Kroni̇k Hastalığı Olan Çocuğun İzlemi̇ ve Toplumda Bakımı

EnglishTürkçe

BÖLÜM


DOI :10.26650/B/CH32.2024.010.031   IUP :10.26650/B/CH32.2024.010.031    Tam Metin (PDF)

Ti̇p 1 Di̇abetes Melli̇tus Olan Çocuğun İzlemi̇ ve Toplumda Bakımı

Özge Bayrak Demirel, Melek Yıldız

Tip 1 diabetes mellitus , çocuk ve ergenlerde en sık görülen diyabet şekli olup, kronik metabolik bir hastalıktır. Tip 1 diabetes mellitus insidansı tüm dünyada giderek artmaktadır. Çoğunlukla otoimmünite nedeniyle pankreas beta hücreleri kronik yıkıma uğrar ve insülin eksikliği gelişir. Multifaktöriyel poligenik kalıtım gösteren Tip 1 diabetes mellitus’e yatkın olan çocuklarda çevresel tetikleyiciler hastalığı başlatır. Klasik Tip 1 diabetes mellitus bulguları poliüri, polidipsi ve tartı kaybıdır. Karakteristik semptomların varlığında rastgele alınan plazma glukoz düzeyinin ≥ 200 mg/dL olması tanı koydurucudur. Erken fark edilmeyen olgular diyabetik ketoasidoz ile başvurabilir. Tip 1 diabetes mellitus izleminde optimum glisemik kontrol sağlamak amaçlanır. Çocuğa ve aileye diyabet eğitimi vermek amaca ulaşmada önemli bir rol oynar. Tip 1 diabetes mellitus tanısı olançocuk endokrinoloji uzmanı, diyabet hemşiresi, diyetisyen ve psikologdan oluşan diyabet ekibi tarafından takip edilmelidir. Diyabet tedavisinde beslenme büyük öneme sahiptir. Tip 1 diabetes mellitus tanısı konan çocuklara ve ailelerine en erken zamanda kapsamlı bir beslenme eğitimi verilmelidir. Düzenli fiziksel aktivite yaşam kalitesini artırır, büyüme ve gelişmeye katkı sağlar. Diyabetli çocuklar, gerekli düzenlemeler yapıldığında, sağlıklı akranları gibi güvenle spor yapabilirler. Okulda glisemik kontrolün sağlanabilmesi diyabet yönetimi için çok önemlidir. Beden eğitimi dersleri ve sınavlar göz önünde bulundurularak, her çocuk için bireyselleştirilmiş bir program hazırlanmalıdır. Hipoglisemi ve diyabetik ketoasidoz, Tip 1 diabetes mellitus’ün akut ve ciddi komplikasyonlarıdır. Komplikasyon gelişmesini engellemek için aile eğitimi programları yaygınlaştırılmalıdır. Tip 1 diabetes mellitus tanısı alan çocuk ve ailesi psikososyal açıdan da takip edilmeli ve desteklenmelidir. Diyabet ekibinin, çocuklar ve aileleri ile iletişimi düzenli ve sürekli olmalıdır. Tip 1 diabetes mellitus tedavisi yaşam boyu devam edecek bir süreçtir. 


Anahtar Kelimeler: Tip 1 diabetes mellitus, çocuk endokrinoloji, diyabet eğitimi, diyabet ekibi, diyabet izlemi
DOI :10.26650/B/CH32.2024.010.031   IUP :10.26650/B/CH32.2024.010.031    Tam Metin (PDF)

Follow-up and Community Care of the Child with Type 1 Diabetes Mellitus

Özge Bayrak Demirel, Melek Yıldız

Type 1 diabetes mellitus (T1DM) is a chronic metabolic disease with a high prevalence among children and adolescents. Its incidence is increasing worldwide. Mostly due to autoimmunity, pancreatic beta cells are chronically destroyed resulting in insulin deficiency. Environmental triggers initiate T1DM in children predisposed to T1DM with multifactorial and polygenic inheritance. Classic signs of T1DM are polyuria, polydipsia, and weight loss. A random plasma glucose level ≥ 200 mg/dL is diagnostic. Late diagnosis progress to diabetic ketoacidosis (DKA). During follow-up of T1DM, an optimum glycemic control should be achieved by educating the patients and their families about diabetes. Follow-up is conducted by team consisting of a pediatric endocrinologist, diabetes nurse, dietitian, and psychologist. As nutrition is of great importance in the management of diabetes, a comprehensive knowledge on nutrition is urgently needed by the patients and their families. Moreover, regular physical activity improves the quality of life and contributes to normal growth and development. Children with diabetes can safely participate in sports activities like their healthy peers when necessary arrangements are made, for example, achieving glycemic control at school. An individualized program should be prepared, considering physical education classes and exams. To prevent the development of acute and serious complications such as hypoglycemia and DKA, family education programs should be expanded. As T1DM management is a lifelong process. psychosocial support should be given to the patients and their families along with regular and continuous communication with the diabetes team.


