Halk Sağlığı: Bugün ve Her Zaman

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.007   IUP :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.007    Tam Metin (PDF)

Üreme Sağlığı ve Ci̇nsel Sağlık

İlke Karadağlı Üçüncü, Sevgi Canbaz, Nuray Özgülnar

Üreme sağlığı ve cinsel sağlık (ÜS/CS), kadın-erkek ve yaş ayrımı yapılmaksızın toplumun tamamını ilgilendiren bir konudur. Bu konu kapsamında eşit ve sorumlu ilişkilerle, sağlıklı cinsel gelişim sağlanarak bireylerin kapasitelerinin arttırılması, üreme ile ilgili kişinin kendi kararlarını verip uygulayabilmesi, ÜS/CS hakkında ihtiyaç duyulan zamanda danışmanlık alınabilmesi, hastalık ve sakatlıklardan korunulması, bakım ve rehabilitasyon gibi hizmetlerin gereksinim durumunda alınabilmesinin sağlanması yer almaktadır. ÜS/CS hizmetlerinin kullanımı cinsiyet, sosyo-ekonomik statü, kültürel normlar, ülkelerin ÜS/CS politikaları ve sağlık hizmetlerine erişim gibi çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. ÜS/CS hizmetlerinin teşvik edilmesi ve eşitsizliklerin azaltılmasında topluma yönelik kapsamlı ÜS/CS eğitimi verilmeli, aile planlaması yöntemleri ve üreme haklarının önemi vurgulanmalı, sağlık profesyonelleri de bu konuya sahip çıkmalıdır. Ayrıca, bireylerin ÜS/CS hizmetlerine erişimde karşılaştığı damgalama, ayrımcılık ve kaynak eksikliği gibi zorluklar ve engeller önlenmelidir. Bu bölüm eğitim, güçlendirme ve hizmetlere erişimi kapsayan bütüncül bir yaklaşımla, tüm bireyler için ÜS/CS haklarının sağlanması, daha sağlıklı ve daha eşitlikçi bir toplumun teşvik edilmesi için ortak çabalara duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır.


Anahtar Kelimeler: Cinsel sağlık, üreme sağlığı, üreme hakları
DOI :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.007   IUP :10.26650/B/LSB30LSB60.2024.032.007    Tam Metin (PDF)

Reproductive and Sexual Health

İlke Karadağlı Üçüncü, Sevgi Canbaz, Nuray Özgülnar

Reproductive health and sexual health (RH/SH) are issues that concern the entire society, without discrimination based on gender or age. Within the scope of this topic, ensuring healthy sexual development through equal and responsible relationships, enhancing individuals’ capacities, enabling individuals to make and implement their own decisions regarding reproduction, seeking counseling on RH/SH when needed, protection from diseases and disabilities, and accessing services such as care and rehabilitation when necessary are emphasized. The utilization of RH/SH services is influenced by various factors such as gender, socio-economic status, cultural norms, countries’ RH/SH policies, and access to healthcare services. In order to promote RH/SH services and reduce inequalities, comprehensive SH/RH education tailored to the community should be provided, emphasizing the importance of family planning methods and reproductive rights. Healthcare professionals should also take ownership of this issue. Additionally, barriers and challenges faced by individuals in accessing SH/RH services, such as stigma, discrimination, and resource shortages, should be prevented. This section highlights the need for collective efforts to ensure SH/RH rights for all individuals, promoting a healthier and more equitable society through a comprehensive approach encompassing education, empowerment, and access to services. 


