Halk Sağlığı: Bugün ve Her Zaman
Toplum Ruh Sağlığı
Meryem Merve Ören Çelik, Selma KarabeyRuh sağlığı, bireylerin yaşam streslerini etkin bir şekilde yönetme, kişisel farkındalıklarını artırma, üretkenliklerini sürdürme ve topluma katkıda bulunma yetenekleriyle ilgili bir kavramdır. Ruh sağlığı, bireylerin sosyal, biyolojik ve çevresel faktörleriyle belirlenir ve kişisel, toplumsal, sosyoekonomik gelişim için önemlidir. Ruhsal hastalıklar geniş bir spektrumda ortaya çıkar ve küresel düzeyde önemli bir yük oluşturur. Ruh sağlığı hizmetleri, genellikle hastane temelli, toplum temelli ve denge modeli olmak üzere üç ana yaklaşım altında ele alınır. Bu modeller, hastalıkların erken teşhisini, tedavisini ve rehabilitasyonunu içerirken, toplumsal uyumu ve bireysel ihtiyaçları da göz önünde bulundurur. Ruh sağlığının korunması ve iyileştirilmesinde etkili olan faktörler çok yönlüdür. Bireysel düzeyde yaş, cinsiyet, genetik gibi özellikler risk oluşturabilir. Sosyal belirleyicileri arasında ise demografik ve ekonomik durum, çevresel etkenler ve sosyokültürel belirleyiciler yer alır. Şiddet, eşitsizlikler ve çocukluk travmaları gibi faktörler de sosyal belirleyicilerdendir. Ruh sağlığı sorunlarının ortaya çıkışını geciktirmek veya önlemek için tüm bu faktörler gözetilerek koruyucu önlemler alınmalıdır. Toplumsal düzeyde, koruyucu ruh sağlığı müdahaleleri önemlidir ve genellikle temel, birincil, ikincil ve üçüncül koruma adımlarıyla gerçekleştirilir. Türkiye’de halk sağlığı hizmetleri kapsamında yürütülen birçok ruh sağlığı programı bulunmaktadır. Ruh sağlığı hizmetleri sunulurken sağlık personeli eksikliği ve farkındalık eksikliği gibi zorluklarla karşılaşılsa da Türkiye’de ruh sağlığı hizmetlerinde ilerleme kaydedilmektedir. Bu bölümde toplum/ ruh sağlığı kavramı, hizmet modelleri, belirleyicileri ve uygulama örneklerine yer verilmiştir.
Public Mental Health
Meryem Merve Ören Çelik, Selma KarabeyMental health is a concept related to individuals’ ability to effectively manage life stresses, increase personal awareness, maintain productivity, and contribute to society. It is determined by individuals’ social, biological, and environmental factors, and, mental health is important for personal, social, and socioeconomic development. Mental illnesses manifest across a broad spectrum and pose a significant global burden. Mental health services are typically approached under three main models: hospital-based, community-based, and balanced models. These models encompass early diagnosis, treatment, and rehabilitation of illnesses while considering social adaptation and individual needs. The factors effective in preserving and enhancing mental health are multifaceted. At the individual level, factors such as age, gender, and genetics can pose risks, while among social determinants, demographic and economic status, environmental factors, and sociocultural determinants play roles. Factors like violence, inequalities, and childhood traumas also fall under social determinants. Protective measures should be implemented, considering all these factors, to delay or prevent the onset of mental health problems. At the societal level, preventive mental health interventions are crucial and are typically carried out through primordial, primary, secondary, and tertiary prevention steps. In Turkey, numerous mental health programs are implemented within the scope of public health services. Despite challenges such as a shortage of healthcare personnel and lack of awareness, progress has been made in mental health services in Turkey. This section addresses the concept of public mental health, service models, determinants, and implementation examples.