Anahtar Kelimeler: Type 1 diabetes mellitus, pediatric endocrinology, diabetes education, diabetes team, follow-up

Referanslar

  • 1. Mayer-Davis EJ, Kahkoska AR, Jefferies C, Dabelea D, Balde N, Gong CX, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Definition, epidemiology, and classification of diabetes in children and ado-lescents. Pediatric diabetes. 2018; 19: 7. google scholar
  • 2. Yeşilkaya E, Cinaz P, Andıran N, Bideci A, Hatun Ş, Sarı E, et al. First report on the nationwide incidence and prevalence of Type 1 diabetes among children in Turkey. Diabetic Medicine. 2017; 34: 405-10. google scholar
  • 3. Poyrazoğlu Ş, Bundak R, Yavaş Abalı Z, Önal H, Sarıkaya S, Akgün A, et al. Incidence of type 1 diabetes in children aged below 18 years during 2013-2015 in northwest Turkey. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2018; 10: 336-342. google scholar
  • 4. Vurallı D KN. Tip 1 Diabetes Mellitus. In: Feyza Darendeliler ZA, Cengiz Kara, Samim Özen, Erdal Eren, editor. Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet. 2. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri; 2021. p. 1324-98. google scholar
  • 5. Bundak R Baş F . Şekerli Diyabet. In: Neyzi O Ertuğrul T., Darendeliler F, editor. Pediyatri 2020. google scholar
  • 6. Couper JJ, Haller MJ, Greenbaum CJ, Ziegler A-G, Wherrett DK, Knip M, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Stages of type 1 diabetes in children and adolescents. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 20-7. google scholar
  • 7. Howson JM, Stevens H, Smyth DJ, Walker NM, Chandler KA, Bingley PJ, et al. Evidence that HLA class I and II associations with type 1 diabetes, autoantibodies to GAD and autoantibodies to IA-2, are distinct. Diabetes. 2011; 60: 2635-44. google scholar
  • 8. Krischer JP, Lynch KF, Schatz DA, Ilonen J, Lernmark A, Hagopian WA, et al. The 6 year incidence of diabetes-associated autoantibodies in genetically at-risk children: the TEDDY study. Diabetologia. 2015; 58: 980-7. google scholar
  • 9. Ziegler AG, Rewers M, Simell O, Simell T, Lempainen J, Steck A, et al. Seroconversion to multiple islet autoantibodies and risk of progression to diabetes in children. JAMA. 2013; 309: 2473-9. google scholar
  • 10. Gale E. Congenital rubella: citation virus or viral cause of type 1 diabetes? : Springer; 2008. p. 1559-66. google scholar
  • 11. Saka N BR, Darendeliler F, Baş F, Poyrazoğlu Ş, Küçükemre Aydın B, Uçar A. Büyüme-Gelişme ve Pedi-yatrik Endokrinoloji Pediyatride Rutinler2014. p. 435-42. google scholar
  • 12. Mahmud FH, Elbarbary NS, Fröhlich-Reiterer E, Holl RW, Kordonouri O, Knip M, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Other complications and associated conditions in children and ado-lescents with type 1 diabetes. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 275. google scholar
  • 13. Donaghue KC, Marcovecchio ML, Wadwa RP, Chew EY, Wong TY, Calliari LE, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Microvascular and macrovascular complications in children and ado-lescents. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 262. google scholar
  • 14. Atik Altınok Y.. Diyabette Beslenme Tedavisi: Sağlıklı Beslenme. In: Darendeliler F AZ, Kara C, Özen S, Eren E, editor. Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet. 2. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri; 2021. google scholar
  • 15. Smart CE, Annan F, Higgins LA, Jelleryd E, Lopez M, Acerini CL. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Nutritional management in children and adolescents with diabetes. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 136-54. google scholar
  • 16. Eliuz Tipici B. Tip 1 diyabet ve beslenme tedavisi. Bundak R, editör. Çocuk ve Adölesan Diyabetinde Yenilikler. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p.47-53. google scholar
  • 17. T.C. Sağlık Bakanlığı “Çocukluk Çağı Diyabeti Eğitimci Rehberi” T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, 1178, Ankara, 2020. google scholar
  • 18. Nansel TR, Lipsky LM, Liu A. Greater diet quality is associated with more optimal glycemic control in a longitudinal study of youth with type 1 diabetes. The American journal of clinical nutrition. 2016; 104: 81-7. google scholar
  • 19. American Diabetes Association Professional Practice Committee. 14. Children and Adolescents: Standards of Medical Care in Diabetes-2022. Diabetes Care. 2022; 45: S208-S231. google scholar
  • 20. American Diabetes Association. 12. Children and Adolescents. Diabetes Care. 2017; 40: S105-S113. google scholar