Anahtar Kelimeler: Sexual health, reproductive health, reproductive rights

Referanslar

  • Akın, A., Özvarış, Ş.B., Aykut, N.B. (2015). Aile Planlaması. In A. L. Güler Ç (Ed.), Halk Sağlığı Temel Bilgiler 1 (pp. 282-344). Hacettepe Üniversitesi Yayınları. google scholar
  • Bongaarts, J. (2020). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division World Family Planning 2020: Highlights, United Nations Publications, 2020. 46 p. In: Wiley Online Library. google scholar
  • Brown, W., Ahmed, S., Roche, N., Sonneveldt, E., & Darmstadt, G. L. (2015). Impact of family planning programs in reducing high-risk births due to younger and older maternal age, short birth intervals, and high parity. Seminars in perinatology, google scholar
  • Cleland, J., Conde-Agudelo, A., Peterson, H., Ross, J., & Tsui, A. (2012). Contraception and health. The Lancet, 380(9837), 149-156. google scholar
  • Council, P. (2023a). A Nestorone-Only Vaginal Ring for Contraception. https://popcouncil.org/project/a-nesto-rone-only-vaginal-ring-for-contraception/ google scholar
  • Council, P. (2023b). Nestorone®/Testosterone Transdermal Gel for Male Contraception. https://popcouncil.org/project/nestorone-testosterone-transdermal-gel-for-male-contraception/ google scholar
  • Çavlin, A., Çağatay, Pelin. (2020). Türkiye’de Karşılanmamış Aile Planlaması İhtiyacı Küresel Hedefler Yerel Koşullar Ankara 2020. In Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri. google scholar
  • Fathalla, M. (1993). Contraception and women’s health. British medical bulletin, 49(1), 245-251. google scholar
  • Freundl, G., Sivin, I., & Batar, I. (2010). State-of-the-art of non-hormonal methods of contraception: IV. Natural family planning. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 15(2), 113-123. google scholar
  • Gilbert, A. L., & Hoffman, B. L. (2021). Contraceptive Technology: Present and Future. Obstetrics and Gyne-cology Clinics, 48(4), 723-735. google scholar
  • Glasier, A. (2002). Contraception-past and future. Nature Medicine, 8(Suppl 10), S3-S6. google scholar
  • Glasier, A. (2010). Acceptability of contraception for men: a review. Contraception, 82(5), 453-456. google scholar
  • Halstead, M., & Reiss, M. (2003). Values in sex education: From principles to practice. Routledge. google scholar
  • İKGV. (2000). Cinsel Sağlık Bilgileri Eğitimi Öğretmen El Kitabı. google scholar
  • Kayacan, E. (2022). Türkiye’nin Nüfus Politikalarındaki Değişimin Kalkınma Planları Üzerinden Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(54), 107-139. google scholar
  • McNeill, E. T., Gilmore, C. E., Finger, W. R., Lewis, J. H., & Schellstede, W. P. (2001). The Male Latex Condom The latex condom: recent advances, future directions\\(UNAIDS, 2001, 132 p.\\). google scholar
  • Nieschlag, E. (2010). Clinical trials in male hormonal contraception. Contraception, 82(5), 457-470. google scholar
  • Özgülnar, N. (2006). Pektaş H. Cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında ulusal ve yerel medya yoluyla savunuculuk projesi. Bilgilendirme Dosyası-4: Güvenli Cinsellik. Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği (CETAD, 2006). google scholar
  • Özgülnar, N. (2006b). Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların önlenmesinde kondom kullanımı In N. Ö. Olcay Neyzi (Ed.), Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Tanı ve Tedavi Rehberi Yenilenmiş 3. basım. İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı, İstanbul. google scholar
  • Özgülnar, N. (2015). SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM KADIN SAĞLIĞINI NASIL ETKİLEDİ? TOPLUM VE HEKİM, 30(2), 120-126. google scholar
  • Öztek, Z. (2018). Temel Sağlık Hizmetleri 1978-2018. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER). google scholar
  • Özvarış, Ş. B., Akın, A. (2015). Üreme Sağlığı. Hacettepe Üniversitesi Yayınları. google scholar
  • Panthaki, D. (1997). Education in human sexuality. Mumbai: Family Planning Association of. India. google scholar
  • Rabe, T. (2010). Contraception-Update and trends. Journal für Reproduktionsmedizin und Endokrinologie-Jour-nal of Reproductive Medicine and Endocrinology, 7(1), 18-38. google scholar
