libraries from 18-25 November 2021. An on-site investigation of libraries closed due to restoration was not included. At the scale of the library building, information about location, original function, date of construction, and opening date as a library was tabulated and accessibility assessment was performed for roads, pavement approach, garden entrance, garden circulation and building entrance. During the assessment, criteria in the legislation regarding accessibility were taken into account, and within the scope of flexible solutions for historical buildings. Historical buildings continue to function as different types of libraries, including manuscripts, museum libraries, public libraries, children’s libraries and private libraries in İstanbul. The spatial layout of the original function of the historical building may lead to restricting conditions in ensuring library functions and accessibility. During the use of historical buildings as libraries, the selection of types that have minimum levels of spatial restriction among library types will contribute to the historical building and function along with accessibility solutions. Appropriate use and interventions may be provided by preparing a guide for implementations performed within the scope of accessibility in historical buildings.