  • 21. Pihoker C, Forsander G, Fantahun B, Virmani A, Corathers S, Benitez-Aguirre P, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: The delivery of ambulatory diabetes care to children and adolescents with diabetes. Pediatric diabetes. 2018; 19: 84-104. google scholar
  • 22. Riddell MC, Gallen IW, Smart CE, Taplin CE, Adolfsson P, Lumb AN, et al. Exercise management in type 1 diabetes: a consensus statement. The lancet Diabetes & endocrinology. 2017; 5: 377-90. google scholar
  • 23. Michaud I, Henderson M, Legault L, Mathieu M-E. Physical activity and sedentary behavior levels in children and adolescents with type 1 diabetes using insulin pump or injection therapy-the importance of parental activity profile. Journal of Diabetes and its Complications. 2017; 31: 381-6. google scholar
  • 24. American Diabetes Association. 13. Children and Adolescents: Standards of Medical Care in Diabetes-2020. Diabetes Care. 2020; 43: S163-S182. 25. Adolfsson P, Riddell MC, Taplin CE, Davis EA, Fournier PA, Annan F, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Exercise in children and adolescents with diabetes. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 205-26. google scholar
  • 26. Bratina N, Forsander G, Annan F, Wysocki T, Pierce J, Calliari LE, et al. Management and support of child-ren and adolescents with type 1 diabetes in school. Pediatr Diabetes. 2018;19: 287-301. google scholar
  • 27. Goss P, Middlehurst A, Acerini C, Anderson B, Bratina N, Brink S, et al. ISPAD position statement on type 1 diabetes in schools. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 1338-41. google scholar
  • 28. Aycan Z. Yaşamın İçinde Diyabetli Çocuklar. Diyabetle Yaşamak.2020. Erişim: http://www.cocukendokrin-diyabet.org/uzman_gorusleri/72. google scholar
  • 29. Hatun Ş, Efe L. Şimdi Diyabetle Arkadaş Olma Zamanı: Diyabetli Çocuklar Vakfı Yayınları; 2017. 42-4 p. google scholar
  • 30. Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği. Çocuk Diyabet Kampları Yönergesi. [Internet]. Erişim: https:// www.cocukendokrindiyabet.org/uploads/dokumanlar/hzUMXZmCrFTV4UwFAkin.pdf. google scholar
  • 31. Abraham MB, Jones TW, Naranjo D, Karges B, Oduwole A, Tauschmann M, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Assessment and management of hypoglycemia in children and adolescents with diabetes. Pediatric diabetes. 2018; 19:1 78-92. google scholar
  • 32. Baş F. Tip 1 diyabetin akut komplikasyonları ve diyabetik ketoasidoz. In: Bundak R, editor. Çocuk ve Adölesan Diyabetinde Yenilikler2021. p. 60-76. google scholar
  • 33. Hatun Ş. Diyabetik Ketoasidoz ve Tedavisi. In: Darendeliler F Aycan Z., Kara C, Özen S, Eren E, editor. Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet 2021. p. 1468-89. google scholar
  • 34. Wolfsdorf JI GN, Agus M, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Diabetic ketoacidosis and the hyperglycemic hyperosmolar state. Pediatric Diabetes. 2018;19: 155-177. google scholar
  • 35. Azova S RR, Wolfsdorf J. Brain injury in children with diabetic ketoacidosis: review of the literature and a proposed pathophysiologic pathway for the development of cerebral edema. Pediatric Diabetes. 2021; 22: 148-160. google scholar
  • 36. Raghunathan V JG, Dhaliwal M, et al. Risk Factors for Cerebral Edema and Acute Kidney Injury in Children with Diabetic Ketoacidosis. Indian Journal of Critical Care Medicine: Peer-reviewed, Official Publication of Indian Society of Critical Care Medicine. 2021; 25: 1446. google scholar
  • 37. Cato MA MN, Mazaika P, et al. Longitudinal evaluation of cognitive functioning in young children with type 1 diabetes over 18 months. Journal of the International Neuropsychological Society. 2016; 22: 293-302. google scholar
  • 38. Jaser SS, Jordan LC. Brain Health in Children with Type 1 Diabetes: Risk and Protective Factors. Current Diabetes Reports. 2021; 21: 1-10. google scholar
  • 39. Danne T, Phillip M, Buckingham BA, Jarosz-Chobot P, Saboo B, Urakami T, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Insulin treatment in children and adolescents with diabetes. Pediatric Diabetes. 2018; 19: 115-35. google scholar
  • 40. Toparlak D. Diyabette Tanı ve İzlemde Psikolojik Yaklaşım. 2018. In: Çocukluk Çağı Diyabeti Tanı ve Tedavi Rehberi [Internet]. Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği; p: 87-93. google scholar
  • 41. Delamater AM, de Wit M, McDarby V, Malik JA, Hilliard ME, Northam E, et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Psychological care of children and adolescents with type 1 diabetes. Pediatric diabetes. 2018; 19: 237-49. google scholar


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.