  • Sehar Ezdi, V. K. a. J. M. (2022). World Family Planning 2022: Meeting the changing needs for family planning: Contraceptive use by age and method. . UN DESA/POP/2022/TR/NO. 4. google scholar
  • Sert, G. (2013). Üreme Haklarının Yasal Temelleri. İnsan Kaynakları Geliştirme Vakfı. google scholar
  • Setty-Venugopal, V., & Upadhyay, U. D. (2002). Birth Spacing: Three to Five Saves Lives .... Population Reports Series 2002 Summer 30(3)Series L(13): , 1- 23. google scholar
  • Sitruk-Ware, R., & Nath, A. (2010). The use of newer progestins for contraception. Contraception, 82(5), 410417. google scholar
  • T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kadın ve Üreme Sağlığı Dairesi. (2023). Kadın ve Üreme Sağlığı Tarihçesi. . Retrieved 16.10 from https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kadin-ve-ureme-sagligi-tarihcesi.html google scholar
  • Thomas, T. N., Gausman, J., Lattof, S. R., Wegner, M. N., Kearns, A. D., & Langer, A. (2014). Improved mater-nal health since the ICPD: 20 years of progress. Contraception, 90(6), S32-S38. google scholar
  • Türk Ceza Kanununun Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri, (1.3.1926). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat-metin/5.3.765.pdf google scholar
  • Türkiye Anne Ölümleri Raporu (2015-2019). (2021). T.C. Sağlık Bakanlığı sgm.saglik.gov.tr/depo/Yayinlarimiz/ Raporlar/Turkiye_Anne_Olumleri_Raporu_2015-2019.pdf#:~:text=Anne%20Ölümü%3A%20Bir%20kadı-nın%20gebelik,tesadüfi%20olmayan%20nedenlerden%20kaynaklanan%20ölümüdür. google scholar
  • UN. (2010). Millennium Development Goals Report Turkey 2010. http://planipolis.iiep.unesco.org/upload/Tur-key/Turkey_MDG_2010.pdf google scholar
  • UNFPA. (2010). Sexual and Reproductive Health for All; Reducing poverty, advancing development and prote-cting human rights UNFPA. https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/uarh_report_2010.pdf google scholar
  • UNFPA. (2018). Fifty years ago, it became official: Family planning is a human right. Retrieved from https:// www.unfpa.org/news/fifty-years-ago-it-became-official-family-planning-human-right google scholar
  • Upadhyay, U. D. (2005). New contraceptive choices. Population reports. Series M, Special Topics(19), 1-23. google scholar
  • WHO. (2014). Medical eligibility criteria for contraceptive use — Executive summary. WHO/RHR/15.07 google scholar
  • WHO. (2015). Medical eligibility criteria for contraceptive use Fifth edition, 2015 (S. a. R. H. a. R. World Health Organization, Ed.) google scholar
  • WHO. (2016). Selected practice recommendations for contraceptive use, Third edition 2016 (W. H. O. D. o. R. H. a. Research, Ed.) google scholar
  • WHO. (2023a). Abortion. Retrieved 14/09 from https://www.who.int/health-topics/abortion#tab=tab_1 google scholar
  • WHO. (2023b). Family planning/contraception methods. WHO. Retrieved 14/09 from https://www.who.int/ news-room/fact-sheets/detail/family-planning-contraception#:~:text=Methods%20of%20contraception%20 include%20oral,and%20fertility%20awareness%2Dbased%20methods. google scholar
  • WHO. (2023c). Reproductive Health. Retrieved 16.10 from https://www.who.int/westernpacific/health-topics/ reproductive-health google scholar
  • WHO. (2023d). Sexual health and well-being. Retrieved 16.10 from https://www.who.int/teams/sexu-al-and-reproductive-health-and-research-(srh)/areas-of-work/sexual-health#:~:text=WHO%20defines%20 sexual%20health%20as,of%20disease%2C%20dysfunction%20or%20infirmity google scholar
  • WHO. (2023e). Sexually transmitted infections (STIs). WHO. Retrieved 14/09 from https://www.who.int/ news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-(stis)#:~:text=Eight%20pathogens%20are%20 linked%20to,and%20human%20papillomavirus%20(HPV). google scholar
  • Zeun, S., Lu, M., Uddin, A., Zeiler, B., Morrison, D., & Blode, H. (2009). Pharmacokinetics of an oral contracep-tive containing oestradiol valerate and dienogest. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 14(3), 221-232. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.